DN ngoại đón cơ hội từ công nghiệp hỗ trợ

Không chờ hoàn thiện văn bản luật

Sau gần 4 năm từ khi có Quyết định 12/2011/QĐ-TTg về ưu tiên phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT), dù Chính phủ và các bộ, ngành đã nhìn nhận đây là một xu hướng tất yếu và ban hành thêm nhiều văn bản mới để đẩy mạnh, nhưng vì quá chung chung và ôm đồm nên hầu như các chính sách ưu đãi phát triển CNHT có hiệu quả không cao.

Cho đến cuối tháng 8 vừa qua, trước những nhu cầu gần như không thể trì hoãn được của cộng đồng DN (đặc biệt là khối DN FDI), Bộ Công Thương mới đưa ra được dự thảo Nghị định về phát triển CNHT. Điểm mới của dự thảo Nghị định này là Bộ Công Thương kiến nghị thành lập Quỹ đầu tư phát triển CNHT với tổng nguồn vốn ngân sách 2.000 tỷ đồng.

DNNVV trong nước đang phải gia công cho nước ngoài

Theo lộ trình, dự thảo nghị định nói trên sẽ được lấy ý kiến và trình Chính phủ trong năm 2014. Như vậy, nếu được ban hành thì sớm nhất vào năm 2015 văn bản này mới bắt đầu có hiệu lực. Và để triển khai được trên thực tế một cách thông suốt, có thể sẽ phải chờ thêm một thời gian nữa để các bộ, ngành liên quan ban hành các thông tư hướng dẫn.

Sự chậm trễ của chính sách phát triển CNHT nêu trên rõ ràng sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của cộng đồng DN. Bởi thực tế hiện nay, nhiều cam kết hội nhập đã, đang và sẽ bắt đầu có hiệu lực. Trong đó, các DN FDI đã bắt đầu được phép lập công ty 100% vốn nước ngoài để đầu tư và kinh doanh ở thị trường Việt Nam. Để kinh doanh hiệu quả, các tập đoàn nước ngoài là những DN đầu tiên đòi hỏi một môi trường tốt để họ đầu tư CNHT phục vụ hoạt động sản xuất ở Việt Nam.

Thực tế cho thấy, chỉ từ đầu năm 2014 tới nay, các địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút FDI như TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai... đã liên tiếp mở ra các khu cụm công nghiệp dành riêng cho CNHT. Chẳng hạn, tại TP. Hồ Chí Minh đã có 2 khu công nghiệp được cấp phép xây dựng là Khu công nghiệp Cơ khí ô tô tại Củ Chi và Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 3 (Bình Chánh). Tại Đồng Nai, Tập đoàn Amata (Thái Lan) cũng đang xúc tiến để xây dựng khu công nghiệp dành riêng cho phát triển CNHT tại huyện Long Thành với tổng vốn đầu tư khoảng 350 triệu USD. Tại Bà Rịa - Vũng Tàu, tỉnh này cũng đã dành riêng Khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ 3 để thu hút nhà đầu tư CNHT từ Nhật Bản…

Như vậy có thể thấy, trong khi các chính sách phát triển ngành CNHT chưa được hoàn thiện thì các DN FDI đã tính toán được lợi ích kinh tế của mình và nhanh chóng đưa ra những yêu cầu để phát triển các ngành CNHT cụ thể, phục vụ cho chính dự án đầu tư của tập đoàn mình. Sự đơn phương tự chủ nguyên liệu sản xuất của khối DN lớn mà chủ yếu là các DN FDI đang đặt ra những bài học về tận dụng lợi thế cạnh tranh mà cộng đồng DN trong nước chưa làm được.

Đá thuê trên sân nhà vẫn tốt

Nhiều ý kiến cho rằng, việc các DN FDI đầu tư vào CNHT tại Việt Nam sẽ khiến cho các DN cùng ngành trong nước bị lép vế, từ đó dẫn đến nhường sân nhà cho các DN ngoại. Tuy nhiên, xem xét một cách bình đẳng, trong cơ chế hội nhập hiện nay, năng lực các DNNVV của Việt Nam đa số đều khó đáp ứng được nhu cầu về công nghệ cho phát triển CNHT. Do vậy, việc chấp nhận làm đơn vị thuê ngoài, đơn vị cung ứng cấp 3, cấp 4 cho các tập đoàn FDI vẫn có thể xem là hướng đi phù hợp.

Lý giải cụ thể hơn về việc này, GS. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội DN FDI cho rằng, để từng bước đáp ứng các nhu cầu về CNHT cho các tập đoàn đa quốc gia, các DN ngành CNHT cần được quy hoạch theo lộ trình chia ra 2 cấp. Ở cấp thứ nhất là các công ty liên doanh với nước ngoài hoặc 100% vốn nước ngoài. Các công ty này làm việc trực tiếp với các tập đoàn để sản xuất các sản phẩm CNHT. Cấp thứ 2 chủ yếu là các DNNVV trong nước, hoặc các công ty liên doanh nhỏ làm gia công cho cấp 1 để tạo thành chuỗi.

Theo GS. Nguyễn Mại, chỉ cần mỗi địa phương có thể hình thành chuỗi này theo cách thức chọn lọc khoảng 30 DN CNHT để cung ứng cho vài DN công nghiệp tiêu biểu ở địa phương thì tỷ lệ đáp ứng CNHT sẽ tăng lên và lợi ích giữa các DN cũng được chia sẻ.

Ở khía cạnh tín dụng ngân hàng cũng có thể thấy khi các DN FDI chủ động đẩy mạnh đầu tư CNHT cũng sẽ là cơ hội để các TCTD tăng trưởng các hoạt động cho vay và các dịch vụ tài chính. Thời gian qua, một số ngân hàng lớn tại Việt Nam như Eximbank, VietinBank, Vietcombank đã có những hợp tác cụ thể với các ngân hàng của Nhật Bản. Thậm chí một số ngân hàng nước ngoài đã trở thành cổ đông của ngân hàng trong nước như ngân hàng Sumitomo Mitsui (cổ đông của Eximbank), HSBC (cổ đông của Techcombank)... Việc phối hợp này rõ ràng mang lại nhiều cơ hội mở rộng thị trường cho các sản phẩm tín dụng của các TCTD trong nước vì tranh thủ được các khách hàng là DN FDI.

Bài và ảnh Thạch Bình