Đồng lòng đối phó với bất ổn kinh tế toàn cầu

Các thách thức đến từ Mỹ và châu Âu

Châu Âu rõ ràng vẫn là “tâm chấn” của cuộc khủng hoảng hiện nay - nơi cần có các hành động khẩn cấp nhất. Dù đã có khá nhiều cam kết và hành động được đưa ra, nhưng những gì chính phủ các nước này đã làm là chưa đủ. “Mọi người muốn thấy các hành động phối hợp mạnh mẽ và cương quyết hơn. Trong đó, vấn đề được quan tâm nhất hiện nay là sự cần thiết phải có được một liên minh ngân hàng hiệu quả và mạnh mẽ trong khu vực để phá vỡ chu kỳ luẩn quẩn giữa các ngân hàng và các vấn đề về chủ quyền quốc gia” - bà Christine Lagarde - Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nhận định. Bà tin tưởng: “Để làm được điều này thì như các nhà lãnh đạo khu vực Eurozone đã cam kết cuối tháng 6 vừa qua, chúng ta cần thành lập một cơ chế giám sát đơn nhất và cho phép bơm vốn trực tiếp cho các ngân hàng trong khu vực”.

Thiếu hợp tác và hành động tích cực, kinh tế toàn cầu khó phục hồi tăng trưởng bền vững. (Ảnh: ST)

Cùng với đó, cần phải có các hành động khác như: thành lập bức tường lửa châu Âu – đặc biệt là Cơ chế Ổn định châu Âu; triển khai kế hoạch đã thông qua về liên minh tài khoá theo các quy chuẩn mới và tại mỗi quốc gia, triển khai các chương trình cần thiết để hỗ trợ tăng trưởng, việc làm và khả năng cạnh tranh.

Xem xét đến phạm vi của các vấn đề mà các nước Eurozone đang phải đối mặt thì để thực hiện được những chương trình như vậy thực sự sẽ rất khó khăn, nhưng cũng không thể không làm. Vấn đề tái cấu trúc và điều chỉnh tài khoá cũng cần được thực hiện mạnh mẽ để đưa các nền kinh tế trong khu vực này trở lại con đường tăng trưởng bền vững. Trong quá trình đó, sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, trong đó có IMF là rất cần thiết, nhất là về vốn. Việc giúp giảm bất định ở khu vực này cũng chính là cách để giảm thiểu các tác động tiêu cực của khu vực đối với nền kinh tế toàn cầu.

Một bất định lớn khác đến từ nền kinh tế lớn nhất toàn cầu là Mỹ. Quan ngại trước mắt là các quy định hiện tại cho thấy sự thắt chặt mạnh mẽ đối với thâm hụt ngân sách trong năm tới (đưa thâm hụt ngân sách về khoảng 4%). Điều này có thể giúp quan ngại về trần tài khoá của Chính phủ Mỹ giảm bớt, nhưng lại có thể làm giảm tăng trưởng tới 2%. Bên cạnh đó là các vấn đề về thị trường lao động, thị trường nhà ở… tại Mỹ vẫn không mấy cải thiện, cũng sẽ khiến đầu tàu kinh tế này tiếp tục ì ạch và sẽ tác động rất lớn đến kinh tế thế giới. Cùng với đó là các cú sốc về giá nhiên liệu, lương thực hay các bất ổn chính trị và chiến tranh cục bộ có thể xảy ra khiến bức tranh kinh tế toàn cầu đang có nhiều mảng tối hơn.

Những điểm sáng cũng đang... mờ dần

Không chỉ Mỹ hay châu Âu, thách thức còn đến từ các nền kinh tế và khu vực khác của thế giới. Khi cuộc khủng hoảng tài chính vừa qua bùng phát, các nền kinh tế đang nổi chính là “điểm sáng” và động lực giúp cho nền kinh tế toàn cầu qua cơn bĩ cực. Nhưng rõ ràng sau vài năm có tăng trưởng mạnh mẽ thì nhiều nền kinh tế đang nổi cũng đang cho thấy những dấu hiệu đuối dần, ví dụ như Trung Quốc. Nó cho thấy “ảo vọng” là các nền kinh tế đang nổi có thể “một mình một ngựa”, tách khỏi các nước đã phát triển để thẳng tiến về phía trước khó trở thành hiện thực. Các nền kinh tế đang phát triển cũng đã đưa ra những cam kết trong hỗ trợ kinh tế toàn cầu vượt qua khó khăn. Tuy nhiên, đà suy giảm ngày càng mạnh hơn ở một số nền kinh tế đang nổi lớn cho thấy, giờ là lúc không chỉ có cam kết mà cần phải có các hành động thống nhất, mạnh mẽ tập trung để hoá giải các thách thức.

Trong đó, một số nền kinh tế có thể tạm dừng thắt chặt tài khoá và tiền tệ, thậm chí có các kích thích thêm để hỗ trợ nền kinh tế - như Trung Quốc tiến hành thời gian gần đây. Với các nước khác, cần đảm bảo tăng trưởng tín dụng cao sẽ không làm phương hại đến ổn định tài chính hay gây huy hiểm cho nền kinh tế trong tương lai. Với tất cả các nền kinh tế thuộc nhóm này, vấn đề mấu chốt là cần chuẩn bị tốt để đối phó với những tác động lan truyền có thể đến từ các khu vực khác.

Đối với các nước nghèo có thu nhập thấp, cho dù đã thể hiện được sự bền bỉ trong cuộc khủng hoảng vừa qua, nhưng với những bất ổn mới nảy sinh, như giá lương thực đã tăng trên 20% từ tháng 6 đến nay, thì họ cũng không thể chủ quan và cần chuẩn bị tốt hơn cho những tình huống xấu thêm có thể xảy ra trong thời gian tới. Vấn đề đặt ra đối với các nền kinh tế này là cần xây dựng được thêm các chính sách “có chất lượng” để bảo vệ mình trước những cú sốc trong tương lai.

Cần sự đồng lòng

Bà Lagarde ghi nhận đã có nhiều quyết định đúng đắn được đưa ra. Mới đây nhất là các sáng kiến của các NHTW lớn như NHTW châu Âu (ECB) với chương trình mua trái phiếu có tên gọi "Các giao dịch tiền tệ trực tiếp" (OMT). Hay Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) với gói QE3; và việc NHTW Nhật Bản (BoJ) mở rộng chương trình mua tài sản.

Còn nhớ việc các NHTW “lạc lối” trong thời kỳ Đại khủng hoảng những năm 1930 đã khiến tình hình trầm trọng thêm như thế nào, thì sẽ thấy vai trò cực kỳ quan trọng của NHTW các nước trong việc đưa nền kinh tế toàn cầu thoát ra khỏi khủng hoảng trong giai đoạn hiện nay.

Nhưng chúng ta cũng không nên chủ quan. Kinh tế toàn cầu vẫn còn rất bấp bênh và còn xa mới tới được bến bờ cần tới. Hàng loạt nhân tố đang tiếp tục đè nặng lên nền kinh tế toàn cầu, trọng tâm là yếu tố bất định. Sự bất định ấy ở việc các nhà hoạch định chính sách liệu có thể và chắc chắn sẽ làm đúng những cam kết mà họ đã đưa ra hay không.

Theo bà Lagarde, các nền kinh tế dù thuộc nhóm nào, đều đưa ra các cam kết và phần nào đã thực hiện được. Tuy nhiên, ở khu vực nào và nhóm nào cũng vẫn còn những thách thức. Thực tế ấy đòi hỏi tất cả các nước thành viên của nền kinh tế toàn cầu đều phải nỗ lực hiện thực hoá các cam kết của mình hơn nữa để góp phần tăng cường sự ổn định của hệ thống kinh tế toàn cầu.

Đỗ Lê