Dược phẩm nội lách ngõ hẹp

Ngoại lấn lướt

Theo dự báo của Công ty Nghiên cứu thị trường Business Monitor International Ltd (Anh), thị trường dược phẩm Việt Nam sẽ đạt tốc độ tăng trưởng rất nhanh trong chỉ một vài năm tới. Các con số về quy mô thị trường vào năm 2015 gây “choáng” tới mức, doanh thu có thể đạt hơn 5 tỷ USD, trong khi trước đó chỉ đạt 1,1 tỷ USD vào năm 2008 và 1,7 tỷ USD năm 2013. Tuy nhiên, trong xu hướng phát triển nhanh của thị trường giai đoạn này, khối DN ngoại đang chiếm ưu thế.

Các công ty dược nội địa đẩy mạnh nghiên cứu thuốc đặc trị để đòi lại thị phần

Tâm lý thích dùng thuốc ngoại của người tiêu dùng Việt Nam là lý do chính khiến các nhà sản xuất và phân phối dược phẩm quốc tế liên tục chọn thị trường này để đầu tư. Hơn nữa, do đa số DN nội chỉ phát triển các loại dược phẩm chuyên khoa thông thường, các nhóm thuốc có giá trị cao như thuốc gây mê, thuốc giải độc đặc hiệu, chế phẩm máu, thuốc chống ung thư... đều thuộc khối DN FDI hoặc phải nhập khẩu từ nước ngoài…

Theo thống kê, hiện có khoảng 300 công ty phân phối dược có vốn nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, trong đó chỉ riêng 3 công ty Zuellig Pharma, Mega Products và Diethelm Việt Nam chiếm tới 50% tổng thị phần phân phối thuốc Việt Nam. Không chỉ thể hiện con số đầu tư, các công ty dược liên doanh đã có mặt tại Việt Nam thời gian qua như Sanofi Việt Nam, Vinaspecia, Stada Việt Nam... đều chứng minh được khả năng khai thác tiềm năng ngành dược tại Việt Nam rất tốt. Theo Giám đốc Điều hành Tập đoàn Sanofi, ông Christopher A.Viehbacher, ngay từ đầu năm 2013 doanh số của Sanofi ở Việt Nam đã gần 100 triệu euro.

Với kết quả đạt được như trên, trong năm 2013, Sanofi mở rộng hoạt động tại Việt Nam bằng cách xây dựng nhà máy mới với kinh phí xây dựng lên đến 75 triệu USD ở Khu công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh (SHTP). Nhà máy sản xuất bao gồm cả thuốc viên nang, thuốc gói, dược phẩm, thực phẩm chức năng, sản phẩm chăm sóc cá nhân. Dự kiến, từ 2015, nhà máy mới sẽ bắt đầu sản xuất để đến năm 2016 là có 18 loại dược phẩm và vắc-xin mới được tung ra thị trường. Việc tăng đầu tư tại Việt Nam, theo tiết lộ của Sanofi nằm trong chiến lược toàn cầu, trong đó Việt Nam được chọn là “bệ phóng”. Trong 4 năm vừa qua, Sanofi đã phải thay đổi chiến lược, tập trung nhiều hơn về nghiên cứu thuốc mới, đưa ra giá thuốc phù hợp cho người dân ở thị trường bản địa...

Cũng tăng tốc đầu tư, Valeant Pharmaceuticals International Inc., nhà sản xuất dược phẩm lớn nhất Canada vừa qua cũng đầu tư 21 triệu USD vào Việt Nam thông qua việc liên doanh sở hữu 50% vốn ở CTCP Dược phẩm Euvipharm. Ông Andrew Howden, Tổng giám đốc iNova, thành viên của Valeant cho biết, Tập đoàn này được biết đến như nhà cung cấp giải pháp chữa trị các bệnh liên quan đến thần kinh, da liễu và một số bệnh truyền nhiễm…

Nội vào cuộc

Không ngồi yên trước “sóng ngoại”, các thương hiệu dược phẩm nội như Dược Hậu Giang (DHG), Domesco (DMC), Imexpharm (IMP) hay Traphaco (TRA)… gần đây cũng liên tục công bố các chiến lược nghiên cứu sản phẩm mới, trong đó đẩy mạnh nghiên cứu thuốc đặc trị để “đòi” thị phần.

Trong ĐHCĐ 2014, lãnh đạo DHG cho biết, DN này đưa vào sử dụng nhà máy mới tại Khu công nghiệp Tân Phú Thạnh (Cần Thơ), đưa công suất sản xuất thuốc của DHG lên gấp đôi, từ 4,6 tỷ đơn vị sản phẩm/năm lên 9,6 tỷ đơn vị sản phẩm/năm. Theo đó, ngoài mở rộng sản xuất để tăng doanh thu, định hướng của DHG là tập trung phát triển sản phẩm có nguồn gốc dược liệu thiên nhiên. Trước mắt, DHG đã sản xuất Spivital từ tảo Spirulina và sản phẩm Naturenz được chiết xuất từ dược liệu thiên nhiên. Để cạnh tranh với các DN ngoại, lãnh đạo DHG cho biết thêm, công ty sẽ nghiên cứu, sản xuất thêm các loại thuốc ít bị cạnh tranh như thuốc đặc trị. Sắp tới, DHG sẽ hợp tác với một đối tác khác để cùng sản xuất loại thuốc mới này.

Cũng muốn nghiên cứu sản xuất thuốc đặc trị, vừa qua DMC liên kết với CFR Pharmaceutical S.A (Chile) để nâng cao năng lực sản xuất. Với sự hậu thuẫn của CFR, dự kiến Domesco sẽ xem xét đến phương án thâu tóm các đơn vị sản xuất khác và giao sản xuất nhượng quyền một số dòng sản phẩm. Hay trong liên doanh xây dựng nhà máy sản xuất thuốc điều trị ung thư tại Hà Nội giữa Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) và CFR, DMC sẽ đóng vai trò là đơn vị phân phối độc quyền thuốc của liên doanh.

Trên thực tế, các DN dược nội địa có nhiều lợi thế nhất định trước các DN ngoại, đó là thị trường, kênh phân phối tại bệnh viện, giá thuốc được Chính phủ hỗ trợ… Tuy nhiên, việc lựa chọn đầu tư vào thuốc đặc trị để cạnh tranh với khối ngoại xem ra còn khá xa mới tới thành công. Đơn cử, so với DN ngoại, thế mạnh của DMC là các loại thuốc đặc trị (có kê toa) cho các bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì với giá thấp hơn 30 - 40%. Nhưng như đã nói ở trên, việc xây dựng nhà máy tại Việt Nam đồng thời chú trọng đến nguồn nguyên liệu tại chỗ giúp cho các DN ngoại dễ dàng tính đến chuyện hạ giá sản phẩm. Trong khi các DN trong nước vẫn phụ thuộc về nguyên liệu nhập khẩu (90% nguyên liệu phải nhập khẩu). Rõ ràng, chưa nói đến chất lượng thuốc nội so với ngoại, chỉ nói đến việc giá thành thuốc ngoại đang từng bước hạ đã là áp lực lớn đối với DN nội địa.

Đó là chưa kể sự thay đổi chính sách ngành đặc biệt là Thông tư 01/2012/TTLT-BYT-BTC về hướng dẫn đấu thầu thuốc vào bệnh viện tiếp tục tác động mạnh đến các DN nội địa. Bên cạnh đó, cạnh tranh trong việc phân phối dược phẩm sẽ ngày càng gay gắt khi dự thảo cho phép quyền phân phối dược phẩm đối với các DN FDI dự kiến sẽ được thông qua trong năm 2014. Ngoài ra, chủ trương thoái vốn của SCIC đối với 18 DN dược chỉ giữ lại Dược Hậu Giang cũng như nhu cầu tăng trưởng thông qua mở rộng kênh phân phối của các DN dược lớn thúc đẩy xu hướng M&A sắp tới sẽ là nhân tố gây khó khăn cho các DN nội địa trước tiềm lực mạnh và ổn định của khối DN dược ngoại.

Quỳnh Vũ