Hoàn thiện khung khổ, hỗ trợ điều hành

	Điều hành chính sách tiền tệ: Nền tảng vững chắc tạo sức bật mới
	Hoa Kỳ đánh giá cao kết quả điều hành chính sách tiền tệ của NHNN
	Ngành Ngân hàng đã điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả

Ông Đoàn Thái Sơn

Dưới góc nhìn của ông, công tác hoàn thiện thể chế của NHNN đã đạt được kết quả như thế nào?

Trong những năm vừa qua, công tác hoàn thiện thể chế luôn được NHNN quan tâm thực hiện một một cách đồng bộ, từ việc xây dựng, ban hành văn bản; rà soát, phát hiện, bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung các quy định không phù hợp; đến hệ thống hóa toàn bộ hệ thống pháp luật về ngân hàng.

Chỉ tính riêng giai đoạn 2011 - 2015, NHNN đã xây dựng, ban hành và trình cấp có thẩm quyền ban hành 205 văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời, NHNN đã bãi bỏ hơn 700 văn bản quy phạm pháp luật ra khỏi hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) của Ngành và lần đầu tiên hoàn thành việc hệ thống hóa danh mục đầy đủ các văn bản QPPL về ngân hàng còn hiệu lực (gồm 455 văn bản).

Kết quả này là cơ sở để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng, đồng thời là tiền đề cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu văn bản QPPL ngân hàng thống nhất, tạo thuận lợi cho việc tra cứu và thực thi pháp luật. Kết quả đã giúp xếp hạng hiệu quả hoạt động xây dựng và thi hành pháp luật về kinh doanh của NHNN luôn thuộc nhóm các bộ, ngành dẫn đầu.

Năm 2014 (MEI 2014) NHNN xếp thứ nhất trên 14 bộ, ngành, tăng 7 bậc so với MEI 2012 về tổ chức thi hành pháp luật; xếp thứ 2/14 về rà soát, kiểm tra tổng kết thi hành pháp luật. Đồng thời, chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) hàng năm của NHNN cũng luôn thuộc nhóm 3 bộ, ngành đứng đầu.

Công tác hoàn thiện thể chế đã tác động như thế nào đến việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của NHNN, thưa ông?

Về điều hành chính sách tiền tệ, việc NHNN ban hành hơn 20 thông tư về điều hành lãi suất huy động, cho vay; các thông tư về tái cấp vốn, dự trữ bắt buộc, chiết khấu giấy tờ có giá, thị trường mở, cho vay cầm cố giấy tờ có giá... đã tạo cơ sở pháp lý cho NHNN điều hành linh hoạt, thận trọng chính sách tiền tệ phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, giúp ổn định giá trị đồng tiền, kiềm chế lạm phát, giảm đáng kể mặt bằng lãi suất cho vay đối với DN, hỗ trợ khả năng tiếp cận vốn cho DN và giúp DN vượt qua giai đoạn khó khăn của nền kinh tế.

Về cơ cấu lại hệ thống các TCTD, NHNN đã xây dựng và trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành và ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản quan trọng, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động cơ cấu lại hệ thống các TCTD theo Quyết định 254/QĐ-TTg.

Để nâng cao chất lượng quản trị điều hành của TCTD, tính an toàn, lành mạnh, minh bạch của hệ thống TCTD, từng bước áp dụng các thông lệ, chuẩn mực quốc tế, tạo nền tảng cho các TCTD hoạt động an toàn, NHNN đã ban hành các thông tư về kiểm toán độc lập, về hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ.

Đặc biệt, việc ban hành Thông tư 36/2013/TT-NHNN quy định về giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng; Thông tư 06/2015/TT-NHNN về thời hạn, trình tự, thủ tục chuyển đổi đối với trường hợp sở hữu vượt giới hạn là một bước tiến quan trọng theo hướng nâng cao các tiêu chuẩn an toàn, tăng cường hơn nữa sự minh bạch trong hoạt động của các TCTD; qua đó góp phần hạn chế tình trạng sở hữu chéo, thúc đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu hệ thống.

Cùng với đó, NHNN đã hoàn thiện một cách đồng bộ khuôn khổ pháp lý để xử lý TCTD yếu kém bằng việc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định về nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của TCTD Việt Nam và Nghị định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng; Quyết định về góp vốn mua cổ phần bắt buộc của TCTD bị kiểm soát đặc biệt; ban hành các thông tư về cho vay đặc biệt, kiểm soát đặc biệt, quy định về trình tự, thủ tục thu hồi giấy phép và thanh lý tài sản của TCTD, về tổ chức lại TCTD...

Các văn bản nói trên đã tạo cơ sở pháp lý để NHNN triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án cơ cấu lại TCTD giai đoạn 2011-2015, tạo lập cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc phát hiện, chấn chỉnh, củng cố, cơ cấu lại hệ thống các TCTD, xử lý dứt điểm các TCTD yếu kém kể cả giải pháp chấm dứt pháp nhân thông qua sáp nhập, hợp nhất hoặc giải thể, phá sản TCTD.

Khuôn khổ pháp lý về xử lý các TCTD yếu kém nêu trên đã góp phần vào việc hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 là bảo đảm sự an toàn của hệ thống các TCTD, tránh nguy cơ đổ vỡ, xử lý được 17 TCTD yếu kém, góp phần lành mạnh hóa hệ thống TCTD; nâng cao một bước năng lực quản trị điều hành, đặc biệt là quản trị rủi ro của hệ thống các TCTD và gia tăng niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng.

Còn về giải quyết nợ xấu và các lĩnh vực khác thì sao, thưa ông?

Xử lý nợ xấu cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của NHNN giai đoạn 2011-2015. NHNN đã ban hành các thông tư quy định về phân loại nợ, cơ cấu lại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro. Các thông tư này đã tiếp cận gần hơn với chuẩn mực, thông lệ quốc tế, đồng thời có lộ trình thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam cũng như đặc thù của từng loại hình TCTD.

Thay đổi lớn nhất của cơ chế mới này là đã yêu cầu phân loại, trích lập dự phòng rủi ro cho tất cả các loại tài sản có của TCTD, sử dụng kết quả phân loại thống nhất đối với một khách hàng thay vì từng khoản vay/tài sản có như trước đây và đưa ra lộ trình phù hợp để áp dụng đầy đủ các quy định của các thông tư này.

Bên cạnh đó, NHNN cũng đã xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định về thành lập, tổ chức và hoạt động của Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC), ban hành đầy đủ các thông tư hướng dẫn Nghị định này; phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành thông tư liên tịch hướng dẫn một số vấn đề về xử lý tài sản bảo đảm...

Việc thực hiện đồng bộ các văn bản này đã góp phần giúp ngành Ngân hàng hoàn thành nhiệm vụ Quốc hội giao là đưa nợ xấu về dưới 3% vào cuối năm 2015.

Ngoài ra, việc xây dựng đồng bộ khuôn khổ pháp lý về quản lý thị trường vàng đã giúp NHNN thực hiện được mục tiêu quản lý thị trường vàng như quyền sở hữu, tích trữ, mua - bán vàng miếng hợp pháp của người dân được bảo vệ; thị trường vàng đã được sắp xếp lại một cách cơ bản; trật tự, kỷ cương trên thị trường đã được xác lập, tạo tiền đề phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của người dân; ngăn chặn được ảnh hưởng của biến động giá vàng đến tỷ giá, lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

Quá trình xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về ngân hàng thời gian qua cho thấy những bài học kinh nghiệm nào cần được quan tâm, thưa ông?

Kinh nghiệm đầu tiên là việc xây dựng khuôn khổ pháp lý cần ưu tiên thực hiện trước một cách đồng bộ. Khi đã có khuôn khổ pháp lý đồng bộ, việc triển khai thực hiện các giải pháp điều hành sẽ thuận lợi và hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp thực tiễn không cho phép chúng ta xây dựng xong khuôn khổ pháp lý trước khi thực hiện, do vậy chúng ta có thể thực hiện đồng thời việc xây dựng khuôn khổ pháp lý và triển khai thực hiện theo cách thực khuôn khổ pháp lý xây dựng đến đâu triển khai thực hiện đến đấy.

Một kinh nghiệm quan trọng khác là việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, kinh nghiệm của các quốc gia đi trước luôn phải tính đến thực tế của nước ta, đặc thù, khác biệt của hệ thống pháp luật để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả của các quy định.

Đồng thời, việc xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý là một quá trình, luôn phải được theo dõi, rà soát, đánh giá để kịp thời phát hiện các quy định bất cập, các “khoảng trống”, từ đó kịp thời sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ các quy định không phù hợp hoặc ban hành các quy định mới.

Cuối cùng, việc tuyên truyền, phổ biến kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật của ngành Ngân hàng, các văn bản khác có liên quan có vai trò quan trọng để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật; xử lý nghiêm minh, kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về tiền tệ, ngân hàng...

Xin cảm ơn ông!