Mở đường mua bán nợ xấu theo giá thị trường

	Đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu
	Tận dụng hết độ mở pháp lý để xử lý nợ
	Giải pháp đồng bộ, thúc đẩy xử lý nợ xấu hiệu quả

Những tín hiệu tích cực

2017 được đánh giá là một năm hoạt động xử lý nợ xấu (XLNX) diễn ra tích cực, giảm thiểu tỷ lệ nợ xấu một cách thực chất. Cụ thể, trong năm 2017 hệ thống NH đã xử lý khoảng 70 nghìn tỷ đồng nợ xấu, tăng 40% so với năm 2016. Trong đó, thu nợ từ khách hàng chiếm 54%, sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng 42,3%, phát mãi tài sản 2,3%...

Nghị quyết 42 có nhiều cơ chế mở hơn đối với mua bán nợ theo giá thị trường cho VAMC

Việc nợ xấu của hệ thống NH được tập trung xử lý quyết liệt hơn được một thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia nhận định là do có sự hỗ trợ từ tình hình kinh tế được cải thiện, DN kinh doanh tốt hơn, thị trường chứng khoán và BĐS khởi sắc… Đặc biệt là sau khi Nghị quyết 42 của Quốc hội được ban hành, hàng loạt các NHTM đã thu hồi và phát mại tài sản đảm bảo.

Trong bức tranh chung đó, một tín hiệu vui nữa là VAMC lần đầu tiên kể từ khi thành lập đến nay đã xử lý những khoản nợ theo giá trị thị trường. Dù giá trị các khoản nợ này chưa phải là lớn, nhưng cũng phát đi tín hiệu rất tích cực đối với hoạt động XLNX của hệ thống NH trong thời gian tới, nhất là khi Nghị quyết 42 có nhiều cơ chế mở hơn đối với mua bán nợ theo giá thị trường cho VAMC.

“Theo Nghị quyết 42, VAMC được mua các khoản nợ xấu đã xử lý rủi ro, đang hạch toán ngoài bảng và chuyển đổi các khoản nợ xấu mà VAMC đã mua bằng trái phiếu đặc biệt (TPĐB) sang mua theo giá trị thị trường. Ngoài ra, VAMC được bán nợ xấu cho các tổ chức, cá nhân bao gồm cả pháp nhân không có chức năng kinh doanh mua, bán nợ. Những quy định này của Nghị quyết 42 đã khắc phục bất cập giới hạn chủ thể được mua nợ của VAMC, bảo đảm quyền bình đẳng trong hoạt động xử lý nợ của VAMC, góp phần tạo lập, phát triển thị trường mua bán nợ”, vị chuyên gia trên viện dẫn cho nhận định của mình.

Cũng khá hy vọng vào Nghị quyết 42 sẽ tạo thuận lợi hơn trong việc đẩy nhanh XLNX, nhưng một chuyên gia NH vẫn chưa thực sự lạc quan về sự suôn sẻ này. Ông nói: Nghị quyết 42 mở ra hướng mới, nhưng phải triển khai cùng với các luật khác. Giả sử nếu Luật Kinh doanh BĐS không song hành phù hợp với Nghị quyết 42, thì VAMC hay TCTD chưa thể có một cơ sở pháp lý hoàn thiện để có thể thu giữ thêm nhiều TSĐB. Bởi vấn đề mua bán nợ liên quan đến chuyển nhượng nhiều loại BĐS thế chấp cho món nợ. Nên nếu gặp vướng mắc chuyển nhượng tài sản bằng BĐS thì việc mua bán nợ theo giá thị trường chắc chắn không thực hiện nhanh được.

“Vấn đề mua bán nợ theo giá thị trường muốn triển khai hiệu quả, cơ chế luật lệ liên quan đến vấn đề chuyển nhượng mua bán tài sản BĐS phải thông thoáng”, TS. Nguyễn Trí Hiếu kết luận.

Một vấn đề nữa cũng khiến những người trong cuộc khá băn khoăn đó là trách nhiệm khi bán nợ dưới giá trị sổ sách. Dù cơ chế cũng đã mở, nhưng quy định vẫn chưa thực sự rõ ràng. Như VAMC vẫn phải bảo toàn vốn cho khoản nợ mua bán theo giá thị trường, điều này khiến quyết định mua bán phải được cân nhắc thận trọng hơn.

Hay vấn đề nữa đang cản trở hoạt động này được TS. Hiếu đề cập tới đó là phát triển thị trường mua bán nợ. Hiện tại chưa có một thị trường mua bán nợ rộng rãi mà vẫn chỉ xoay quanh 4 “ông lớn” là NH, AMC, VAMC, DATC. Vì vậy, muốn xử lý một khối lượng nợ xấu quy mô lớn hơn cần thiết phải phát triển thị trường mua bán nợ.

Vẫn cần thêm những cơ chế mở

Ngoài yêu cầu cần thiết có một thị trường mua bán nợ, một vấn đề quan trọng không kém đặt ra là tăng vốn cho VAMC. Theo quan điểm của một chuyên gia NH, Nghị quyết 42 là cú hích quan trọng, nhưng muốn giải quyết nhanh số nợ xấu ở Việt Nam hiện nay cần thiết phải tăng vốn cho VAMC, và việc này diễn ra càng nhanh càng tốt.

Dù VAMC được phép phát hành trái phiếu để huy động vốn, nhưng đơn vị này không thể phát hành vượt vốn điều lệ, thông thường chỉ được phát hành 40% vốn điều lệ được cấp. Giả sử với số vốn điều lệ hiện tại là 2.000 tỷ đồng thì VAMC phát hành trái phiếu huy động thêm được khoảng 800 tỷ đồng. Với năng lực tài chính như vậy, số nợ xấu mua bán theo giá thị trường sẽ rất hạn chế.

Vốn có ý nghĩa quan trọng đối với VAMC trong việc thúc đẩy mua bán nợ theo giá thị trường cũng là quan điểm của TS. Hiếu. Ông lưu ý, theo Đề án cơ cấu lại các TCTD gắn với XLNX giai đoạn 2016-2020 được Thủ tướng phê duyệt, đến năm 2018 vốn điều lệ của VAMC sẽ tăng lên 5.000 tỷ đồng và năm 2020 tăng lên 10.000 tỷ đồng. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để VAMC tích cực mua bán nợ theo giá thị trường.

Một chuyên gia NH nhấn mạnh, số vốn điều lệ của VAMC cần được tăng thêm mới đủ tiềm lực để giải quyết số nợ xấu mà VAMC đã mua về một cách hiệu quả. Ông gợi ý thêm, có thể tăng vốn điều lệ qua hình thức vốn ghi sổ. Cách thức này đã được áp dụng trong thời gian trước đây đối với các NH quốc doanh. Có nguồn vốn tốt là cơ sở pháp lý thuận lợi để VAMC huy động nguồn vốn khác qua hình thức phát hành trái phiếu trong nước, thậm chí phát hành trái phiếu ra nước ngoài cũng khả thi.

“Nếu Chính phủ vừa cho phép tăng vốn, mà cho phép NĐT tư nhân góp vốn, và cho VAMC cơ chế mua bán nợ theo nguyên tắc hoàn vốn hoặc có sinh lời, chắc chắn đơn vị này sẽ mạnh dạn đẩy nhanh hoạt động mua bán nợ theo giá thị trường”, ông nói.

Đề xuất ghi sổ vốn điều lệ được TS. Võ Trí Thành nhận định là một sáng kiến gỡ khó cho ngân sách. “Dù tiền đó có thể chỉ là danh nghĩa, nhưng khi tiềm lực tài chính của VAMC cải thiện thì đương nhiên vị thế trong mua bán, giao dịch cũng dễ dàng, quyền mặc cả tốt hơn, ngã giá cũng dễ và được chọn giá tốt hơn”, TS. Thành dẫn chứng và lưu ý, đây là đề xuất đáng suy nghĩ nhưng cần phải đánh giá hết rủi ro, gắn với đó là trách nhiệm khi rủi ro xảy ra.