Nâng chuẩn cho nông sản xuất khẩu
5 tháng, xuất khẩu nông – lâm – thủy sản thu về 13,7 tỷ USD | |
Nông sản Việt đứng trước FSMA |
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nông nghiệp là ngành sản xuất quan trọng của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu nông thủy sản cũng đã tăng lên cả về sản lượng và giá trị. Trong năm 2016, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt trên 32 tỷ USD, tăng 5,4% so với năm 2015. Trong đó, mặt hàng cà phê, hạt điều, hạt tiêu là những điểm sáng của xuất khẩu nông sản trong năm 2016.
Cần phải có những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của các nước nhập khẩu |
Trong 5 tháng đầu năm 2017, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 2,8 tỷ USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu 5 tháng đầu năm 2017 đạt 13,7 tỷ USD - tăng 9,5% so với cùng kỳ năm 2016.
Trong đó, giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính ước đạt 7,3 tỷ USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm 2016. Giá trị xuất khẩu thủy sản ước đạt 2,8 tỷ USD, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2016. Giá trị xuất khẩu các mặt hàng lâm sản chính ước đạt 3,1 tỷ USD, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm 2016. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như cà phê, điều, tiêu, gạo...
Hiện Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc là 4 thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam, chiếm 53,5% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản. Còn các thị trường có giá trị xuất khẩu gỗ tăng mạnh là Trung Quốc (35,6%), Hoa Kỳ (16,1%), Hàn Quốc (14,7%), Đức (11,2%)...
Hiện nay, nông thủy sản là lĩnh vực xuất khẩu mạnh của Việt Nam. Tuy nhiên theo đánh giá của các chuyên gia, xuất khẩu nông nghiệp Việt mới chỉ dừng lại ở số lượng chứ chưa đi vào chất lượng. Hàng năm vẫn có tỷ lệ không nhỏ sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam bị các đối tác nhập khẩu từ chối. Đây là thách thức cần sớm có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng và tham gia nhiều Hiệp định thương mại đã mở ra rất nhiều cơ hội cho các DN xuất khẩu. Tuy nhiên cơ hội cũng đi liền với thách thức do các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường này vì thế cũng tăng lên theo các tiêu chuẩn của hiệp định.
Thực trạng không ít các mặt hàng xuất khẩu nông, thủy sản của Việt Nam bị trả lại thời gian qua nhất là tại các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản khiến nhiều DN lao đao. Lý do bị từ chối là sản phẩm còn tồn dư lượng thuốc kháng sinh cao, kim loại nặng và ô nhiễm vi sinh.
Có thể nói, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm và hợp chuẩn đối với các sản phẩm nông thủy sản trong xuất khẩu là rất quan trọng trong hoạt động xuất khẩu. Những trường hợp hàng nông thủy sản, trái cây của Việt Nam bị đối tác trả lại gần đây chính là hệ quả của việc tiếp tục sử dụng những hóa chất bị cấm dùng trong nuôi trồng, chế biến nông thủy sản... gây ảnh hưởng xấu đến kết quả chung của hoạt động xuất khẩu.
Có rất nhiều hiện tượng DN bị trả hàng, thậm chí nhiều mặt hàng bị đối tác cảnh báo và quyết định ngưng nhập khẩu cho đến khi Việt Nam giải quyết được vấn đề này. Đơn cử như cuối năm 2016, rất nhiều lô hàng của các DN chế biến, xuất khẩu gạo Việt Nam bị phía Mỹ cảnh báo và trả về do có tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trong sản phẩm.
Tương tự đầu năm 2017, lệnh khẩn cấp cấm nhập khẩu tôm và thịt tôm chưa nấu chín của Chính phủ Australia ban hành kể từ ngày 9/1/2017 và kéo dài trong 6 tháng... Đây là những hệ quả của việc sản xuất, chế biến chưa đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng.
Với các quy định khắt khe về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm buộc các DN Việt cần có những chính sách thay đổi để đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu. Theo các chuyên gia, nhu cầu về các sản phẩm nông sản, thủy sản sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới. Do đó để nắm bắt cơ hội cũng như đẩy mạnh xuất khẩu, các DN xuất khẩu Việt Nam cần cải thiện vấn đề nâng cao chất lượng hàng xuất khẩu, nhất là các vấn đề về rào cản thương mại, tiêu chuẩn chất lượng...
Đặc biệt với các quy định trong các Hiệp định thương mại buộc DN xuất khẩu phải có những chính sách điều chỉnh để phù hợp với hội nhập. Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã mở ra nhiều triển vọng xuất khẩu cho mặt hàng nông thủy sản Việt Nam.
Tuy nhiên trên thực tế việc nhập khẩu nông sản, thực phẩm của EU từ Việt Nam còn rất khiêm tốn, chiếm tỷ trọng chỉ 1,8% và đa phần là những sản phẩm thô, có giá trị thấp. Trong đó, xuất khẩu nhiều là cà phê, chè, thủy hải sản. Chính vì vậy để đẩy mạnh xuất khẩu thì cần xác định thuế suất ưu đãi và các quy tắc xuất xứ từ EVFTA sẽ có hiệu lực từ năm 2018.
Theo cảnh báo của các cơ quan chức năng, các DN xuất khẩu Việt Nam cần phải có những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng để đảm bảo được các tiêu chuẩn khắt khe của các nước nhập khẩu. Mà nguyên nhân chính chủ yếu vẫn là do sự bất cập về quy trình sản xuất, chế biến sản phẩm của DN Việt.
Theo Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương, hàng xuất khẩu của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế do còn sản xuất nhỏ lẻ, chưa có những quy trình liên kết chặt chẽ giữa DN và nông dân. Điều này dễ dẫn đến khó kiểm soát về chất lượng các mặt hàng. Vì vậy mà hàng hóa xuất khẩu có chất lượng không đồng đều, dư thừa lượng kháng sinh, dư lượng hóa chất, chất bảo quản...
Trên thực tế, các DN Việt chủ yếu vẫn là DNNVV hạn chế về quy mô, vốn, công nghệ... nên chưa đáp ứng được những yêu cầu hợp chuẩn khắt khe của các thị trường nhập khẩu cũng như các tiêu chuẩn để được hưởng ưu đãi từ những hiệp định thương mại tự do (FTA).
Bên cạnh đó, đa phần DN chưa chủ động tìm hiểu về các thông tin hội nhập kinh tế cũng như những tiêu chuẩn để được hưởng ưu đãi từ các Hiệp định thương mại. Vì vậy dẫn đến hàng hóa xuất khẩu không đảm bảo bị giữ lại hoặc trả về.
Vì vậy theo Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương, thời gian tới các DN cần chuẩn bị tốt trong tổ chức quy trình sản xuất và nuôi trồng nông, thủy sản để xây dựng năng lực xuất khẩu bền vững hơn. Nâng cao chất lượng xuất khẩu để đảm bảo uy tín cho DN và đặc biệt là lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam.