Ngân hàng ngầm trị giá 8,5 tỷ USD của Trung Quốc đang hồi sinh mạnh
Số liệu từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) hôm thứ Sáu cho thấy, giá trị các khoản vay ngoại bảng đã tăng lên 754 tỷ nhân dân tệ (109 tỷ USD) hồi tháng 3, nâng tổng số các khoản vay ngoại bảng quý 1 lên mức kỷ lục 2.05 nghìn tỷ nhân dân tệ.
Theo Xu Gao - Chuyên gia kinh tế trưởng của Công ty Chứng khoán Everbright, nỗ lực của PBoC nhằm hạn chế cho vay mới có thể đã thúc đẩy các con nợ, đặc biệt là các nhà đầu tư bất động sản sử dụng các hình thức thay thế để tài trợ tài chính.
Kể từ cuối năm ngoái, PBoC và các nhà quản lý đã từng bước thực hiện các biện pháp nhằm kiềm chế rủi ro đối với hệ thống tài chính của Trung Quốc, bao gồm tăng lãi suất ngắn hạn, kiềm chế đòn bẩy trên thị trường trái phiếu và kiềm chế tài trợ cho đầu cơ bất động sản. Các biện pháp đã đẩy những con nợ tìm đến tài chính ngầm, hệ thống theo một ước tính của Moody's Investors Service trị giá khoảng 8,5 nghìn tỷ đô la, một khu vực khác mà các nhà quản lý đang cố gắng làm giảm rủi ro.
“Siết chặt thị trường trái phiếu cho đến chết không có nghĩa là nhu cầu tài chính cũng sẽ bị hạn chế. Thay vào đó, nó sẽ tìm đến những nguồn tài trợ mà các nhà quản lý không thể tiếp cận tới. Cuối cùng, rủi ro có thể đang giảm trong thị trường trái phiếu, nhưng trong hệ thống tài chính tổng thể, nó sẽ tăng lên”, Xu Gao nói.
Các biểu đồ dưới đây minh hoạ các biện pháp mà chính phủ đưa ra để giảm tỷ lệ đòn bảy trong nền kinh tế, song vô tình đã góp phần khiến hệ thống ngân hàng ngầm phục hồi:
PBoC hồi tháng Giêng đã yêu cầu các nhà cho vay của nước này phải kiểm soát chặt chẽ các khoản vay mới trong quý 1 năm nay, đặc biệt nhấn mạnh vào việc cho vay thế chấp để hạn chế đẩy giá nhà tăng cao.
Động thái này đã chứng kiến các ngân hàng mở rộng 4,22 nghìn tỷ nhân dân tệ cho các khoản vay mới trong quý 1, giảm 8,5% so với cùng kỳ năm 2016. Đây là lần giảm đầu tiên kể từ năm 2011. Chính phủ đang cố gắng để hạn chế khả năng gây sốc xuất phát từ thị trường bất động sản và lĩnh vực xây dựng, vốn đóng góp khoảng 25 đến 30% sản lượng kinh tế của Trung Quốc, theo ước tính của Moody.
Vai trò ngày càng tăng của ngân hàng ngầm như các nhà cung cấp tài chính là một trong số những đặc tính làm tăng khả năng tổn thương của hệ thống tài chính trước các cú sốc liên quan đến bất động sản, Moody's cho biết trong báo cáo tháng Ba. Trong một động thái nhằm hạn chế các ngân hàng ngầm, các nhà quản lý tài chính phối hợp cùng nhau để soạn thảo các quy định mới cho các sản phẩm quản lý tài sản, một người quen thuộc với vấn đề này đã nói trong tháng Hai.
Số liệu của PBoC cũng cho thấy, tài trợ trái phiếu doanh nghiệp ròng ở Trung Quốc là âm trong ba tháng liên tiếp tính đến tháng Hai trước khi ghi nhận mức dương 32 tỷ nhân dân tệ vào tháng trước.
Tài trợ trái phiếu doanh nghiệp ròng âm, có nghĩa lượng trái phiếu đáo hạn nhiều hơn lượng phát hành, là chưa từng có kể từ năm 2002 và nó đến trong bối cảnh các quy định về việc phát hành đối với các công ty trong một số lĩnh vực nhất định được siết chặt hơn cùng sự sụp đổ của thị trường trái phiếu tháng 12. Theo Lu Zhengwei – Kinh tế gia trưởng của Ngân hàng Công nghiệp, nếu các công ty không thể huy động vốn từ thị trường trái phiếu, họ phải quay sang hệ thống ngân hàng ngầm để tìm tài trợ.
Các hình thức phổ biến nhất của ngân hàng ngầm, theo dữ liệu của PBOC, là thỏa thuận cho vay uỷ thác và cho vay tín thác. Hình thức đầu tiên là một công ty có thể cho công ty khác vay tiền với ngân hàng làm trung gian. Trong khi hình thức thứ hai là ngân hàng sử dụng tiền thu được từ các sản phẩm quản lý tài sản để đầu tư vào một kế hoạch tín thác, cuối cùng là số tiền này vẫn sẽ đi đến một khách hàng vay doanh nghiệp.
Việc các ngân hàng dựa vào các khoản vay qua đêm để đầu tư trái phiếu, qua đó đóng góp vào đợt tăng giá chưa từng có trên thị trường trái phiếu năm ngoái, đã khiến cho PBoC bắt đầu đưa ra các thỏa thuận dài hạn vào tháng 8 năm ngoái nhằm hạn chế biến động của thị trường. Những hợp đồng này thường có mức lãi suất cao hơn đã đẩy chi phí đi vay tăng lên, khiến cho các nhà cho vay rời khỏi thị trường repo và thúc đẩy một số nhà cho vay tìm đến các khoản tài trợ ngắn hạn của tài chính ngầm.
Tổng doanh số của các thỏa thuận mua lại qua đêm, một phong vũ biểu cho thấy mức độ mà các nhà đầu tư sử dụng các khoản vay mượn để đầu tư trái phiếu của họ vào tháng trước lên đến 40,5 nghìn tỷ nhân dân tệ. Mặc dù doanh thu này đã tăng lên trong hai tháng qua, nhưng vẫn thấp hơn 23% so với mức kỷ lục 52,3 nghìn tỷ nhân dân tệ hồi tháng 8. Tỷ lệ các khoản vay mượn như vậy trong tổng số giao dịch repo đã cam kết là 81% vào tháng Ba, song vẫn thấp hơn so với mức cao nhất mọi thời đại là 91% vào tháng 11/2015.
Sự đóng góp của ngân hàng bóng tối đối với nền kinh tế quốc gia đã tăng lên trong những tháng gần đây. Theo số liệu của PBoC: Tài trợ ngoại bảng chiếm 15,7% tổng tài trợ của tập đoàn vào cuối tháng 3, tăng so với mức 15% vào cuối năm ngoái.