Nới room mang lại nhiều lợi ích cho ngân hàng

	Nới room trái phiếu ít ảnh hưởng đến lãi suất
	Nới room tại các ngân hàng: Sự thận trọng cần thiết
	Nới room và những kỳ vọng

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nâng hạn mức nắm giữ của các nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) lên trên 30% cổ phần tại các NH Việt Nam trở thành định hướng hết sức quan trọng và phù hợp đối với các NH. Do đó, M&A trong lĩnh vực này sau 3 năm ì ạch nay lại có cơ sở để trở thành điểm nóng trong định hướng kinh doanh của các NH năm 2017.

Từ đầu năm 2015 đến nay, chủ trương của Thống đốc NHNN Việt Nam là triển khai quyết liệt công tác hợp nhất, sáp nhập các NH để ổn định hệ thống. Do đó, kể cả những NH đang khỏe mạnh cũng sáp nhập lại với nhau để tạo ra một NH có quy mô lớn hơn và không loại trừ sẽ có cả những NH nhà nước sáp nhập; có cả những NH nhà nước sáp nhập với NH cổ phần và cả những NH cổ phần hoạt động lành mạnh cũng sáp nhập với nhau.

Đặc biệt là khi Thông tư 36/2014/TT-NHNN chính thức được áp dụng vào đầu tháng 2/2015, một lần nữa siết lại tình trạng sở hữu chéo trong hệ thống khi quy định một NHTM chỉ được sở hữu tối đa 2 TCTD và tỷ lệ không quá 5%. Với quy định này thời gian qua có nhiều NH buộc tiếp tục thoái vốn. Chẳng hạn tại Vietcombank hiện NH sở hữu cổ phần tại 5 TCTD, theo quy định buộc phải thoái vốn hoàn toàn tại ít nhất 3 TCTD.

Ngoài ra, Vietcombank cũng phải giảm tỷ lệ sở hữu của mình tại MB, Eximbank, OCB, Tài chính Xi măng từ mức 8 – 9% hiện nay xuống dưới 5%. Eximbank cũng buộc phải giảm tỷ lệ sở hữu tại Sacombank xuống dưới 5%, thay vì 9,7%. Tương tự Maritime phải giảm tỷ lệ sở hữu tại MDB từ 10% xuống 5% …

Việc giảm tỷ lệ sở hữu tại một số NH của các NH lớn diễn ra khá suôn sẻ. Ngược lại việc kêu gọi vốn thiếu hụt tại các NH nhỏ bị rút vốn lại vô cùng khó khăn. Bởi, động thái của NHNN trong chủ trương tái cấu trúc 3 năm nay là khuyến khích các NH không chỉ sáp nhập tự nguyện mà còn tính đến cả chuyện can thiệp bắt buộc để lành mạnh hệ thống. Một NH nhỏ khi bị rút vốn sẽ phải sáp nhập vào những NH có quy mô lớn hơn. Trong đó, hướng đến các NH cổ phần lớn có sự chi phối của NHNN trở thành tập đoàn tài chính mạnh.

Chủ trương là vậy, song để thực hiện chuyện kêu gọi vốn hay tự bán cổ phần cho những NH lớn trong nước không phải là chuyện dễ. Đặc biệt là trong xu thế khó khăn chung của thị trường, việc sáp nhập các NH trong nước với nhau trở nên khó khăn hơn.

Để cứu vãn tình thế, nhiều NH trong nước chuyển hướng tìm kiếm vốn từ các NĐTNN, họ kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội tốt hơn. Tuy nhiên, suốt thời gian qua, việc thỏa thuận bán vốn cho NĐTNN cũng không thực sự suôn sẻ khi các quy định về bán vốn còn vướng ở nhiều khâu.

Chẳng hạn, từ đầu năm 2014, Chính phủ đã ban hành Nghị định 01/2014, theo đó tỷ lệ sở hữu cổ phần của một nhà đầu tư chiến lược nước ngoài, hoặc của một nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và các cá nhân liên quan không được vượt quá 20% vốn điều lệ của một TCTD Việt Nam, tức cao hơn 5% so với quy định tại Nghị định 69/2007. Tổng mức sở hữu cổ phần của NĐTNN không vượt quá 30% vốn điều lệ của một NHTM Việt Nam.

Đồng thời, tại một số TCTD yếu kém, tỷ lệ sở hữu này có thể được nâng lên không hạn chế và do Thủ tướng quyết định cho từng trường hợp. Điều này đã không thỏa mãn được mong muốn của khối NĐTNN nên chuyện bán vốn thành công cho khối ngoại không đạt được nhiều kết quả.

Theo chia sẻ của một lãnh đạo NHTMCP tại TP.HCM, cho đến nay NĐTNN tại các NH trong nước vẫn chỉ được nắm giữ tối đa 30% vốn điều lệ của một NH nội, trong đó đối tác chiến lược được phép sở hữu tối đa 20%. Với quy định hiện tại, ngoại trừ SCB được chấp thuận về mặt chủ trương cho NH này tìm kiếm cổ đông ngoại mua cổ phần trên 50% vốn điều lệ, hầu hết các NHTM niêm yết hay chưa niêm yết đã chạm mức trần quy định về tỷ lệ sở hữu của khối ngoại.

Để việc bán vốn diễn ra thành công, thì mức nới room một số NHTM mong muốn là 35-49%. Trong khi đó, các tổ chức nước ngoài cũng đã có các kiến nghị tăng mức sở hữu của NĐTNN tại các NH lên 50% và thậm chí là 65%.

Như vậy, dù chưa biết tỷ lệ nới room dành cho NĐTNN tại các TCTD trong nước là bao nhiêu, song phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trước 16 quỹ đầu tư lớn nắm giữ nguồn vốn khoảng 9.500 tỷ USD, trong đó có nhiều tên tuổi lớn như Quỹ State Street Global Advisors, Quỹ Morgan Stanley, Quỹ Colbert Nocom… đã tạo ra kỳ vọng rất lớn cho ngành NH trong nước về việc bán cổ phần, hay nói khác hơn là xu hướng M&A ngành NH sẽ sớm sôi động trở lại.

Trước thay đổi tích cực về mặt chính sách, TS. Cao Sỹ Kiêm cho rằng, khi các quy định về nới room cho NĐTNN được thông suốt, thị trường Việt Nam có thể hình thành được các định chế tài chính lớn cạnh tranh được với các nước trong khu vực. Mặt khác, muốn đạt mục tiêu kiểm soát nợ xấu như kỳ vọng 3% cuối năm nay, việc tái cấu trúc các NH nhỏ vào một tổ chức lớn mạnh là điều cần thiết.

Trong đó, theo số liệu của Vụ Quản lý cấp phép các TCTD và hoạt động NH, toàn hệ thống còn đến 12 NH có vốn điều lệ dưới 4.000 tỷ đồng và nhiều TCTD đang gặp vấn đề trong hoạt động, cần phải hợp tác với các đối tác tương xứng để tái cấu trúc.

Trong khi đó, TS. Trần Du Lịch cũng nhận định, cần đẩy mạnh M&A thì NH mới đạt được kỳ vọng mục tiêu kiểm soát nợ xấu. Đồng thời, việc nới room mặc dù có rủi ro nhưng cũng cần phải xem xét sớm theo từng trường hợp cụ thể như SCB để các NH có thêm nguồn lực tái cơ cấu.