Thị trường nông sản thực phẩm: Loạn giải pháp truy xuất nguồn gốc

Nhưng thực tế hiện nay việc truy xuất nguồn gốc của các sản phẩm nông sản, thực phẩm vẫn còn nhiều bất cập, chưa mang lại sự yên tâm thực sự đối với người tiêu dùng.

Trước tiên, chúng ta thấy rằng công việc truy xuất nguồn gốc chỉ được chú trọng triển khai ở một số siêu thị lớn hay tại các chuỗi cửa hàng kinh doanh thực phẩm sạch. Còn việc tuân thủ quy định truy xuất nguồn gốc thực phẩm tại các chợ hoặc các hộ kinh doanh nhỏ thì gần như cả người mua lẫn người bán chưa hề có khái niệm này do cơ quan chức năng buông lỏng kiểm tra, giám sát.

Truy xuất nguồn gốc không chỉ là giải pháp công nghệ mà cần có sự kiểm tra giám sát chặt chẽ, đồng bộ của các cơ quan quản lý mới mang lại lòng tin đối với thị trường

Nguy hiểm hơn nữa, còn có những loại nông sản, thực phẩm chưa bảo đảm chất lượng nhưng vẫn có thể dễ dàng tìm cho mình một nhãn mác chất lượng (qua việc truy xuất nguồn gốc) dẫn tới tình trạng nhiều doanh nghiệp, sản phẩm chân chính bị đẩy vào cuộc cạnh tranh thiếu lành mạnh do không đủ phương tiện bảo hộ. Trong khi đó, thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc vẫn có cơ hội thâm nhập vào đời sống sinh hoạt ăn uống của các hộ gia đình.

Nhìn vào những biện pháp truy xuất thông tin sản phẩm hiện nay, nhất là trong lĩnh vực nông sản, thực phẩm có thể thấy, người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận thông tin cơ bản về sản phẩm, doanh nghiệp như mô tả sản phẩm, nơi/ngày đóng gói, nơi trồng, chứng nhận đạt được, địa chỉ liên hệ nhà phân phối. Thế nhưng, mức độ thông tin chính xác, sự đồng nhất và thông tin minh bạch vẫn còn là điểm hạn chế.

Phân tích về vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm, ông Phạm Duy Khánh, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn cho hay, hiện chưa có quy định về các thông tin cần truy xuất (độ rộng) và mức độ truy xuất đến tác nhân nào, cụ thể ra sao để tạo tính đồng nhất của thông tin. Bên cạnh đó, chủ yếu cung cấp thông tin là do nhà phân phối trực tiếp, chưa có thông tin về các nhà cung cấp phía trước của chuỗi (từ nuôi trồng đến chế biến - PV), dẫn đến tính minh bạch của thông tin chưa được đảm bảo.

Về độ tin cậy của thông tin, ông Khánh cũng thừa nhận: Chúng ta có thể truy xuất thông tin đến tác nhân/vùng sản xuất, nhưng thông tin có được lại dựa trên hệ thống sổ sách nội bộ, không truy xuất trực tiếp trên phần mềm tại thời điểm sản xuất. Như vậy tính chính xác của thông tin cũng thiếu xác thực.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có những thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc, luật vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện và thời hạn thực hiện chưa được chú trọng.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, sự hạn chế trên có nguyên nhân do nền sản xuất tại Việt Nam hiện nay thì hiếm có được một vùng chuyên canh nào với một quy mô lớn, ổn định. Chính vì còn mang tính tự phát nên mỗi doanh nghiệp tự xây dựng cho mình một cơ sở dữ liệu khác nhau, thiếu yếu tố minh bạch, bền vững khiến việc đồng bộ hoá việc triển khai truy xuất nguồn gốc chính xác khó khả thi, trong khi quản lý chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn chặt chẽ.

Để nâng cao hiệu quả của công tác truy xuất nguồn gốc sản phẩm việc đầu tiên là cần nâng cao vai trò kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước. Từ việc nâng cao công tác kiểm tra giám sát sẽ tạo được sự chính xác và minh bạch hóa thông tin.

Trong thời đại công nghệ 4.0 thì tại Việt Nam cũng đã có rất nhiều các giải pháp công nghệ trợ giúp cho việc truy xuất nguồn gốc của các mặt hàng nông sản, thực phẩm. Tuy nhiên chỉ với những tiến bộ về mặt công nghệ vẫn chưa có thể đảm báo tính minh bạch cho công việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Với các nhà sản xuất và doanh nghiệp, cần phải hiểu rằng, việc tuân thủ một quy trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm là công việc sống còn của doanh nghiệp. Đó là lòng tin của người tiêu dùng và cũng là cách để gây dựng thương hiệu của doanh nghiệp. Chúng ta cần phải thực hiện phương châm minh bạch để tồn tại. Có xây dựng được lòng tin của thị trường thì người tiêu dùng mới có thể tin dùng với các sản phẩm nông sản, thực phẩm mang thương hiệu Việt Nam.