Thỏa thuận lãi suất là đúng hướng
Lãi suất trong Bộ luật Dân sự 2015: Góp phần bài trừ tín dụng đen | |
3 giải pháp mạnh giữ ổn định mặt bằng lãi suất | |
Ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế |
Ông Phạm Xuân Hòe - Phó Viện trưởng phụ trách Viện Chiến lược NH (NHNN) trả lời phỏng vấn
Ông đánh giá thế nào về các nội dung quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015?
Bộ luật Dân sự 2015 này có điều chỉnh khung về lãi suất cho vay thỏa thuận trong dân sự. Trước hết về mặt phạm vi điều chỉnh, đây là ý đồ rất tốt của các nhà làm luật, đó là điều chỉnh về việc vay mượn trong dân sự, hoặc trong những hợp đồng thương mại có tính đến chuyện chậm trả. Nếu một bên không thực hiện nghĩa vụ của mình sẽ phải chịu lãi suất phạt.
Vế thứ hai là cụm từ “trừ luật khác có quy định khác” thì đây là một tiến bộ lớn vì hoạt động của thị trường tài chính phải theo đúng nguyên tắc thị trường. Hay nói cách khác, nền kinh tế không thể có trần lãi suất chung cho mọi hoạt động giao dịch. Lãi suất của các tổ chức tài chính hoạt động cho vay như các TCTD, các công ty tài chính tiêu dùng hoặc các công ty cho thuê tài chính… thì đương nhiên cần có luật riêng điều chỉnh và vì vậy trong Bộ luật Dân sự lần này đã có câu “trừ luật khác có quy định khác”.
Như vậy các TCTD, hoặc các công ty tài chính sẽ hoạt động theo Luật Các TCTD 2010, thưa ông?
Đương nhiên là như vậy. Một nguyên lý trong thị trường tài chính là ở đâu lợi nhuận cao thì dòng vốn sẽ chảy vào đó và nó sẽ phân bổ một cách hiệu quả đến khu vực ngành kinh tế, dự án kinh tế và thành phần kinh tế có hiệu quả.
Trong kinh tế thị trường, ở đâu có lợi nhuận cao thì dòng tiền sẽ chảy tới đó, nhưng cũng có NĐT chấp nhận lãi suất cao để thu được lợi nhuận cao hơn. Phải chăng đây chính là yếu tố thị trường, là ý đồ trong việc sửa đổi các bộ luật hiện nay không thưa ông?
Vâng, hoàn toàn đúng như thế. Trong nền kinh tế thị trường, có nguyên tắc rõ ràng là tỷ lệ lợi nhuận cao thì đi đôi với mức rủi ro cao, và đương nhiên phải chịu lãi suất cao. Khi TCTD hoặc các định chế tài chính đầu tư vào những lĩnh vực rủi ro cao thì họ phải cộng phần bù này vào, và đương nhiên lãi suất phải cao.
Các công ty tài chính hiện đang cung cấp dịch vụ tài chính tiêu dùng hoạt động trong bối cảnh pháp luật của Việt Nam còn đang rất hạn chế. Rõ ràng họ phải dùng các công cụ để phòng ngừa rủi ro, và sẽ phát sinh thêm chi phí. Phải chăng đây chính là lý do mức lãi suất của các sản phẩm tài chính tiêu dùng vẫn còn cao hay không?
Đúng là như vậy, cho vay tiêu dùng là một lĩnh vực, thị trường rất tiềm năng của Việt Nam. Tuy nhiên, rõ ràng lãi suất cho vay tiêu dùng sẽ cao vì phân khúc được các công ty tài chính tiêu dùng hướng đến là khách hàng không đáp ứng được chuẩn rủi ro của các NHTM. Thậm chí, khi đến với các công ty này, khách hàng chỉ cần có giấy tờ tùy thân và một hợp đồng lao động, thậm chí chỉ cần khai một việc làm gì đó cũng có thể vay được một khoản tiền.
Vấn đề ở đây là lãi suất có cao so với khả năng trả của người vay hay không. Một món vay 1 triệu đồng nếu trong 1 tháng mà chỉ phải trả 100 nghìn đồng, thì có nghĩa là lãi suất chưa đến 10%/tháng, và hoàn toàn nằm trong khả năng thanh toán thì không thể cho là cao được.
Ví dụ, một công ty chuyên cho vay nặng lãi cho một người bán hàng ở chợ vay 1 triệu đồng. Cuối ngày người đó phải trả cho công ty 1.100 nghìn đồng tiền lãi, như vậy lãi suất năm là 1800%/năm. Nhưng tại sao người ta vẫn có thể vay như thế? Vì họ có thể kiếm được 200-300 nghìn đồng/ngày. Như vậy, họ hoàn toàn có thể chịu được mức lãi suất này và sẵn sàng chấp nhận. Nhưng những người buôn bán như vậy chắc chắn sẽ không thể tiếp cận đến chuẩn rủi ro của NH.
Cái nữa chúng ta cần phải hiểu rằng, các công ty tài chính tiêu dùng khác hoàn toàn các NHTM, vì nguồn vốn không phải được huy động từ dân cư. Họ phải bỏ vốn tự có ra, thậm chí phải đi vay các NHTM nên lãi suất đầu vào rất cao. Bên cạnh đó, là việc đối mặt với các rủi ro rất lớn, và họ phải bù đắp cho việc này bằng lãi suất cho vay.
Yếu tố cuối cùng, là do hoạt động trong môi trường rủi ro cao, nên đòi hỏi phần lợi nhuận biên cũng phải cao. Tất cả cho thấy, lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính tiêu dùng không thể không cao. Tôi nghĩ cần phải hiểu một cách đúng mức là cao so với cái gì, nếu trong khả năng trả nợ của khách hàng vẫn ổn.
Xin cảm ơn ông!