Tình trạng tham nhũng vẫn còn phổ biến

	Cải thiện môi trường kinh doanh: Nóng - Ấm không đều
	Bỏ nhiều thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực thông tin điện tử
	Cải thiện môi trường kinh doanh: Sự chậm trễ, thiếu quyết liệt vẫn còn rất lớn

“Việc nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào việc cải thiện chỉ số tham nhũng và tình trạng tham nhũng”, TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI phát biểu tại Hội thảo tham vấn “Thúc đẩy sáng kiến liêm chính DN tại Việt Nam: Từ nhận thức tới hành động”, hôm 21/3/2018.

Tham nhũng làm nản ý chí kinh doanh

“Việt Nam đứng thứ 55 về chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu, đây không phải là thứ hạng thấp nhưng chỉ số này cho chúng ta thấy bóng dáng của tham nhũng”, theo Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam, ông Giles Lever. Ông cho biết, khi hỏi doanh nhân đâu là vấn đề lớn nhất của họ ở Việt Nam thì bên cạnh các vấn đề như khả năng tiếp cận tài chính, thiếu lao động được đào tạo thì tham nhũng là vấn đề họ quan tâm.

Tham nhũng, hối lộ gây tác động tiêu cực tới sự phát triển bền vững của DN, làm tăng chi phí hoạt động kinh doanh

Tham nhũng, hối lộ không chỉ gây tác động tiêu cực tới sự phát triển bền vững của DN, làm tăng chi phí hoạt động kinh doanh mà còn làm nản ý chí của số đông các DN kinh doanh dựa trên giá trị cốt lõi lấy liêm chính là nền tảng phát triển trong dài hạn.

Ngài đại sứ lưu ý rằng tham nhũng rất ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư quốc tế của Việt Nam vì nhà đầu tư nước ngoài trước khi đầu tư vào đâu cũng luôn nhìn đến tình trạng tham nhũng nơi đó thế nào.

Trong công cuộc phòng chống tham nhũng thì DN vừa là nạn nhân, vừa là tác nhân. Việc xây dựng liêm chính trong DN trở thành một trong những nhu cầu quan trọng nhất trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, để DN hướng tới chuỗi giá trị toàn cầu.

Vì thế, từ năm 2006 tới nay, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã và đang tích cực thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến liêm chính trong kinh doanh nhằm góp phần tạo sự thay đổi tích cực các thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam, VCCI đã phối hợp với Diễn đàn các Nhà lãnh đạo DN quốc tế (IBLF Global) tại Anh Quốc triển khai thực hiện tiểu Dự án “Hỗ trợ DNNVV phòng ngừa tham nhũng tại Việt Nam” được tài trợ bởi Đại sứ quán Anh từ Quỹ Thịnh vượng chung của Vương quốc Anh. Đây là chuỗi hoạt động nằm trong khuôn khổ Đề án 12 - Chương trình Hành động Thúc đẩy Thực hiện Liêm chính trong Kinh doanh.

Để nâng cao thứ hạng của Việt Nam trên các chỉ số toàn cầu, công tác phòng chống tham nhũng của Chính phủ cần được ưu tiên hơn nữa.

VCCI cũng đã xây dựng bộ công cụ chống hối lộ cho DNNVV, đào tạo trực tiếp cho DN và khuyến nghị chính sách lên Thủ tướng Chính phủ về thành lập Sáng kiến tăng cường hợp tác liêm chính giữa DN và Chính phủ nhằm huy động sức mạnh tập thể, phòng chống tham nhũng, hối lộ trong khu vực nhà nước và khu vực DN tại Việt Nam. Các khuyến nghị này đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ.

Phần lớn các DNNVV tham gia dự án “Hướng dẫn DNNVV phòng ngừa tham nhũng” năm 2016 – 2017 của VCCI cho rằng, tham nhũng là một vấn đề nghiêm trọng phá hoại môi trường kinh doanh và một khi bắt đầu thì không bao giờ dừng lại.

Báo cáo PCI 2016, tỷ lệ DN trả khoản phí không chính thức tăng từ 50% năm 2013 lên 64% năm 2014 và mức 66% năm 2015 và năm 2016. Ngày 22/3/2018, PCI 2017 mới được công bố, chưa rõ chỉ số này sẽ ra sao nhưng theo điều tra của Diễn đàn DN Việt Nam 2017, rủi ro tham nhũng cao ở Việt Nam đã đặt ra những thách thức lớn, các khoản chi phí “bôi trơn”, tặng quà hơn mức thông thường và ưu đãi trong ký hợp đồng, mâu thuẫn lợi ích là những hành vi tham nhũng trong kinh doanh vẫn đang tồn tại.

DN không tin rằng chống tham nhũng sẽ tốt hơn

Chủ tịch Vũ Tiến Lộc cho biết, tại Hội thảo Kinh tế Việt Nam với chủ đề “Cơ hội đột phá tăng trưởng kinh doanh” hôm 20/3/2018, VCCI lấy ý kiến 400 DN về điều mà DN cần là gì, thách thức lớn nhất của Chính phủ là gì, có đến 50% DN trả lời “điều mà DN cần là hành động, thách thức nhất đối với chính phủ là liêm chính”.

Tham nhũng đang là nguyên nhân kìm hãm sự phát triển kinh tế của Việt Nam so với các nước Đông Nam Á khác. Việt Nam đứng thứ 81 về đạo đức và tham nhũng, xếp thứ 109 về các khoản chi không chính thức và hối lộ trong tổng số 137 nước và tham nhũng được coi là vấn đề gây khó khăn thứ 3 trong kinh doanh ở Việt Nam, theo dữ liệu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Trong chỉ số nhận thức tham nhũng năm 2017 của Tổ chức Minh bạch Quốc tế, Việt Nam chỉ đứng ở vị trí 107 trong 180 quốc gia và vùng lãnh thổ.

“Chỉ khi có một cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thiết lập sự hợp tác chặt chẽ hơn nữa giữa nhà nước và DN mới có thể tác động làm thay đổi cơ bản trong phòng, chống tham nhũng, hối lộ, đặc biệt trong các giao dịch kinh doanh. Thời điểm hiện tại này được cho là thời gian thích hợp vì Việt Nam đang sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng sẽ phần nào có tác động trực tiếp, đáng kể đến thúc đẩy liêm chính trong kinh doanh, phòng chống tham nhũng”, ông Trần Văn Dũng, Phó vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự Bộ Tư pháp phát biểu.

Ông Dũng lưu ý rằng: Đề cao liêm chính trong kinh doanh, thực chất là sự “đề cao sự lãnh đạo đúng đắn, sự tuân thủ nghiêm chỉnh luật lệ cũng như những quy định hiệu quả nhằm ngăn ngừa sai trái, tham nhũng”. Muốn xây dựng liêm chính, DN phải bảo đảm tính minh bạch trong các hoạt động của mình mà trước hết là phải đề cao tính tuân thủ. Xây dựng liêm chính trong kinh doanh là một trong những biện pháp chủ yếu phòng ngừa tham nhũng trong kinh doanh, nhằm xây dựng môi trường kinh doanh trong sạch, minh bạch tạo điều kiện để các DN kinh doanh trong môi trường hội nhập quốc tế sâu rộng.

Ghi nhận sáng kiến liêm chính kinh doanh đã tạo được sự quan tâm và động lực để cải thiện văn hóa kinh doanh theo hướng minh bạch ở Việt Nam, tuy nhiên, theo ông Dũng sự thờ ơ và hoài nghi về chống tham nhũng vẫn còn phổ biến. Nhiều DN, đặc biệt là ở các công ty vừa và nhỏ, không tin rằng chống tham nhũng sẽ tốt hơn cho công việc kinh doanh.

Thách thức lớn nhất của các chương trình hành động liêm chính trong tương lai là làm sao để chứng tỏ được lợi ích dài hạn của các công ty, DN thực hiện đạo đức và sự tuân thủ trong kinh doanh. Nếu không, sẽ rất khó để có thể khuyến khích các công ty thay đổi hành vi, cách ứng xử hay thậm chí quan tâm đến vấn đề này. Việc nâng cao nhận thức về ảnh hưởng của tham nhũng đối với hoạt động kinh doanh, việc hỗ trợ DN xây dựng hệ thống tuân thủ nội bộ và văn hóa liêm chính thông qua các chương trình phổ biến và đào tạo là rất quan trọng.