Cải thiện môi trường kinh doanh: Sự chậm trễ, thiếu quyết liệt vẫn còn rất lớn

	Thổi bùng nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh
	Khi hàng hóa bớt kiểm tra chuyên ngành
	Môi trường kinh doanh cải thiện tích cực

Bà Nguyễn Minh Thảo

Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) trả lời phỏng vấn của Thời báo Ngân hàng.

Ngay ngày làm việc đầu tiên của năm Mậu Tuất, Thủ tướng đã ban hành công điện yêu cầu các bộ, ngành, địa phương bắt tay ngay vào công việc, triển khai Nghị quyết số 01/2018/NQ-CP với tinh thần đẩy mạnh tăng trưởng, tạo việc làm, tháo gỡ khó khăn cho DN, mục tiêu cắt giảm 50% ĐKKD, 50% thủ tục hành chính ở các bộ, ngành.

Tuy nhiên nhiều DN cho rằng, sau “cao trào” nổi lên vào thời điểm giữa năm ngoái, từ đó đến nay các bộ ngành vẫn cứ đang lần lữa chưa muốn làm? Báo cáo của Tổ công tác của Thủ tướng về Kết quả thực hiện nhiệm vụ do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao từ 1/1/2017 đến nay cũng phần nào cho thấy thực tế này?

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên tốc độ tăng trưởng cao của năm 2017 chính là cắt giảm ĐKKD và thủ tục KTCN góp phần cải thiện mạnh mẽ môi trường kinh doanh (MTKD) được cải thiện mạnh mẽ, tạo niềm tin cho DN, nhà đầu tư và người dân dốc lực vào sản xuất kinh doanh. Các bộ đã vào cuộc tích cực hơn trong việc rà soát, xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về ĐKKD và KTCN, một số bộ đã có hành động cụ thể thực hiện nhiệm vụ này. Theo đó, thời gian và chi phí DN thực hiện một số thủ tục KTCN đã được giảm hơn so với trước. Những cải cách về ĐKKD và KTCN đã tiệm cận dần với thông lệ quốc tế tốt, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, áp dụng quản lý rủi ro trên cơ sở hàng hóa và mức độ tuân thủ pháp luật của DN. Những chuyển biến này đã tạo niềm tin và sự hứng khởi cho DN.

Tiến triển cải cách, chuyển biến trong cải cách ĐKKD và KTCN là có, nhưng không đồng đều. Sự chậm trễ, thiếu quyết liệt vẫn còn rất lớn và có thể thấy đang tồn tại ở nhiều bộ, cơ quan.

Về yêu cầu rà soát, cắt giảm danh mục hàng hóa phải KTCN và các thủ tục liên quan nhìn chung chưa được các bộ quyết liệt triển khai thực hiện nên chưa đạt được kết quả theo yêu cầu của Chính phủ. Hầu hết các bộ chưa đề xuất cắt giảm danh mục KTCN, cách thức quản lý đối với các mặt hàng đang bị chồng chéo, chịu nhiều hình thức kiểm tra của các bộ, đơn vị khác nhau. Việc chỉ định hạn chế các đơn vị đánh giá sự phù hợp dẫn tới tạo vị thế độc quyền và hệ quả là chi phí KTCN vẫn là gánh nặng lớn đối với DN.

Cải cách ĐKKD dù đã có chuyển biến nhưng còn lúng túng trong phân biệt ĐKKD đối với ngành nghề và quản lý chuyên ngành (QLCN) đối với sản phẩm, hàng hóa. Do vậy, nhiều điều kiện về QLCN đối với sản phẩm, hàng hóa được quy định thành ĐKKD. Một số ĐKKD đặt ra yêu cầu quá mức cần thiết để phục vụ yêu cầu quản lý nhà nước, tạo ra rào cản gia nhập thị trường, hạn chế cạnh tranh, như can thiệp quá sâu vào quyền tự chủ tổ chức sản xuất kinh doanh của DN; quy định thời hạn giấy phép kinh doanh quá ngắn hay như yêu cầu nhân viên quản lý hoặc vận hành của DN phải được đào tạo, tập huấn do cơ quan nhà nước tổ chức và thu phí…

Nhiều ĐKKD được quy định không rõ ràng, thiếu cụ thể, khó xác định với các cụm từ: “phải phù hợp”, “phải đủ”, “phải thuận tiện…” và đặc biệt là có một số tiêu chuẩn, quy chuẩn đã bị biến tướng thành ĐKKD. Những hạn chế như vậy đã và đang tạo ra nhiều rủi ro cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, không khuyến khích sáng tạo, hạn chế cạnh tranh, làm gia tăng chi phí của DN và ảnh hưởng nhất định đến phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an sinh xã hội.

Chính phủ đã xác định và các chuyên gia cũng đã khuyến nghị "tiếp tục cải cách cải thiện MTKD mạnh mẽ" mới giúp 2018 đạt được mục tiêu tăng trưởng. Tức là 2018 phải là năm hành động quyết liệt hơn. Vậy theo bà, hành động thế nào và cần thêm các giải pháp gì để thúc đẩy khi mà thời gian qua, chuyển biến của các bộ vẫn chậm như vậy?

Điểm mấu chốt là các bộ, các cơ quan cần nêu cao tinh thần trách nhiệm và quyết liệt hơn nữa trong công tác hoàn thiện thể chế, bảo đảm đúng tiến độ, thời gian và tính hiệu lực, hiệu quả của các văn bản quy phạm pháp luật. Cần khẩn trương xây dựng, hoàn thiện, trình ban hành và ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, pháp lệnh đã có hiệu lực. Người đứng đầu các bộ, cơ quan phải quan tâm, chỉ đạo, có cơ chế theo dõi và giám sát sát sao hoạt động này.

Các Bộ QLCN và các bộ, cơ quan có ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện phải cải cách toàn diện, bảo đảm cắt giảm, đơn giản hóa 50% danh mục hàng hóa KTCN và 1/2 số ĐKKD như chỉ đạo của Thủ tướng và khẩn trương bãi bỏ hoặc sửa đổi những quy định chồng chéo, không đồng bộ, không hợp lý đang gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN. Các Bộ QLCN, cần khẩn trương áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Giám sát, truy trách nhiệm người đứng đầu và xác định các mốc thời gian cần hoàn thành cụ thể và kịp thời xử lý những bộ chậm chuyển biến là biện pháp cần. Yêu cầu này là cần thiết bởi giám sát, truy trách nhiệm người đứng đầu và xác định các mốc thời gian cần hoàn thành cụ thể sẽ tăng tính chịu trách nhiệm và giải trình của người đứng đầu. Nhờ vậy tạo áp lực để người đứng đầu các bộ, ngành quan tâm, chỉ đạo quyết liệt, sát sao việc cải cách của bộ, ngành mình, đảm bảo cải cách thực chất, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN, thúc đẩy sáng tạo trong kinh doanh. Đồng thời, yêu cầu này cũng sẽ tạo sự thi đua giữa các bộ, ngành vì mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh.

Kỳ vọng của bà về cải thiện MTKD trong năm nay sau những quyết liệt chỉ đạo của Chính phủ?

Với chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc mạnh mẽ của các bộ, ngành và sự hợp tác tích cực của cộng đồng DN trong cải cách về ĐKKD và KTCN, tôi tin rằng chất lượng MTKD của nước ta năm nay sẽ có bước nhảy bậc đáng kể. MTKD thuận lợi, DN yên tâm thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh và phát triển các ý tưởng kinh doanh sáng tạo. Nhờ vậy, góp phần thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu… đóng góp vào thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Cảm ơn bà đã trả lời phỏng vấn!