Việt Nam có nguy cơ thiếu hụt lao động trong tương lai

Báo cáo “Sống lâu và giàu có: Hiện tượng già hóa dân số Khu vực ĐA – TBD” cho thấy, có 36% dân số độ tuổi trên 65 của thế giới, tức khoảng 211 triệu người đang sống trong khu vực Đông Á. Đây là con số lớn nhất so với tất cả các khu vực khác trên thế giới.

Đến năm 2040 hiện tượng già hóa sẽ làm cho dân số trong độ tuổi lao động giảm trên 15% tại Hàn Quốc và trên 10% tại Trung Quốc, Thái Lan, và Nhật Bản. Chỉ riêng tại Trung Quốc, con số đó tương đương với con số giảm sút ròng trên 90 triệu lao động.

Tốc độ già hóa nhanh trên quy mô lớn tại Đông Á đã tạo ra thách thức chính sách, áp lực kinh tế và tài khoá cũng như các rủi ro xã hội khác. Nếu không cải cách thì chi hưu trí trong khu vực sẽ tăng lên mức 8-10% GDP vào năm 2070.

Đồng thời, hệ thống y tế các nước chưa được chuẩn bị để đối mặt với những khoản chi chữa bệnh, vì các bệnh như ung thư, bệnh tim, tiểu đường và các bệnh mãn tính khác sẽ chiếm 85% tổng chi phí khám chữa bệnh vào năm 2030. Ngoài ra, lớp người cao tuổi hôm nay sẽ ít nhận được chăm sóc từ gia đình hơn trước đây.

“Khu vực ĐA – TBD đang trong giai đoạn chuyển tiếp dân số kịch tính nhất từng chứng kiến từ trước tới nay và tất cả các nước đang phát triển trong khu vực đều chịu rủi ro già trước khi giàu” - ông Axel van Trotsenburg, Phó chủ tịch WB, khu vực ĐA – TBD cho hay.

Theo ông Trotsenburg, quản lý hiện tượng già hóa nhanh chóng không chỉ là vấn đề người cao tuổi mà nó đòi hỏi một cách tiếp cận chính sách toàn diện, đề cập mọi giai đoạn trong cuộc đời nhằm tăng cường khả năng tham gia của lực lượng lao động, khuyến khích cách sống lành mạnh dựa trên đổi mới dịch vụ chăm sóc trẻ em, giáo dục, y tế, hưu trí, chăm sóc dài hạn và các vấn đề khác.

Báo cáo trên đã phân tích cách thức hiện tượng già hóa dân số có thể tác động lên các động lực tăng trưởng kinh tế và các đặc điểm trong chính sách chi tiêu công. Báo cáo đã rà soát các chính sách hiện tại và đưa ra các khuyến nghị giúp các nước, với đặc điểm dân số cụ thể của mình, có thể giải quyết các thách thức về thị trường lao động, hệ thống an sinh xã hội, y tế, và chăm sóc dài hạn. Báo cáo cũng phân tích đặc điểm về cách thức sống, làm việc và nghỉ hưu của lớp người cao tuổi tại các nước trong khu vực.

Theo báo cáo, tốc độ già hóa tại mỗi nước khác nhau, trong đó các nước có thu nhập trung bình như Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam đã bắt đầu quá trình già hóa nhanh và sẽ phải đối mặt với một số thách thức khó khăn nhất.

Bà Victoria Kwawa – Giám đốc quốc gia của WB tại Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào quá trình già hóa dân số với tốc độ cao chưa từng thấy. Tỷ lệ người cao tuổi tại Việt Nam hiện đang ở mức 11%. Nhưng chỉ trong 10 năm nữa, lượng này Việt Nam sẽ chiếm 1/5 toàn dân số.

Trong khi đó, tỷ lệ sinh tại Việt Nam đang ở mức 1,8%. Và theo xu hướng thường thấy ở các quốc gia khác trong khu vực, tỷ lệ này sẽ rất nhanh chóng giảm xuống còn 1,5 rồi 1,4%.

Hiện tượng này đã xảy ra ở Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan và các nước khác. Điều này cũng có thể xảy ra ở Việt Nam nếu chúng ta không có chính sách hỗ trợ. Điều này có nghĩa lực lượng dân số trong độ tuổi lao động sẽ sụt giảm rất nhanh chóng.

Để phần nào giảm bớt tác động từ sự sụt giảm dân số trong độ tuổi lao động, một trong những giải pháp được ông Philip O’Keefe – tác giả chính của báo cáo trên cho rằng, Việt Nam cần dần tính đến việc thu nhận lao động trẻ từ các nước lân cận.

“Đây chưa phải là giải pháp cấp bách cho Việt Nam nhưng chúng ta phải nghĩ đến việc thu nhận lao động di chuyển từ một số quốc gia trẻ hơn trong khu vực” - ông Philip khuyến nghị tại buổi họp báo công bố báo cáo ngày 28/3.