Ba lần cắt giảm lãi suất trong 24 giờ cho thấy thách thức thuế quan tại châu Âu

Ngân hàng Trung ương Na Uy (Norges Bank)

Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) và Ngân hàng Trung ương Thụy Điển (Riksbank), vốn từng phát tín hiệu vào tháng 3 rằng họ đã kết thúc chu kỳ nới lỏng, đã "quay đầu" trong tuần này. Cụ thể, SNB đã cắt giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản hôm thứ Năm, ngay sau khi Riksbank có động thái tương tự vào ngày hôm trước.

Đáng chú ý hơn, Ngân hàng Trung ương Na Uy (Norges Bank) cũng giảm lãi suất 25 điểm cơ bản trong ngày thứ Năm, một động thái khiến giới phân tích bất ngờ khi không một chuyên gia kinh tế nào trong khảo sát của Bloomberg dự báo trước.

Trong khi ít nhất 18 ngân hàng trung ương - thuộc các quốc gia chi phối hơn 40% GDP toàn cầu - tổ chức họp chính sách trong tuần này, thì phần lớn vẫn lựa chọn lập trường “chờ và quan sát”.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ), Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) cùng các cơ quan điều hành chính sách tại Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ và Chile đều giữ nguyên lãi suất.

Bối cảnh hiện tại là một tổ hợp rủi ro, với hạn chót ngày 9/7 khi Mỹ có thể tái áp thuế quan trừng phạt lên nhiều đối tác thương mại; căng thẳng tại Ukraine tiếp diễn; và nguy cơ Mỹ phát động tấn công quân sự vào Iran. Tất cả những yếu tố này đang khiến các ngân hàng trung ương toàn cầu hoặc không dám, hoặc không thể mạnh tay hành động.

Theo nhận định của Giám đốc Kinh tế toàn cầu tại Bloomberg Economics, Jamie Rush, sự khác biệt trong tác động của thuế quan và điều kiện thị trường lao động là lý do vì sao Fed và BoE hành động chậm hơn các ngân hàng trung ương khác.

“Hiện tại, cuộc chiến tại Iran đang tạo thêm một rào cản. Tại Mỹ, giá dầu tăng sẽ đẩy lạm phát lên nhưng ít tác động đến tăng trưởng, khiến Fed khó có thể nới lỏng. Trong khi đó, châu Âu, vốn là khu vực nhập khẩu dầu đang chứng kiến lạm phát tăng cùng lúc với tăng trưởng suy yếu, khiến việc cắt giảm lãi suất dễ dàng hơn nhiều”.

Áp lực lạm phát là động lực chính

Tại Thụy Sĩ, giá tiêu dùng tháng 5 đã giảm 0,1% so với cùng kỳ năm trước. Dự báo mới công bố của SNB cho thấy lạm phát trung bình cả năm nay chỉ ở mức 0,2%. Nguyên nhân chủ yếu là đồng franc - một đồng tiền trú ẩn an toàn - đã tăng giá mạnh so với USD và euro kể từ khi ông Trump lên nắm quyền, làm giảm áp lực giá nhập khẩu.

Ở Thụy Điển, lạm phát cũng đã dịu bớt sau cú tăng tạm thời đầu năm, trong khi đà phục hồi của nền kinh tế lớn nhất Bắc Âu đang chững lại. Thống đốc Riksbank Erik Thedéen nhận định điều này tạo điều kiện để tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ. Đồng krona Thụy Điển hiện là đồng tiền tăng giá mạnh nhất trong nhóm G10, tăng 15% so với USD, qua đó giảm bớt rủi ro lạm phát nhập khẩu.

Trong khi đó, tại Na Uy, lạm phát đã duy trì ở mức cao suốt năm qua, một phần do đồng krone yếu. Tuy nhiên, lạm phát lõi trong tháng gần nhất đã giảm xuống mức thấp nhất trong năm, ở mức 2,8%. Norges Bank hiện dự báo lạm phát toàn phần năm 2025 sẽ giảm xuống 2,2%, so với mức 2,7% đưa ra hồi tháng 3, trong khi lạm phát năm 2024 vẫn được giữ ở mức 3%.

Ba giai đoạn chính sách khác nhau, nhưng chung xu hướng

Dù ở các giai đoạn khác nhau trong chu kỳ chính sách, cả ba ngân hàng trung ương đều đang bước vào giai đoạn nới lỏng.

Đối với Na Uy, đây là lần cắt giảm lãi suất đầu tiên kể từ đại dịch; Thụy Điển đã có 7 lần cắt giảm liên tiếp; trong khi Thụy Sĩ cũng vừa thực hiện lần cắt giảm thứ 6.

Điểm chung là cả ba đều để ngỏ khả năng tiếp tục cắt giảm trong thời gian tới. Thống đốc Riksbank Erik Thedéen và Thống đốc Norges Bank Ida Wolden Bache đều phát biểu với báo chí rằng vẫn còn dư địa chính sách. Trong khi đó, Chủ tịch SNB Martin Schlegel không loại trừ khả năng cắt giảm tiếp, dù điều đó có thể đưa lãi suất Thụy Sĩ trở lại vùng âm.

Các động thái liên tiếp trong chưa đầy hai ngày này cho thấy các ngân hàng trung ương châu Âu đang hành động quyết liệt để bảo vệ nền kinh tế trước những thách thức kép là tăng trưởng chậm lại và rủi ro địa chính trị, thương mại ngày càng gia tăng.