Bệnh hại trên cây sắn làm khổ nông dân

Niên vụ 2020-2021, hộ ông Trần Đình Sơn, xã Tú An, thị xã An Khê (Gia Lai) trồng 1,2ha sắn. Do ảnh hưởng bởi bệnh khảm lá vi rút, hộ này chỉ thu được 25 tấn củ, giảm 5 tấn so với vụ trước.

Theo báo cáo của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Gia Lai, địa phương có diện tích sắn lớn nhất cả nước với 78.880ha. Trồng sắn tạo việc làm cho hàng trăm ngàn lao động địa phương với trên 75.500 hộ trồng sản xuất tại. Hiện tại, người nông dân địa phương chủ yếu sử dụng các loại giống như KM94, KM419, KM140, KM98-5. Đây là những giống cho năng suất cao và được đánh giá là loại cây trồng giúp người dân phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Thế nhưng những năm gần đây, tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên xuất hiện bệnh khảm lá virus trên cây sắn, khiến nhiều diện tích bị mất trắng hoặc giảm năng suất. Đây là nỗi lo lớn của người nông dân trồng sắn không riêng ở Gia Lai mà còn cả khu vực như Kon Tum, Đăk Lăk và Đăk Nông. Hiện chính quyền các địa phương phối hợp cùng các nhà khoa học để tìm giải pháp xử lý...

Diễn biến phức tạp của bệnh khảm lá virus hại trên cây sắn khiến người nông dân lo lắng

Theo nhận xét của các nhà chuyên môn, nguyên nhân gây bệnh khảm lá sắn do virus có tên khoa học Sri Lanka Cassava Mosaic Virus gây ra. Môi giới truyền bệnh trên diện rộng là loài bọ phấn trắng (Bemisia tabaci Genn). Cả ấu trùng và thành trùng đều chích hút nhựa cây làm chết mô lá và tiết nước bọt làm lan truyền mầm bệnh đặc biệt là virus gây bệnh khảm lá sắn.

Triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết của bệnh khảm lá sắn là khảm vàng loang lổ trên lá. Mức độ hại nhẹ là không bị biến dạng hoặc biến dạng nhẹ, mức độ hại nặng làm cho lá sắn xoăn, cong queo, nhăn nhúm. Hom giống lấy từ cây sắn bị bệnh khi mọc mầm sẽ biểu hiện bệnh ngay và không cho thu hoạch; khi cây sắn còn non bị nhiễm virus cũng không cho thu hoạch; cây sắn đã lớn mới nhiễm virus vẫn biểu hiện bệnh nhưng nhẹ hơn, làm năng suất, chất lượng giảm. Triệu chứng bệnh xuất hiện ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây sắn, từ 2 tháng tuổi trở đi cho thấy virus lây nhiễm từ khi cây sắn còn non.

Hiện bệnh khảm lá sắn tại Gia Lai đang lan rộng ra nhiều địa phương. Theo ngành Nông nghiệp tỉnh, bệnh khảm lá sắn bắt đầu lan rộng từ tháng 9/2018, bệnh bắt đầu xuất hiện trên diện tích 141,1ha sắn, phân bố cục bộ tại các huyện như Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa, Chư Pưh và thị xã Ayun Pa. Đến năm 2019, diện tích sắn bị nhiễm bệnh khảm lá lây lan nhanh trên diện rộng với hơn 4.114ha (tăng gần 400 lần). Đến năm 2020, toàn Gia Lai có 1.821ha sắn bị nhiễm bệnh. Riêng niên vụ 2020-2021, Gia Lai có 367ha bị nhiễm bệnh khảm lá. Qua kiểm tra, ngành Nông nghiệp địa phương xác định, bệnh xảy ra chủ yếu trên giống HL-S11, KM419, KM140, KM98-5. Đặc biệt, bệnh khảm lá virus rất khó phòng trừ, không có thuốc đặc trị.

Trước diễn biến phức tạp của bệnh khảm lá virus gây hại trên cây sắn, ngành Nông nghiệp tỉnh Gia Lai nhanh chóng vào cuộc hướng dẫn các địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại trong sản xuất…

Cùng với đó, ngành Nông nghiệp và các địa phương có trồng sắn chủ động phối hợp triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp phòng, chống bệnh khảm lá virus hại sắn. Rút kinh nghiệm thực tiễn từ những năm trước, ngành Nông nghiệp ra nhiều văn bản hướng dẫn, khuyến cáo người trồng sắn để thực hiện biện pháp phòng trừ bệnh. Trong vụ Đông Xuân 2020-2021, bệnh khảm lá virus tiếp tục gây hại tại các địa bàn như thị xã Ayun Pa 84ha, An Khê 45ha, Ia Pa 125ha, Phú Thiện 58ha, Krông Pa 10ha và Kbang 45ha. Qua thống kê, đánh giá, bệnh khảm lá virus nhiễm nặng trên các giống HL-S11, KM 419; nhiễm trung bình trên giống KM 98-5, KM 140 và nhiễm nhẹ ở giống KM 94.

Theo ông Trần Đình Đức, Phó trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ia Pa (Gia Lai), năm 2019, dịch bệnh khảm lá sắn bùng phát và lây lan trên diện rộng với hơn 2.587ha. Riêng vụ Đông Xuân 2020-2021 có 125ha sắn của bà con nông dân trên địa bàn bị nhiễm bệnh khảm lá.

Trước tình hình này, UBND huyện Ia pa chỉ đạo UBND các xã tập trung tuyên truyền, hướng dẫn cách phòng trừ bệnh khảm lá virus hại trên cây sắn. Nhờ đó, người dân nhận thức được tác hại và chủ động trong công tác chọn, kiểm soát nguồn giống trước khi đưa vào trồng. Tuy nhiên, hiệu quả trong công tác phòng trừ bệnh vẫn chưa cao.

Trước diễn biến phức tạp của bệnh khảm lá virus hại trên cây sắn, ngành Nông nghiệp tỉnh Gia Lai hướng dẫn các địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hạn chế thấp nhất thiệt hại trong sản xuất. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với đơn vị chuyên môn cấp huyện tổ chức nhiều lớp tập huấn về cách nhận biết bệnh và biện pháp phòng trừ; cấp phát hơn 1.000 tờ rơi về quy trình phòng trừ bệnh khảm lá sắn. Cùng với đó, đẩy mạnh tuyên truyền để người dân nhận thức được tác hại của bệnh khảm lá virus hại sắn, áp dụng biện pháp phun thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất Dinotefuran, Pymetrozine.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai, hiện tại cần tiếp tục hướng dẫn các địa phương và người dân thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh khảm lá virus hại sắn; Tiếp tục cử cán bộ chuyên môn kỹ thuật bám sát địa bàn để hướng dẫn địa phương, người dân thực hiện có hiệu quả. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm định, không cho phép vận chuyển thân, lá sắn từ vùng có bệnh sang nơi chưa nhiễm bệnh; kiểm tra, giám sát chặt chẽ giống sắn mới nhập vào địa bàn. Sở cũng chỉ đạo Trung tâm Nghiên cứu giống cây trồng để nghiên cứu, chọn tạo giống sắn mới có năng suất, chất lượng, khả năng chống bệnh và kháng bệnh cao...

Thời gian tới, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Trung tâm Khuyến nông tỉnh và Trung tâm Giống cây trồng tỉnh Gia Lai tiếp tục phối hợp với các địa phương đẩy mạnh công tác khuyến nông, nghiên cứu chọn tạo giống mới cho năng suất, chất lượng cao, khả năng kháng bệnh và chủ động nhân giống để đảm bảo nguồn giống sạch bệnh, cung ứng cho nhu cầu sản xuất hàng năm. Đặc biệt, thường xuyên hướng dẫn người dân các biện pháp phòng trừ hiệu quả. Tăng cường các biện pháp kiểm dịch thực vật, không cho phép vận chuyển giống từ nơi có bệnh sang nơi chưa nhiễm bệnh...