Bộ Tài chính đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng/tháng từ 2026

Đề xuất nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng

Về cơ sở pháp lý và sự cần thiết điều chỉnh, Bộ Tài chính cho biết, Luật Thuế TNCN sửa đổi năm 2012 quy định: khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với lần điều chỉnh gần nhất thì Chính phủ phải trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) điều chỉnh mức GTGC. Năm 2020, Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 đã nâng mức giảm trừ cho bản thân lên 11 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng.

Từ 2020 đến hết 2025, CPI dự kiến tăng lũy kế 21,24%, vượt ngưỡng quy định. Trong khi đó, thu nhập và GDP bình quân đầu người cũng tăng 40–42%. Do đó, Bộ Tài chính khẳng định, việc điều chỉnh GTGC là cần thiết, vừa tuân thủ pháp luật, vừa bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người nộp thuế trong bối cảnh chi phí sinh hoạt gia tăng.

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính xây dựng hai phương án. Phương án 1 (theo CPI): nâng GTGC của bản thân lên 13,3 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc lên 5,3 triệu đồng/tháng. Với mức này, nhiều cá nhân ở bậc thuế 1 sẽ không còn phải nộp thuế. Tuy nhiên, ngân sách nhà nước dự kiến giảm thu khoảng 12.000 tỷ đồng/năm, số người nộp thuế giảm 1,42 triệu (32,35%).

Phương án 2 (theo thu nhập và GDP bình quân): nâng GTGC của bản thân lên 15,5 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng. Đây là phương án được đa số ý kiến đồng tình, vì phản ánh đúng tốc độ cải thiện đời sống. Nếu áp dụng, hơn 95% người nộp thuế ở bậc 1 sẽ chuyển sang diện không chịu thuế, số người nộp thuế giảm 2,18 triệu (49,66%), thu ngân sách dự kiến giảm khoảng 21.000 tỷ đồng/năm.

Với phương án này, các ví dụ cụ thể trong Tờ trình cho thấy: Người độc thân thu nhập 15 triệu đồng/tháng hầu như không phải nộp thuế do mức giảm trừ mới đã vượt tổng thu nhập sau khi trừ bảo hiểm. Người có 1 phụ thuộc với thu nhập 25 triệu đồng/tháng chỉ phải nộp vài chục nghìn đồng. Ngay cả người thu nhập 40 triệu đồng/tháng, nuôi 2 phụ thuộc, thì số thuế phải nộp cũng chỉ khoảng 540 nghìn đồng/tháng.

Nghiên cứu kinh nghiệm các nước cho thấy, phần lớn đều có cơ chế giảm trừ chung cho cá nhân, giảm trừ cho người phụ thuộc và một số khoản đặc thù (y tế, giáo dục, bảo hiểm, lãi vay nhà ở). Phương thức quy định đa dạng: có nước quy định một mức cứng như Việt Nam (Trung Quốc, Argentina), có nước tính theo tỷ lệ % thu nhập kèm khống chế tối đa (Thái Lan, Hàn Quốc).

Về quy mô, mức giảm trừ thường tương đương từ 0,6 đến 1,5 lần thu nhập bình quân đầu người. Nếu tính cả người phụ thuộc, mức GTGC có thể đạt 1–2 lần thu nhập bình quân. Với thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam hiện nay, phương án 15,5 triệu cho bản thân và 6,2 triệu cho mỗi người phụ thuộc được xem là phù hợp, tiệm cận thông lệ quốc tế.

Điểm khác biệt là tần suất điều chỉnh: các nước phát triển điều chỉnh thường xuyên hơn, trong khi nhiều nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, vẫn duy trì ổn định nhiều năm mới điều chỉnh. Điều này đặt ra yêu cầu: sau khi tăng mức GTGC, cần có cơ chế cập nhật linh hoạt, tránh độ trễ chính sách.

Theo Bộ Tài chính, việc điều chỉnh GTGC sẽ giảm nghĩa vụ thuế cho mọi người nộp thuế, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp. Người có nhiều phụ thuộc sẽ được giảm nhiều hơn, bảo đảm nguyên tắc công bằng. Thu nhập khả dụng của hộ gia đình tăng sẽ kích thích tiêu dùng, gián tiếp tạo động lực cho tăng trưởng và có thể bù đắp hụt thu NSNN bằng các nguồn thu khác.

Tuy vậy, thách thức đặt ra không nhỏ. Việc hụt thu trước mắt khoảng 21.000 tỷ đồng/năm đòi hỏi Chính phủ tăng cường quản lý, mở rộng cơ sở thu, đẩy mạnh thu từ các lĩnh vực còn tiềm năng như bất động sản, thương mại điện tử, kinh tế số. Đồng thời, cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số ngành thuế là điều kiện tiên quyết để người dân thực hiện nghĩa vụ một cách thuận lợi, minh bạch.

Các chuyên gia cho rằng, việc Bộ Tài chính trình UBTVQH lựa chọn Phương án 2 – nâng GTGC lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc từ năm 2026 là bước đi mạnh mẽ, thể hiện quyết tâm chia sẻ thành quả phát triển với người dân.

Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, việc giảm nghĩa vụ thuế không chỉ hỗ trợ hàng triệu lao động, mà còn củng cố niềm tin vào chính sách. Nếu được thực thi đồng bộ, minh bạch và kịp thời, Nghị quyết mới sẽ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong cải cách thuế, khẳng định định hướng: thuế không chỉ là công cụ huy động ngân sách, mà còn là đòn bẩy để bảo đảm công bằng xã hội và phát triển bền vững.