“Buồn” với du lịch biển Việt Nam

Anh bạn từng là Tùy viên Thương vụ Việt Nam tại Indonesia “cảnh báo” nhóm bạn: “Nghe thì ngỡ Bali là thiên đường du lịch biển, nhưng khi đến nơi mới thấy không đẹp bằng nhiều bãi biển Việt Nam”. Với hơn 3.000 km chiều dài bờ biển, khoảng 1 triệu km2 diện tích mặt biển tại Biển Đông, khu vực đa dạng sinh học vào loại nhất nhì trên thế giới, với hàng trăm đảo và bãi đá ngầm, những đoạn bờ biển lặng sóng với nước xanh thẳm và cát trắng phau... vẻ đẹp của nhiều bãi biển du lịch của Việt Nam được đánh giá ở tầm cỡ thế giới.

Du lịch biển Việt Nam còn phát triển manh mún

Tuy vậy, cũng anh bạn trên cho biết, dịch vụ ở các bãi biển Việt Nam kém rất xa so với nhiều nước trong khu vực. Đây chính là yếu tố làm giảm sức hút của du lịch biển Việt Nam. Một sự lãng phí đối với ngành được coi là “công nghiệp xanh” bởi rất thân thiện với môi trường, đem lại lợi nhuận cao cho DN, thu về ngoại tệ, mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế quốc dân và đời sống của người dân.

TS. Nguyễn Bách Phúc - Chủ tịch Hội Tư vấn khoa học công nghệ và quản lý TP. Hồ Chí Minh (HASCON), phân tích trường hợp của 27 quốc gia, vùng lãnh thổ có bờ biển dài trên thế giới cho kết quả: các nước có nền kinh tế và khoa học công nghệ trình độ cao đều nằm trong 10 nước có doanh thu du lịch cao nhất. Việt Nam với doanh thu 5,05 tỷ USD (số liệu năm 2010) đứng vị trí thứ 25/27. Con số doanh thu du lịch tính theo đầu người chỉ 58 USD, ít hơn gần 40 lần so với nước đầu bảng Singapore (2.293 USD).

Đáng buồn hơn nữa, khi xét đến tiêu chí tỷ lệ giữa doanh thu du lịch so với chiều dài bờ biển, Việt Nam đứng vị trí thứ 20/27. Ông Phúc cho rằng, nguyên nhân có lẽ do Việt Nam chưa khai thác tốt tiềm năng về điều kiện thiên nhiên khí hậu thuận lợi và nhiều cơ hội thu hút khách du lịch.

Nói đúng hơn, Việt Nam chưa có một chiến lược phát triển du lịch biển quốc gia, ngay cả khi chủ trương tăng tỷ trọng GDP hướng ra biển đã hình thành nhiều năm nay. Bởi khi mà chủ trương phân cấp đem lại quyền lực lớn hơn cho các địa phương, thì mỗi nơi lại làm một kiểu mà chủ yếu là đưa ra các quyết sách có lợi ngắn hạn cho địa phương mình.

Theo ông Phúc, trong những năm vừa qua, Việt Nam đã cho phép đầu tư xây dựng hàng loạt resort trên bờ biển và trên các đảo nhỏ ven biển suốt từ Bắc đến Nam. Sự đầu tư cho sản phẩm dịch vụ đã làm tăng doanh thu du lịch từ con số trên 5 tỷ USD vào năm 2010 lên gần 7 tỷ USD trong năm 2012. Nhưng, “Du lịch bờ biển Việt Nam còn rất nhiều bất cập”, ông Phúc khẳng định.

Các khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp chỉ đếm được trên đầu ngón tay, hạn chế thu hút khách du lịch thuộc giới giàu có, sang trọng; các dịch vụ cung ứng chưa làm hài lòng và hấp dẫn du khách; môi trường xã hội nhiều nơi, nhiều chỗ còn gây khó chịu cho du khách (vệ sinh công cộng, ăn xin, chèo kéo bán hàng…); loại hình vừa du lịch vừa điều dưỡng chưa được mở rộng...

Trong khi đó, các dịch vụ du lịch biển mới chỉ được chú trọng phát triển phần trên bờ, ít quan tâm đến phần mặt nước rộng lớn trong chủ quyền của Việt Nam. Theo ông Phúc, Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng phát triển loại hình du lịch “du thuyền nội hải” nhờ điều kiện thiên nhiên thuận lợi và phong cảnh đẹp. Nhưng những năm qua, chỉ mới một vài nơi khai thác loại hình này như vịnh Hạ Long, Nha Trang.

Tuy nhiên, việc đầu tư chưa bài bản nên chưa hình thành những du thuyền chuyên dụng đảm bảo an toàn cho khách du lịch, chưa có đội ngũ phục vụ chuyên nghiệp, chưa có đủ con người và phương tiện tổ chức đảm bảo an toàn trên biển…

Tại vịnh Hạ Long một số công ty đã cung ứng dịch vụ tham quan, nghỉ dưỡng trên du thuyền cho du khách, nhưng chất lượng du thuyền nhìn chung chưa đảm bảo, hàng năm vẫn xảy ra việc du khách tử vong vì thuyền bị lật, thuyền không cập được vào các đảo vì thiếu cầu cảng, nhân sự phục vụ trên thuyền chưa được đào tạo bài bản… nên đã xảy ra tình trạng tàu chìm, du khách chết đuối. Tại vịnh Nha Trang (1 trong 29 vịnh đẹp nhất thế giới), du khách phải đi tham quan vịnh, đi lặn xem san hô bằng tàu cá của ngư dân...

Nhiều cơ sở hạ tầng để phát triển dịch vụ du lịch du thuyền nội hải cũng vẫn còn “hoang sơ” như chưa có bến du thuyền được xây dựng theo công nghệ mới, với cơ sở bảo dưỡng, bảo trì, cung ứng hậu cần cho du thuyền... Tại vịnh Nha Trang, hiện nay bến cho thuyền du lịch nằm chung trong bến vận tải hàng hoá. Ngay về hành lang pháp lý cũng còn nhiều bất cập khiến du khách còn gặp nhiều khó khăn. Chẳng hạn, khách đi tham quan, nghỉ qua đêm trên du thuyền phải xin phép cửa khẩu, biên phòng… rất phức tạp.

Nhưng một xu hướng chuyển dịch rất đáng mừng đang diễn ra, khi nhiều DN nhìn thấy cơ hội phát triển ở lĩnh vực này.

Tại Nha Trang, Công ty Focus Travel (Hà Nội) đã lên kế hoạch đầu tư bến du thuyền quốc tế theo công nghệ phao bê tông nổi làm cầu tàu. Bến du thuyền này dự kiến xây dựng trên diện tích 90 ha mặt biển phía Bắc thành phố Nha Trang, làm bến đỗ cho 420 du thuyền.

Đồng thời, Focus Travel cũng đang thử nghiệm đóng mới du thuyền bằng vỏ thép và vỏ composit tại nhà máy đóng tàu Nha Trang. Công ty cổ phần Câu lạc bộ du thuyền Đệ Nhất cũng đã được cấp phép xây dựng Công viên công nghiệp du thuyền trên diện tích 90 ha tại đầm Nha Phu (Ninh Hoà, Khánh hoà)...

Tuy nhiên, các điểm nhấn nêu trên còn rất manh mún. Theo ông Phúc, để phát triển lĩnh vực du lịch biển, khai thác lợi thế của biển đảo Việt Nam, nhà nước cần có chính sách đồng bộ khuyến khích và hỗ trợ phát triển kinh tế du lịch biển như ưu đãi về nguồn vốn, chính sách thuế hợp lý để thu hút đầu tư.

Diệu Hương