Cải cách Hiến pháp và pháp luật

Sửa đổi Hiến pháp và tháo gỡ điểm nghẽn pháp luật

Tại buổi họp báo giới thiệu chương trình Kỳ họp thứ 9, bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cho biết Quốc hội sẽ sửa đổi khoảng 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013, tập trung vào các quy định về Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, và chính quyền địa phương, thuộc Chương IX. Theo Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Đảng ủy Quốc hội đã phối hợp nghiên cứu và đề xuất sửa đổi, với Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Tờ trình 1261 để ban hành nghị quyết sửa đổi Hiến pháp. Dự thảo nghị quyết sẽ được công bố để lấy ý kiến nhân dân từ ngày 06/5/2025 trong khoảng một tháng, kết hợp hình thức truyền thống và trực tuyến qua ứng dụng VNEID do Bộ Công an triển khai. Ý kiến nhân dân sẽ được tổng hợp để Quốc hội xem xét và thông qua nghị quyết trước ngày 26/6/2025, đảm bảo hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Bà Thủy nhấn mạnh rằng, Nghị quyết 66, ban hành ngày 30/4/2025 bởi Bộ Chính trị, đặt ra lộ trình cải cách pháp luật: tháo gỡ các điểm nghẽn pháp luật vào năm 2025, hoàn thiện pháp luật cho mô hình chính quyền ba cấp vào năm 2027, và đưa Việt Nam vào top 3 ASEAN về môi trường đầu tư kinh doanh vào năm 2028.

Các điểm nghẽn, như mâu thuẫn, chồng chéo, và thiếu rõ ràng trong hệ thống pháp luật, gây cản trở đầu tư, sản xuất kinh doanh, và các lĩnh vực xã hội, đã được Chính phủ và Quốc hội nhận diện từ cuối nhiệm kỳ khóa XIV.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội sẽ thông qua 34 luật, 11 nghị quyết, và cho ý kiến về 6 dự án luật, tập trung vào tinh gọn bộ máy, phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số, và tháo gỡ vướng mắc trong sản xuất kinh doanh. Nhiều luật sẽ sửa đổi đồng thời với các văn bản liên quan, như luật về đầu tư kinh doanh và tố tụng tư pháp. Bà Thủy khẳng định, đây là quá trình liên tục, có trọng tâm, phù hợp với năng lực thực tế, và kêu gọi báo chí cùng các tổ chức đóng góp ý kiến để hoàn thiện pháp luật theo mục tiêu của Nghị quyết 66.

Để triển khai Nghị quyết 66, Quốc hội đã có những bước đi đột phá. Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (Luật 64/2025) được sửa đổi, đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian, làm rõ trách nhiệm, và đảm bảo tính công khai, minh bạch, giúp pháp luật phản ứng kịp thời với thực tiễn. Bà Thủy cho biết, Quốc hội sẽ xây dựng kế hoạch cụ thể với các giải pháp mang tính cách mạng trong xây dựng và thi hành pháp luật, tạo nền tảng cho sự đồng bộ và hiệu quả của hệ thống pháp luật.

Sáp nhập tỉnh, rút ngắn nhiệm kỳ và phân cấp, phân quyền

Kỳ họp thứ 9 sẽ đưa ra các quyết sách quan trọng về tổ chức bộ máy nhà nước. Theo bà Thủy, việc sáp nhập tỉnh sẽ áp dụng cơ chế chỉ định, bổ nhiệm lãnh đạo Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân trong năm 2025, thay vì bầu như quy định hiện hành, do quy mô sáp nhập lớn, bao gồm ngừng hoạt động cấp huyện. Theo Kết luận 150 của Bộ Chính trị, cơ chế này là tạm thời, với quy định chuyển tiếp được ghi nhận trong nghị quyết sửa đổi Hiến pháp, và cơ chế bầu bình thường sẽ được áp dụng từ sau năm 2025.

Về rút ngắn nhiệm kỳ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2021-2026 khoảng ba tháng, nhằm tổ chức bầu cử sớm, gần với thời điểm kết thúc Đại hội Đảng toàn quốc. Điều này giúp kiện toàn sớm bộ máy và nhân sự, đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức. Luật Bầu cử sẽ được sửa đổi để đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian, nhưng vẫn đảm bảo quyền bầu cử và ứng cử của công dân, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển giao quyền lực.

Bà Thủy nhấn mạnh rằng phân cấp, phân quyền là chủ trương xuyên suốt, được cụ thể hóa trong các luật sửa đổi tại Kỳ họp thứ 9, như Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Các cơ chế linh hoạt sẽ cho phép địa phương quyết định và chịu trách nhiệm, với hiệu quả phụ thuộc vào sự chủ động của các địa phương trong thực thi quyền hạn được giao.

Những quyết sách tại Kỳ họp thứ 9 không chỉ đáp ứng yêu cầu tinh gọn bộ máy mà còn đặt nền tảng pháp lý vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sửa đổi Hiến pháp, tháo gỡ điểm nghẽn pháp luật, đến cải cách tổ chức bộ máy, Quốc hội đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc hiện thực hóa các chủ trương của Đảng, đáp ứng kỳ vọng của cử tri, và tạo động lực cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.