Cơ hội từ thị trường mới cho rau quả

	Tận dụng EVFTA, thúc đẩy rau quả vào chuỗi giá trị toàn cầu
	Rau quả xuất khẩu nhiều vẫn bấp bênh
	Khánh thành trung tâm chế biến rau quả lớn nhất Tây Nguyên

Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) nhận định, rau quả là mặt hàng có mức tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng nhất của ngành nông nghiệp nhiều năm qua. Có lúc sản phẩm rau quả xuất khẩu tăng trưởng vượt cả một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực khác như cà phê, gạo, hồ tiêu, hạt điều… Tuy nhiên, trong năm 2019, rau quả xuất khẩu gặp khó khăn hơn, kim ngạch ước đạt 3,5 tỷ USD, giảm so với cùng kỳ năm 2018, bởi thị trường nhập khẩu chính là Trung Quốc (chiếm tỷ trọng khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước) tăng cường các biện pháp kiểm dịch, kiểm tra chất lượng, truy xuất nguồn gốc theo hướng chuyển từ nhập khẩu rau quả tiểu ngạch sang chính ngạch. Điều này khiến kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung Quốc giảm gần 15%, kéo giảm kim ngạch xuất khẩu rau quả chung của Việt Nam.

Ảnh minh họa

Trước khó khăn này, các doanh nghiệp xuất khẩu rau quả nhanh chóng chuyển hướng, tăng nguồn hàng đến những thị trường chính khác. Đến hết tháng 11/2019, các thị trường nhập khẩu rau quả khác đều đạt mức tăng trưởng trên 10%. Cụ thể ASEAN tăng 26,6%, Hoa Kỳ (Mỹ) tăng 10,7%, EU tăng 32,2%, Hàn Quốc tăng 12,4%, Nhật Bản tăng 26,2%… Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, nhìn cơ cấu thị trường nhập khẩu rau quả Việt Nam trong năm 2019, thấy có những chuyển dịch tích cực khi giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và tăng tỷ trọng xuất khẩu sang các thị trường khó tính EU, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản… Đây là cơ hội mới để doanh nghiệp xuất khẩu đa dạng hóa thị trường và tập trung vào các thị trường khó tính hơn. Và rau quả vẫn là mặt hàng tiềm năng của Việt Nam, với khả năng tăng trưởng tốt ở nhiều thị trường mới.

Theo Vinafruit dự báo, sang năm 2020 xuất khẩu rau quả Việt Nam đến các thị trường châu Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN...) sẽ tiếp tục tăng trưởng do quy mô thị trường tăng và sức tiêu thụ lớn, thói quen tiêu dùng tương đồng, vị trí địa lý thuận lợi cho việc vận chuyển, mức thuế nhập khẩu các mặt hàng rau quả từ Việt Nam hầu hết đều đã về 0% (do thực thi các hiệp định thương mại tự do). Đối với các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Việt Nam – châu Âu (EVFTA), thì cam kết thuế quan của các nước dành cho Việt Nam đối với sản phẩm rau củ quả tươi và chế biến được xóa bỏ hoàn toàn ngay khi hiệp định có hiệu lực. Đây là yếu tố mới, tạo cơ hội cho các DN xuất khẩu rau quả Việt khi hàng rau quả của Việt Nam tại các thị trường này vẫn còn chiếm tỷ trọng nhỏ và còn nhiều dư địa để tăng trưởng.

Ông Trần Duy Đông cho biết, Bộ Công thương rất chú trọng công tác xúc tiến thương mại, để mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả. Hiện tại bộ đang triển khai Đề án thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài năm 2020. Bộ đã chỉ đạo và hướng dẫn doanh nghiệp phân phối trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài liên kết ổn định, lâu dài với nông dân để tiêu thụ rau quả, trái cây qua các hệ thống phân phối trong nước cũng như xuất khẩu của doanh nghiệp như hệ thống Lotte Mart, Emart tại Việt Nam và Hàn Quốc. Cùng với đó, là tổ chức Tuần hàng Việt Nam tại Pháp, hay những ngày hàng Việt tại Cộng hòa Liên bang Đức… để đưa nông sản vào hệ thống phân phối của Tập đoàn Casino (Pháp), Tập đoàn Metro Cash & Carry (Đức). Cơ quan thương vụ Việt Nam tại nhiều nước Singapore, Úc, U.A.E, Pháp, Đức... cũng đã liên hệ, vận động các đầu mối nhập khẩu, phân phối trái cây nước sở tại nhập khẩu rau quả của Việt Nam.

Vinafruit nhìn nhận, vấn đề đặt ra đối với ngành rau quả Việt Nam hiện nay là yếu tố chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm. Do quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, diện tích chuyên canh tập trung thấp (chưa tới 20% tổng diện tích trồng cây ăn quả cả nước). Quy trình canh tác, quản lý dịch bệnh chưa được áp dụng đồng bộ, nên chất lượng sản phẩm không đồng đều, khó kiểm soát được nguồn cung và vấn đề an toàn và khó áp dụng các chuẩn mực của thế giới về truy xuất nguồn gốc… Điều này dẫn đến khó khăn trong việc đàm phán để được công nhận về quản lý chất lượng và quản lý an toàn thực phẩm, khiến nhiều mặt hàng rau quả, trái cây của Việt Nam dù được nước ngoài giảm thuế về 0%, nhưng không thâm nhập được nhiều thị trường.