CPI tháng 9: Bước khỏi vùng ổn định

Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê tại họp báo công bố số liệu kinh tế quý III và chín tháng năm 2024

CPI tăng chủ yếu do các biến động ngắn hạn

Theo báo cáo từ Tổng cục Thống kê, nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng trưởng CPI tháng 9/2024 có thể được chia thành ba nhóm chính: (i) Tác động của thiên tai với giá lương thực và thực phẩm tăng cao, đặc biệt tại các tỉnh thành phố bị ảnh hưởng bởi bão Yagi và hoàn lưu bão vừa qua; (ii) Tăng học phí, một số địa phương đã điều chỉnh tăng học phí theo lộ trình của Nghị định số 97/2023/NĐ-CP và tháng 9 cũng là thời điểm bắt đầu năm học mới, dẫn đến nhu cầu về đồ dùng học tập gia tăng; (iii) Giá thuê nhà ở tăng, chủ yếu do nhu cầu thuê nhà tại một số địa phương tăng khi bước vào năm học mới.

Tốc độ tăng CPI tháng 9/2024 so với tháng trước

Trong mức tăng 0,29% của CPI tháng 9/2024 so với tháng trước, có 9 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng và 2 nhóm hàng có chỉ số giá giảm. Cụ thể, 9 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng gồm: Nhóm giáo dục tăng 2,09%; Nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,92% (đóng góp 0,31% vào mức tăng CPI chung); Nhóm nhà ở, điện, nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 0,52%; Nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,24%; Nhóm may mặc, mũ nón và giày dép tăng 0,15%; Nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,14%; Nhóm bưu chính, viễn thông tăng nhẹ 0,09%; Nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,05%; Nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,03%.

Ở chiều ngược lại, có 2 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá giảm gồm: Nhóm văn hóa, giải trí và du lịch giảm 0,24% do nhu cầu du lịch không còn cao như những tháng cao điểm nên các công ty du lịch thực hiện các chương trình khuyến mãi hấp dẫn để kích cầu; Nhóm giao thông giảm 2,77%, góp phần giảm CPI chung 0,27%, chủ yếu do giá dầu diezen giảm 8,41%; giá xăng trong nước giảm 6,86%; giá vận tải hành khách bằng đường hàng không giảm 14,66%; vận tải hành khách bằng đường sắt giảm 2,17%; vận tải hành khách bằng đường bộ giảm 0,23%...

CPI bình quân chín tháng tăng 3,88%

CPI bình quân quý III/2024 tăng 3,48% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó: Thuốc và dịch vụ y tế tăng 8,24%; hàng hóa và dịch khác tăng 6,94%; Giáo dục tăng 5,4%; Nhà ở, điện, nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 4,98%; Hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,98%; Đồ uống và thuốc lá tăng 2,4%; Văn hóa, giải trí và du lịch tăng 2,21%; May mặc, mũ nón và giày dép tăng 1,24%; Thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 1,15%; Bưu chính, viễn thông giảm 0,74%; Giao thông giảm 0,88%.

Tốc độ tăng/giảm CPI tháng 9 từ năm 2020 đến năm 2024

Như vậy, CPI bình quân chín tháng năm 2024 tăng 3,88% so với bình quân cùng kỳ năm 2023. Theo Tổng cục Thống kê, một trong số các nguyên nhân chủ yếu dẫn đến mức tăng này là do chỉ số giá nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống bình quân chín tháng năm 2024 tăng 4%, làm CPI chung tăng 1,34%. Trong đó, riêng chỉ số giá nhóm lương thực tăng 14,23% (tác động làm CPI tăng 0,52%) chủ yếu do giá gạo tăng 18,87% tăng theo giá gạo xuất khẩu khi nguồn cung gạo toàn cầu giảm bởi ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và nhu cầu tiêu dùng tăng trong dịp Lễ, Tết, bão lũ (tác động làm CPI chung tăng 0,48%); nhóm thực phẩm cũng tăng 2,31% (tác động làm CPI chung tăng 0,49%); nhóm ăn uống ngoài gia đình tăng 4,03% do nhu cầu tiêu dùng và chi phí nhân công tăng.

Bên cạnh đó, chỉ số giá nhóm nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 5,33% làm CPI chung tăng 1%, chủ yếu do chỉ số giá nhà ở thuê và nhà chủ sở hữu tính quy đổi tăng 4,61% (tác động làm CPI tăng 0,48%); chỉ số giá điện sinh hoạt tăng 8,08% (tác động làm CPI chung tăng 0,27%)...

Ngoài ra, chỉ số giá nhóm giáo dục tăng 7,51% làm CPI chung tăng 0,46%, do trong năm học 2023-2024 và 2024-2025 một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng mức học phí. Chỉ số giá nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 7,46% làm CPI chung tăng 0,4%, do giá dịch vụ y tế được điều chỉnh theo Thông tư số 22/2023/TT-BYT của Bộ Y tế từ ngày 17/11/2023. Chỉ số giá nhóm giao thông tăng 1,87% làm CPI chung tăng 0,18%, chủ yếu do giá dịch vụ giao thông công cộng tăng 46,67%; bảo dưỡng phương tiện đi lại tăng 4,3%.

Ở chiều ngược lại, yếu tố góp phần kiềm chế tốc độ tăng CPI chín tháng năm 2024 là chỉ số giá nhóm bưu chính, viễn thông giảm 1,19% do giá điện thoại thế hệ cũ giảm khi các doanh nghiệp áp dụng chương trình giảm giá, kích cầu đối với các dòng điện thoại thông minh đưa ra thị trường sau một thời gian.

Lạm phát cơ bản tháng 9 và chín tháng từ năm 2020 đến năm 2024

Lạm phát cơ bản tháng 9/2024 tăng 0,27% so với tháng trước, tăng 2,54% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân chín tháng năm 2024, lạm phát cơ bản tăng 2,69% so với cùng kỳ năm 2023, thấp hơn mức tăng CPI bình quân chung (3,88%), chủ yếu do giá lương thực, thực phẩm, điện sinh hoạt, dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế và xăng dầu là yếu tố tác động làm tăng CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính lạm phát cơ bản.