Đầu tư công 2025: Việt Nam giải bài toán tăng trưởng kinh tế bằng hạ tầng

Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu tăng gấp đôi tổng chiều dài các tuyến đường cao tốc

Cú hích 36 tỷ USD cho hạ tầng

Tuần qua, Quốc hội Việt Nam đã tạo nên một bước ngoặt lớn cho nền kinh tế khi chính thức thông qua phương án tăng đầu tư công năm 2025 từ 6% lên 7% GDP. Quyết định táo bạo này đi kèm với việc nâng mục tiêu tăng trưởng GDP từ 7% lên 8%, thể hiện rõ quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc thúc đẩy kinh tế đất nước.

Theo ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, với việc tăng chi tiêu thêm 1% GDP, tương đương 5 tỷ USD, tổng vốn đầu tư công năm 2025 sẽ đạt mức kỷ lục 36 tỷ USD, tăng gần 40% so với năm 2024. Khoản đầu tư khổng lồ này được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích mạnh mẽ cho các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm, từ đó thúc đẩy tăng trưởng GDP và thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Động thái này diễn ra trong bối cảnh tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ được dự báo sẽ chậm lại sau mức tăng trưởng ấn tượng 23% trong năm 2024. Việc tăng chi tiêu đầu tư công được xem là một biện pháp bù đắp kịp thời, đảm bảo đà tăng trưởng kinh tế không bị gián đoạn.

Chính phủ cũng thể hiện quyết tâm cao độ trong việc giải ngân đầu tư công thông qua hàng loạt động thái mạnh mẽ như khởi động hoặc phê duyệt chủ trương đầu tư cho các dự án "khủng" như tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam (67 tỷ USD) và tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (8 tỷ USD). Vận hành tuyến metro đầu tiên tại TP. Hồ Chí Minh vào tháng 12/2024, mở ra kỷ nguyên mới cho giao thông đô thị. Ban hành 3 luật quan trọng nhằm đẩy nhanh quá trình phê duyệt dự án, đơn giản hóa thủ tục và khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng.

Việt Nam có đủ nguồn lực để hiện thực hóa tham vọng đầu tư công khi nợ chính phủ vẫn ở mức an toàn (dưới 40% GDP) và ước tính ngân sách chưa giải ngân có thể lên đến 40 tỷ USD.

"Nút thắt" lớn nhất hiện nay là những khó khăn về cơ chế, chính sách trong việc phê duyệt và triển khai các dự án quy mô lớn. Tuy nhiên, việc thông qua các luật mới được kỳ vọng sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo mục tiêu giải ngân được hoàn thành, ông Trần Hoàng Thế Kiệt, Chuyên gia phân tích ngành kho vận, VinaCapital cho biết.

Ưu tiên giao thông và năng lượng

Ông Michael Kokalari cho biết, hơn 80% vốn đầu tư công sẽ được tập trung vào cải thiện mạng lưới giao thông và phát triển ngành năng lượng. Mục tiêu đến năm 2030 là tăng gấp đôi chiều dài đường cao tốc, công suất sân bay và cảng biển, cũng như tăng gấp đôi khả năng sản xuất và truyền tải điện.

Bên cạnh tập trung vào dự án đường cao tốc như giai đoạn trước, đầu năm 2025, Chính phủ công bố đầu tư thêm một số dự án hạ tầng lớn đường sắt và cảng biển, cũng như thúc đẩy thời gian khởi công sớm hơn dự kiến. Điều này nhằm mục đích tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa hay di chuyển của lực lượng lao động, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Ví dụ, việc mở rộng mạng lưới đường cao tốc/đường sắt của Việt Nam sẽ cho phép các công ty FDI đặt nhà máy ở nhiều khu vực hơn để tiếp cận lực lượng lao động lớn hơn (lưu ý rằng 80% khối lượng hàng hóa ở Việt Nam được vận chuyển bằng đường bộ).

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng (và sau đó là hai tuyến Lạng Sơn - Hà Nội và Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng) sẽ liên kết 9 tỉnh của Việt Nam với tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho lưu thông hàng hóa giữa hai nước (khoảng 40% lượng hàng nhập khẩu của Việt Nam đến từ Trung Quốc). Tuyến đường sắt này cũng có thể tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng hóa của Việt Nam sang châu Âu thông qua Trung Quốc.

Thời gian gần đây, việc vận hành tuyến metro tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã góp phần rút ngắn thời gian di chuyển, kết nối hiệu quả giữa trung tâm thành phố, vùng ngoại ô và các khu công nghiệp. Để đẩy nhanh tiến độ, Quốc hội đã thông qua nghị quyết thí điểm đơn giản hóa thủ tục đầu tư và huy động nguồn lực. Dự kiến năm nay, Hà Nội sẽ khởi công tuyến metro số 2 kết nối sân bay Nội Bài, trong khi TP. Hồ Chí Minh triển khai tuyến metro mới đến Cần Giờ.

Về cảng biển, Chính phủ điều chỉnh quy hoạch, bổ sung cảng Cần Giờ nhằm tiếp nhận tàu lớn, hướng tới mục tiêu tăng 50% công suất cảng biển vào năm 2030. Để nâng cao hiệu quả, cần khuyến khích đầu tư vào số hóa và tự động hóa tại các cảng.

Theo ông Trần Hoàng Thế Kiệt, trong lĩnh vực năng lượng, Quy hoạch điện VIII (PDP8) được phê duyệt tháng 5/2023, dự kiến tăng trưởng tiêu thụ điện 9%/năm. Tổng vốn đầu tư khoảng 135 tỷ USD để tăng gấp đôi công suất điện giai đoạn 2021-2030, tập trung vào khí LNG (37%), năng lượng tái tạo (27%) và than đá (19%). Bốn dự án LNG lớn và sáu dự án năng lượng tái tạo, bao gồm điện gió ngoài khơi Bà Rịa - Vũng Tàu (1,6 GW), dự kiến triển khai trong 5 năm tới.