Để cỗ xe tam mã không còn “ì ạch”

	Thủ tướng chỉ thị đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, chương trình phục hồi kinh tế
	Kiến nghị các giải pháp để thúc đẩy kinh tế xanh và phát triển bền vững
	Quyết định giảm lãi suất kịp thời để hỗ trợ nền kinh tế

Lạc quan hơn

Nếu nhìn về những thách thức từ bên ngoài, một trong những yếu tố có thể tác động lớn nhất đến Việt Nam chính là nguy cơ suy giảm tăng trưởng (trong khi lạm phát vẫn cao) ở các nền kinh tế lớn và hoạt động thắt chặt tiền tệ sẽ tiếp tục. Gần đây, mặc dù bất định phía trước còn rất lớn nhưng nhiều tín hiệu lạc quan hơn cũng xuất hiện. Trong đó, đáng chú ý là lạm phát tại Mỹ tháng 2 vừa qua tiếp tục giảm, cùng với đó là các vụ việc của Silicon Valley Bank (SVB) và Signature Bank (SB) gần đây nhiều khả năng sẽ khiến Fed phải “dè chừng” hơn trong lộ trình thắt chặt. Điều này sẽ giúp kinh tế Mỹ hạ cánh mềm, có nghĩa, cả thị trường việc làm và tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng tại Mỹ sẽ không chịu ảnh hưởng tiêu cực thêm nữa từ thắt chặt tiền tệ.

Với những thách thức khách quan bên ngoài nằm ngoài tầm kiểm soát này, những tín hiệu tích cực trở lại như vậy là điều mà một nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu hàng hóa như Việt Nam kỳ vọng. Bên cạnh xuất khẩu hàng hóa, xuất khẩu dịch vụ cũng bắt đầu phục hồi mạnh khi du khách quốc tế tăng nhanh. Tổng thu xuất khẩu dịch vụ đã đạt 12,9 tỷ USD trong năm 2022, dù mới chỉ bằng 65% so với mức trước đại dịch song đã cao gấp ba lần so với năm 2021.

Lâu nay, cỗ xe tam mã gồm xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư luôn được coi là các động lực tăng trưởng của nền kinh tế. Khi một trong những trụ cột này chậm lại hoặc có vấn đề sẽ ảnh hưởng đến các trụ cột khác và ảnh hưởng đến tăng trưởng nói chung. Đơn cử, nếu xuất khẩu và tiêu dùng chậm lại, sẽ rất khó để đầu tư chuyển biến tích cực. Cho đến nay, tuy lạc quan hơn về triển vọng của các trụ cột này (so với các dự báo đưa ra đầu năm) nhưng còn đó rất nhiều thách thức. Với xuất khẩu và tiêu dùng, thách thức lớn nhất là tốc độ tăng trưởng chậm lại trong ngắn hạn.

Đóng góp cho tăng trưởng GDP nhìn từ góc độ cầu (Nguồn: TCTK và tính toán của WB)

Xuất khẩu về cơ bản vẫn có xu hướng chậm lại trong ngắn hạn. Trong khi đó với tiêu dùng, dù tốc độ tăng trưởng hiện khá tích cực (tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 2 tháng đầu năm 2023 tăng 13% so với cùng kỳ năm trước và tăng 24,9% so với cùng kỳ 2019 - năm trước khi xảy ra dịch Covid-19) nhưng đà tăng cũng có xu hướng chậm lại và dự báo sẽ tiếp tục gặp thách thức trong bối cảnh dự kiến lạm phát sẽ cao hơn vì nhiều yếu tố trong thời gian tới.

Đáng chú ý, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, quy mô tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 2 tháng đầu năm 2023 chỉ đạt 77,7% quy mô của chỉ tiêu này (nếu ước tính trong điều kiện bình thường không xảy ra dịch Covid-19) từ năm 2020 đến nay.

Hóa giải khó khăn để đầu tư tư nhân tăng trở lại

Với trụ cột đầu tư, các chuyên gia cho rằng, vấn đề đặt ra hiện nay là sự “lệch pha” giữa đầu tư công và đầu tư tư nhân. Thực tế thời gian qua, trong khi đầu tư từ ngân sách nhà nước có nhiều điểm sáng tích cực, thì đầu tư tư nhân lại suy giảm.

Theo PGS.TS. Đào Ngọc Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương, đầu tư công và đầu tư tư nhân có quan hệ chặt chẽ. Đầu tư công không thay thế cho nguồn lực đầu tư tư nhân mà tập trung vào phát triển hạ tầng, là nền tảng và là vốn mồi cho đầu tư tư nhân.

“Đầu tư công vừa qua có những điểm sáng, tăng tích cực nhưng đầu tư tư nhân lại suy giảm. Đây là vấn đề đáng lo ngại, cho thấy đầu tư công cho dù có tăng nhưng dường như chưa thực sự có những tác động mang tính lan tỏa, dẫn dắt đầu tư tư nhân. Điều đó cũng cho thấy trong thời gian tới, chúng ta cần nhìn nhận lại các mục tiêu của đầu tư công và làm sao để tăng cường hợp tác, phối hợp giữa hai nguồn vốn này (đặc biệt là triển khai thành công qua hình thức PPP), thay vì thực hiện một cách dàn trải sẽ không đạt như kỳ vọng”, PGS.TS. Đào Ngọc Tiến cho biết.

Đồng tình đầu tư công là vốn mồi cho tư nhân song TS.Trần Toàn Thắng - Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định, hoạt động đầu tư của khu vực tư nhân còn phụ thuộc rất nhiều vào kỳ vọng, triển vọng kinh tế, triển vọng thị trường ở cả trong và ngoài nước. Trong một giai đoạn nhất định, khi triển vọng đó chưa thực sự sáng sủa thì việc đầu tư tư nhân giảm xét ở góc độ nào đó là hiển nhiên.

“Tuy nhiên, vai trò của Nhà nước ở đây là cần phải gửi tín hiệu về triển vọng kinh tế sẽ tốt lên, các vấn đề của nền kinh tế sẽ được giải quyết. Trong thời gian vừa rồi, Nhà nước đã làm được vai trò đó, tức là đã gửi được đi các tín hiệu triển vọng sẽ tốt lên, với các dự án lớn, công trình hạ tầng quan trọng kết nối giữa các vùng, các tỉnh sẽ được triển khai quyết liệt trong thời gian tới”, TS. Trần Toàn Thắng nhìn nhận.

Bên cạnh đó chuyên gia này cũng cho rằng, khu vực tư nhân dù có số lượng doanh nghiệp nhiều nhưng còn tương đối mỏng về nguồn lực, tiềm lực, vốn…

“Các khó khăn, điểm nghẽn của đầu tư tư nhân hiện nay là ở vốn, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư dài hạn, liên quan đến khó khăn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp từ nửa cuối 2022 đến nay… Đây là các vấn đề cần phải được giải quyết, qua đó mới giúp đầu tư tư nhân tăng trở lại”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Cũng chính vì vậy các chuyên gia cho rằng, quyết định giảm các mức lãi suất điều hành của NHNN vừa qua là bước đi chủ động, mang tính đón đầu. Đây là cơ sở quan trọng để các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm lãi suất huy động, tiến tới giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp trong thời gian tới, qua đó cũng góp phần để khu vực tư nhân tự tin hơn trong thúc đẩy hoạt động đầu tư kinh doanh.

Về tiêu dùng, trong bối cảnh quy mô đang có xu hướng giảm, TS. Trần Toàn Thắng cho rằng cần tập trung vào các chính sách để kích cầu tiêu dùng dân cư. Thực tế từ giai đoạn đối phó với đại dịch đến phục hồi sau Covid hiện nay, các chính sách liên quan đến kích cầu tiêu dùng chưa được coi trọng thỏa đáng. Trong đó, các giải pháp gắn với cắt giảm các loại thuế cần được triển khai nhanh và hiệu quả để kích cầu tiêu dùng dân cư.