Để hạn chế bị kiện phòng vệ thương mại

	Ấn Độ khởi xướng điều tra chống trợ cấp đối với ống đồng
	Một số mặt hàng dệt may xuất khẩu sang EAEU có nguy cơ vượt ngưỡng
	Malaysia khởi xướng điều tra một số sản phẩm gạch ốp lát

Trong khi dịch bệnh Covid-19 đang tác động tiêu cực tới kinh tế toàn cầu, mâu thuẫn thương mại giữa nhiều nền kinh tế tiếp tục diễn biến phức tạp thì xu thế sử dụng các biện pháp hạn chế thương mại để bảo hộ sản xuất trên thế giới tiếp tục gia tăng. Các biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM, bao gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ) được Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), các hiệp định thương mại tự do (FTA) cho phép các thành viên sử dụng để hỗ trợ các nền kinh tế, các ngành sản xuất trong quá trình tự do hóa. Do đó, việc sử dụng và ứng phó với các biện pháp này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là khi tham gia các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA. Theo thống kê của WTO, các biện pháp PVTM đang tác động tới khoảng 1.500 tỷ USD kim ngạch thương mại toàn cầu.

Ảnh minh họa

Đối với Việt Nam, cùng với quá trình hội nhập ngày càng sâu, rộng, kim ngạch xuất nhập khẩu gia tăng nhanh chóng thì các vụ việc PVTM với hàng xuất khẩu vì thế cũng tăng lên cả về số lượng và quy mô. Nếu như trong cả năm 2019 mới ghi nhận 16 vụ việc khởi xướng mới nhưng riêng 9 tháng đầu năm 2020 đã ghi nhận số vụ việc tăng gấp đôi (32 vụ việc). Tính đến hết tháng 9/2020, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã bị điều tra gần 200 vụ việc PVTM với kim ngạch bị ảnh hưởng lên đến 12 tỷ USD, theo Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương).

Mức độ, phạm vi các cuộc điều tra hàng xuất khẩu không chỉ đối với mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn Việt Nam có lợi thế sản xuất như kim loại (nhôm, thép dẹt, thép ống), sợi, thủy sản (tôm, cá), gỗ dán, vật liệu xây dựng (gạch, kính, thiết bị vệ sinh), hóa chất... mà cả mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tương đối nhỏ liên quan đến nông, lâm, thủy sản.

Theo đó, quy mô các vụ việc không chỉ dừng lại ở các biện pháp PVTM truyền thống mà còn đa dạng với các biến thể khác với lý do an ninh quốc gia hay bảo vệ sở hữu trí tuệ...

Các thị trường thường xuyên điều tra PVTM đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam là Hoa Kỳ, Ấn Độ, EU, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada và Úc đưa tổng số vụ việc các nước này điều tra đã chiếm tới 62% các vụ việc. Đặc biệt, gần đây các nước ASEAN cũng rất tích cực điều tra PVTM với 38 vụ việc (chiếm tỷ lệ 20%).

Từ thực trạng trên, đại diện Bộ Công thương cho biết đã đẩy mạnh toàn diện công tác hỗ trợ các ngành sản xuất, xuất khẩu ứng phó với các biện pháp PVTM, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hàng hóa trong thương mại quốc tế, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu. Như thường xuyên cung cấp, cập nhật danh mục các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra áp dụng biện pháp PVTM, gian lận xuất xứ để các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường giám sát, theo dõi và có các biện pháp xử lý phù hợp. Cảnh báo và khuyến nghị doanh nghiệp chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh, xử lý vụ việc.

Chủ động cung cấp thông tin cập nhật, kịp thời giúp doanh nghiệp nắm được diễn biến vụ việc. Hướng dẫn, tư vấn các vấn đề pháp lý, quy trình thủ tục điều tra, quy định/thông lệ điều tra của nước khởi kiện và hướng xử lý cho doanh nghiệp. Chủ trì, phối hợp với các bộ/ngành, UBND tỉnh liên quan, tham gia hợp tác, trả lời bảng câu hỏi điều tra nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xử lý vụ việc. Đề nghị đối xử khách quan với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam, tuân thủ đúng quy định của WTO....

Nhờ đó, các doanh nghiệp kháng kiện thành công đối với 65/151 vụ việc đã kết thúc điều tra, chiếm tỷ lệ khoảng 43%. Nhiều mặt hàng như thủy sản, sắt thép, gỗ, mặc dù bị áp dụng biện pháp PVTM nhưng nhiều doanh nghiệp chỉ bị áp mức thuế 0% hoặc rất thấp...

Vì PVTM là lĩnh vực phức tạp, là công cụ rất mới đối với nhiều ngành sản xuất và cả nền kinh tế Việt Nam, Bộ Công thương cũng vừa ban hành Quyết định 1347/QĐ-BCT về nâng cao năng lực PVTM, đề ra hàng loạt giải pháp phối hợp các hiệp hội, bộ, ngành để cung cấp thông tin thường xuyên, định kỳ, chuyên sâu và tổng hợp các nguồn lực giúp doanh nghiệp có thể chủ động ứng phó, sử dụng công cụ PVTM.

Về phía doanh nghiệp, để ứng phó hiệu quả với các biện pháp PVTM của nước ngoài, Bộ Công thương yêu cầu có sự vào cuộc tích cực, chủ động của cả cộng đồng doanh nghiệp. Đó là xây dựng chiến lược xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa thị trường, tránh phát triển quá nóng vào một thị trường, tăng cường cạnh tranh bằng chất lượng và hạn chế việc cạnh tranh bằng giá. Đặc biệt tuân thủ chặt chẽ các quy định về chứng nhận xuất xứ; không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, lẩn tránh biện pháp PVTM. Tham gia hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra và phối hợp chặt chẽ với Bộ Công thương trong quá trình xử lý vụ việc…