Để nâng cao giá trị ngành muối

Chênh vênh giá muối

Nhiều dư địa để phát triển

Theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn - Bộ NN&PTNT, Việt Nam là quốc gia có lợi thế phát triển ngành muối do có bờ biển dài trên 3.200 km và bức xạ nhiệt cao. Hiện nay nhu cầu sử dụng muối của Việt Nam là khoảng 1,5- 1,6 triệu tấn/năm. Dự báo đến năm 2030, con số này là khoảng 2 triệu tấn/năm. Trong khi sản lượng muối bình quân trong những năm gần đây của Việt Nam chỉ đạt xấp xỉ 1 triệu tấn/năm nên mỗi năm nước ta vẫn phải nhập khẩu từ 400 - 600 nghìn tấn muối.

Thực tế là hiện nay, cơ sở hạ tầng đồng muối không được đầu tư nâng cấp, sửa chữa thường xuyên nên xuống cấp trầm trọng ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng muối sản xuất ra khiến không cạnh tranh được với muối nhập khẩu.

Các khâu sản xuất muối vẫn rất thủ công

Mặt khác, trước đây, sản phẩm muối ở nước ta cơ bản là muối thô, muối nguyên liệu; sản phẩm chưa đa dạng, giá trị gia tăng thấp. Cùng với đó, nhu cầu muối biển chất lượng cao, giàu khoáng chất phục vụ xuất khẩu rất cao mà ngành muối chưa khai thác được. Thực tế này khiến hàng chục nghìn diêm dân đã bỏ ruộng muối, bỏ nghề chuyển sang công việc khác có thu nhập cao hơn. Điều này càng dễ đẩy nhiều đồng muối có nguy cơ bị bỏ hoang.

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT chia sẻ, hiện nay diện tích sản xuất muối cả nước vào khoảng 11.200 ha. Muối của Việt Nam đã xuất khẩu đi các nước, đặc biệt là Nhật Bản, Mỹ. Nhờ từng bước đa dạng hóa sản phẩm, hiện giá trị ngành muối dần được nâng lên. Không dừng lại ở mô hình sản xuất muối ăn, dùng trong ngành công nghiệp thực phẩm, mà còn phục vụ làm đẹp hay các nhu cầu khác...

Thực tiễn trên thế giới, ngành muối có giá trị rất cao. Tuy nhiên, hiện 21 nghìn hộ dân làm muối ở Việt Nam đang có thu nhập thấp và đời sống khó khăn với giá trị sản phẩm muối chỉ đạt từ 5.000 - 7.000 đồng/kg.

Gia tăng giá trị cho sản phẩm

Để gia tăng giá trị của ngành muối, đáp ứng nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu, nâng cao thu nhập cho diêm dân, đảm bảo được cuộc sống, thậm chí có thể làm giàu từ ngành muối, Bộ NN&PTNT đang xây dựng Đề án “Nâng cao giá trị sản xuất, chế biến muối giai đoạn 2021 - 2025”, đồng thời dự kiến sơ kết việc triển khai thực hiện Nghị định 40 về quản lý sản xuất, kinh doanh muối.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, muốn triển khai Đề án này, cần đầu tư đồng bộ 3 lĩnh vực gồm: hạ tầng ngành muối, mô hình hiệu quả để có năng suất, chất lượng cao và sản xuất theo chuỗi liên kết để hạt muối ra thị trường có giá trị; các dự án để nâng cao hiệu quả sau đầu tư, bảo tồn và phát triển muối truyền thống, xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, xúc tiến thương mại và truyền thông.

Theo đó, đề án sẽ được thực hiện trên địa bàn 35 xã, 12 huyện của 7 tỉnh (Nam Định, Thái Bình, Phú Yên, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu) với quy mô vùng sản xuất trực tiếp gần 2.900ha; diện tích vùng sản xuất hưởng lợi gần 3.300ha. Bên cạnh đó, có 18 doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ; 16 hợp tác xã diêm nghiệp, 2 tổ hợp tác; 4.667 hộ dân với khoảng 11.500 lao động sẽ được hưởng lợi.

Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn đưa ra đề xuất tổng kinh phí triển khai đề án hơn 1.176 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương là 536,2 tỷ đồng (gồm vốn đầu tư công trung hạn do Bộ NN&PTNT quản lý giai đoạn 2021 - 2025 và vốn ngân sách trung ương thông qua thực hiện các chương trình, dự án khuyến nông...); vốn ngân sách địa phương: 283,8 tỷ đồng và vốn đối ứng của hợp tác xã/doanh nghiệp là 167,2 tỷ đồng.

TS. Ngô Kiều Anh, chuyên gia tư vấn độc lập cho biết, nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng muối khoảng 2 triệu tấn/năm, song song với đầu tư phát triển sản xuất muối theo quy mô công nghiệp, đề án cần có những chính sách đầu tư cho hạ tầng và xây dựng các mô hình sản xuất muối truyền thống, qua đó có thể gắn kết với du lịch và các hoạt động trải nghiệm văn hóa. Đây là một hướng để vực dậy, nâng cao giá trị cho hạt muối và đời sống của diêm dân.

Đề án "Nâng cao giá trị sản xuất và chế biến muối giai đoạn 2021-2025" được xác định mang tính chất an sinh xã hội nhiều hơn, hướng tới đối tượng diêm dân nghèo, gắn với hạt muối làm ra có giá trị thấp nhất trong các sản phẩm nông nghiệp. Chính vì thế, càng cần phải đẩy nhanh thực hiện đề án cho thật hiệu quả. Khi triển khai, cần có sự đồng bộ từ việc đầu tư cơ sở hạ tầng sản xuất gắn với mô hình sản xuất có hiệu quả; sản xuất theo chuỗi liên kết để hạt muối ra thị trường có giá trị. Đề án sẽ là cơ sở động lực để mở rộng ra các vùng sản xuất muối khác, làm sao để tất cả diêm dân trên cả nước gắn với nghề muối có thu nhập cao, đảm bảo cuộc sống. Thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ tổ chức diễn đàn để xúc tiến đầu tư thương mại ngành muối, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.