Để tránh những bất cập trong phát triển nông nghiệp
Đề xuất tiêu chí xác định dự án nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao | |
5 tháng, nông nghiệp xuất siêu khoảng 3,33 tỷ USD | |
Hiệu quả lớn từ vốn vay ưu đãi nơi vùng chiêm trũng |
Mất kiểm soát trong quy hoạch vùng
Tây Nguyên có tổng diện tích tự nhiên 54.637km2, là một trong những khu vực sản xuất nông nghiệp trọng điểm của cả nước, với hơn 2 triệu hecta đất sản xuất nông nghiệp. Trong đó, có 1,151 triệu hecta đất trồng cây công nghiệp lâu năm, hơn 850 nghìn hecta đất sản xuất cây hàng năm. Đây là vùng chuyên canh nhiều loại cây công nghiệp dài ngày quan trọng như cà phê, cao su, hồ tiêu…
Chính quyền cần kiểm soát tốt công tác quy hoạch vùng nguyên liệu |
Đơn cử, Gia Lai là địa phương có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, các mặt hàng nông sản của Gia Lai cơ bản đáp ứng được nhu cầu thị trường tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Địa phương này cũng hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm đối với các loại cây như cao su, cà phê, hồ tiêu, mía, lúa, rau, cây ăn quả, chè. Đồng thời, nông dân đã từng bước ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp và liên kết sản xuất theo mô hình hiện đại nhằm nâng cao năng suất, tăng giá trị sản phẩm.
Tuy nhiên, thời gian qua, việc thực hiện những giải pháp, định hướng và chiến lược phát triển của Gia Lai còn thiếu quyết liệt; sự vào cuộc không kịp thời của ngành nông nghiệp cũng dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng khi để phát triển nóng các loại cây nông sản…
Theo các chuyên gia, chính yếu tố sản xuất thiếu tổ chức đã dẫn đến nhiều hệ lụy. Hậu quả nhãn tiền là sự phá vỡ định hướng quy mô sản xuất của những vùng quy hoạch cây hàng hóa nguyên liệu, mà cao su, hồ tiêu là các ví dụ “cay đắng” về sự phát triển nóng.
Tại buổi làm việc để “giải cứu” cây hồ tiêu của Đoàn công tác NHNN Việt Nam với chính quyền tỉnh Gia Lai, ông Trương Phước Ánh, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai cho hay, nguyên nhân sâu xa là từ nhiều năm trước, hồ tiêu được giá, người dân bất chấp, phát triển nóng cây hồ tiêu, vượt diện tích quy hoạch của địa phương gấp gần 2 lần (gần 7.000ha). Từ năm 2017 đến nay, do ảnh hưởng thời tiết cực đoan, cùng với giá hồ tiêu liên tục sụt giảm, người dân không giảm đầu tư chăm sóc dẫn đến tiêu chết hàng loạt, với 6.627ha tiêu bị chết.
Không riêng cây hồ tiêu, trước đó tại Tây Nguyên từng diễn ra hàng loạt “điệp khúc” trồng - chặt với nhiều loại cây công nghiệp. Chính vì sự mất kiểm soát của chính quyền địa phương trong công tác quy hoạch vùng nguyên liệu dẫn đến những hậu quả nặng nề đối với người nông dân.
Cần thay đổi tư duy sản xuất
Có thể nói, đây là những bài học xót xa trong phát triển nông nghiệp. Chính vì thế, chính quyền địa phương cần tập trung định hướng, kiểm soát và xây dựng những mô hình phát triển kinh tế bền vững phù hợp với điều kiện thực tế.
Đơn cử, năm 2017, Gia Lai xây dựng 4 dự án xây dựng cánh đồng mẫu lớn tại 4 huyện là Ia Pa, Phú Thiện, Krông Pa và thị xã Ayun Pa. Việc phát triển cánh đồng mẫu lớn là chìa khóa gắn kết giữa 4 nhà (Nhà nước – DN - nhà khoa học - nhà nông) trong chuỗi sản xuất nông nghiệp. Tiền đề này giúp người dân, đặc biệt đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi phương thức sản xuất, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống. Đồng thời, đây cũng là mô hình thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp lạc hậu cho các nông hộ.
Đúc kết từ thực tiễn, đến nay Gia Lai đã xây dựng hơn 100 mô hình khuyến nông, khuyến lâm trên các loại cây trồng, vật nuôi, góp phần đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp như xây dựng mô hình thâm canh đồng cỏ tại các huyện Krông Pa, Ia Grai, Chư Prông, Đak Pơ, Kbang... Đây là bước chuyển biến tích cực, phục vụ phát triển nghề chăn nuôi đại gia súc bền vững.
Các chuyên gia cho rằng, phát triển nông, lâm nghiệp bền vững ở khu vực Tây Nguyên cần phải chú ý xây dựng mô hình kinh tế nông lâm kết hợp.
Mới đây, tại TP. Buôn Ma Thuột, Trung tâm Nghiên cứu lâm nghiệp nhiệt đới Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật tỉnh Đăk Lăk tổ chức Hội thảo Nông lâm kết hợp và quản lý cảnh quan rừng bền vững của Tây Nguyên nhằm thảo luận các giải pháp thực hành, nhân rộng các mô hình nông lâm kết hợp, góp phần quản lý cảnh quan rừng bền vững và cải thiện sinh kế cho người dân.
Thực tế cho thấy, tại Tây Nguyên, một số mô hình nông lâm kết hợp như trồng gỗ muồng, cây bơ, sầu riêng xen trong vườn cà phê; trồng bời lời đỏ xen với sắn… đã được triển khai và đem lại hiệu quả. Các mô hình này góp phần tạo ra sản phẩm đa dạng, mang lại hiệu quả kinh tế, đặc biệt góp phần cải thiện độ ẩm, tăng độ phì nhiêu của đất, giảm tình trạng khan hiếm nước tưới.
Để nhân rộng những mô hình phát triển nông nghiệp bền vững ở Tây Nguyên, các cấp, các ngành cần có chính sách để hỗ trợ việc triển khai các mô hình nông lâm kết hợp như tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến nông, khuyến lâm; hỗ trợ vay vốn; tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm; kêu gọi thu hút đầu tư đối với ngành công nghiệp chế biến để nâng giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp...