Doanh nhân cần có tư duy và tầm nhìn mới

Phát triển chưa xứng tầm và kỳ vọng

Từ khi triển khai Nghị quyết số 09/NQ-TW ngày 9/12/2011 về “Xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” của Bộ Chính trị, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật về tạo lập môi trường kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp, doanh nhân và được thực thi, tạo điều kiện thuận lợi tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, doanh nhân hoạt động, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp phát triển.

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã có gần 880 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, khoảng 15,3 nghìn hợp tác xã phi nông nghiệp và khoảng 5,1 triệu hộ kinh doanh (trong đó khoảng 1,6 triệu hộ có mã số thuế). Nhiều sản phẩm của Việt Nam đã là thương hiệu quốc gia, gây được tiếng vang và khẳng định giá trị thương hiệu trên thị trường khu vực và thế giới, như Vinamilk, VinFast, Thaco, TH True Milk, gạo ST25...

Ảnh minh họa.

"Số lượng và chất lượng đội ngũ doanh nhân Việt Nam thời gian qua đã có sự phát triển nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng. Số lượng doanh nhân Việt Nam cũng tăng nhanh, đến nay đã có hàng triệu doanh nhân. Tỷ lệ doanh nhân có trình độ đại học và trên đại học tại khu vực doanh nghiệp là cao nhất với 64,5%, tiếp đến là khu vực hợp tác xã là 29,2%", TS. Trần Thị Hoa Thơm, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội thông tin.

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Nguyễn Hoa Cương cho biết, khu vực doanh nghiệp đóng góp trên 70% nguồn thu ngân sách nhà nước, trong đó thành phần kinh tế tư nhân vẫn luôn chiếm tỷ trọng trên 39% trong tổng thu ngân sách cả nước và thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế.

Tuy nhiên, sự phát triển của đội ngũ doanh nhân, cộng đồng doanh nghiệp trong thời gian qua vẫn còn gặp nhiều khó khăn và chưa đạt được như kỳ vọng. TS. Trần Thị Hoa Thơm chỉ ra rằng, các doanh nghiệp công nghiệp chủ đạo phục vụ xuất khẩu như dệt may, da giày, lắp ráp điện tử tăng trưởng nhanh, nhưng chủ yếu nhờ vào sử dụng nhân công giá rẻ và nhập khẩu hầu hết công nghệ, máy móc thiết bị, phụ tùng, nguyên liệu chính cho sản xuất.

Năng suất lao động xã hội của khu vực kinh tế tư nhân thấp hơn mức bình quân của nền kinh tế. Hiệu suất sinh lời trên tài sản của doanh nghiệp khu vực tư nhân bình quân mỗi năm trong giai đoạn 2011-2021 chỉ đạt trên 1%; tương tự, hiệu suất sinh lời trên doanh thu đạt được chưa vượt qua 2%, thấp hơn nhiều so với mức bình quân của doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nhà nước.

Cùng với đó, mức độ liên kết giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước chưa cao, chỉ có khoảng 14 -15% doanh nghiệp tư nhân có khách hàng là các doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam.

Lại nữa, đội ngũ doanh nhân và cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn không ít hạn chế trong đổi mới sáng tạo, trong ứng dụng công nghệ, sự am hiểu pháp luật và năng lực kinh doanh, kinh nghiệm quản lý, khả năng cạnh tranh và hội nhập.

Nhìn nhận đúng để có chính sách thúc đẩy

Vì vậy, để xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0, đưa doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân Việt Nam thật sự trở thành lực lượng nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đặc biệt là trong kỷ nguyên của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, bảo đảm tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế, câu chuyện thể chế, vẫn là vấn đề trọng yếu của cả hệ thống chính trị.

TS. Trần Thị Hoa Thơm đề xuất, cần phải xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ chế, thể chế, chính sách pháp luật, trọng tâm là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tiếp tục cải cách hành chính để tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi thúc đẩy các doanh nghiệp, doanh nhân làm ăn chân chính, đổi mới sáng tạo ngày càng phát triển. Cùng với đó, là nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ doanh nhân; xây dựng văn hóa doanh nhân Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc dân tộc. Trong đó, cần xây dựng và triển khai thực hiện chương trình quốc gia về đào tạo doanh nhân, từng bước tiếp cận chuẩn mực quốc tế...

Cùng quan điểm này, TS. Đỗ Diệu Hương, Viện Kinh tế Việt Nam, nhấn mạnh xã hội và bản thân đội ngũ doanh nhân phải nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của đội ngũ doanh nhân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0. Từ đó, khuyến khích tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp kinh doanh để tạo ra nhiều việc làm, nhiều sản phẩm hàng hóa, dịch vụ; đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của xã hội. Đồng thời, cần phát huy vai trò của các tổ chức đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân, tham mưu cho Ðảng, Nhà nước trong xây dựng, thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm lợi ích của doanh nghiệp, doanh nhân, lợi ích của người lao động, lợi ích cộng đồng và lợi ích quốc gia dân tộc.

Bà cũng đề xuất có chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nhân đầu tư đổi mới công nghệ theo hướng “công nghệ xanh”, đổi mới sản phẩm dịch vụ và tăng cường liên kết doanh nghiệp, chú trọng xây dựng, tôn vinh, quảng bá, khẳng định giá trị hàng hóa và thương hiệu Việt Nam. Đồng thời công khai, minh bạch các định hướng, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các chính sách hỗ trợ để bảo đảm quyền lợi đầu tư và giảm thiểu rủi ro kinh doanh cho doanh nhân, doanh nghiệp.