Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi có gì mới?

Dự án Luật THuế TNCN sửa đổi có nhiều nội dung sửa đổi trọng tâm, bao quát và linh hoạt

Nhiều nội dung sửa đổi trọng tâm, bao quát và linh hoạt

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, Luật Thuế TNCN ban hành từ năm 2007, có hiệu lực từ 2009, đã nhiều lần được điều chỉnh nhưng vẫn chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Đặc biệt, sự bùng nổ của thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số, hoạt động hợp tác kinh doanh xuyên biên giới đã tạo ra nhiều khoản thu nhập mà luật hiện hành chưa điều chỉnh rõ ràng. Điều này không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn tạo ra sự bất bình đẳng giữa các nhóm thu nhập.

Tại Nghị quyết 92/2025/UBTVQH15, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa dự án luật này vào chương trình lập pháp năm 2025, sẽ trình Quốc hội cho ý kiến kỳ họp thứ 10 tới và coi đây là nhiệm vụ trọng tâm để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật tài chính – ngân sách. Chủ trương cải cách thuế toàn diện cũng đã được khẳng định trong Hiến pháp 2013 và nhiều nghị quyết của Trung ương, nhấn mạnh yêu cầu phân phối lại thu nhập, bảo đảm công bằng xã hội và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững.

Bộ Tài chính cho biết đã tổ chức lấy ý kiến rộng rãi, thu được 381 văn bản góp ý từ đoàn đại biểu Quốc hội, các bộ ngành, địa phương, hiệp hội ngành nghề và người dân. Sự tham gia sâu rộng này cho thấy xã hội kỳ vọng lớn vào một chính sách thuế vừa công bằng vừa khả thi, phản ánh đúng thực tế đời sống.

Dự thảo Luật TNCN (sửa đổi) gồm 4 chương, 28 điều, tập trung vào bảy nhóm thay đổi lớn. Trước hết là phạm vi thu nhập chịu thuế. Nếu như trước đây, thu nhập từ kinh doanh chủ yếu gói gọn trong sản xuất, buôn bán, hành nghề độc lập, thì nay đã mở rộng sang hoạt động đại lý, môi giới, hợp tác kinh doanh và đặc biệt là thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số.

Với tiền lương, tiền công, dự thảo quy định rõ mọi khoản thù lao, lợi ích bằng tiền hoặc hiện vật mà người lao động nhận được đều tính vào thu nhập chịu thuế, tránh bỏ sót nghĩa vụ.

Về thu nhập từ chuyển nhượng vốn, dự thảo giữ mức 20% trên phần chênh lệch nhưng bổ sung phương án 2% trên giá bán nếu không xác định được giá vốn, giúp minh bạch và thuận lợi hơn.

Với chứng khoán, mức thuế 0,1% trên giá trị giao dịch vẫn được duy trì, đảm bảo tính ổn định cho thị trường. Thu nhập từ thừa kế, quà tặng cũng được mở rộng sang nhiều loại tài sản, giao Chính phủ quy định chi tiết để phù hợp thực tế.

Một điểm mới quan trọng là mở rộng diện miễn thuế. Ngoài 16 loại hiện hành, dự thảo bổ sung miễn thuế cho khoản chi trả từ quỹ hưu trí bổ sung (kể cả rút một lần), thu nhập của cá nhân làm việc tại tổ chức quốc tế đặc thù, và thu nhập đã nộp thuế TNDN của chủ doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty TNHH một thành viên. Những bổ sung này vừa tránh đánh thuế trùng, vừa khuyến khích tham gia an sinh dài hạn.

Đối với hộ kinh doanh, ngưỡng doanh thu không chịu thuế được nâng từ 100 triệu lên 200 triệu đồng/năm, giúp hàng trăm nghìn hộ nhỏ thoát diện nộp thuế. Đặc biệt, từ 1/1/2026, hình thức khoán thuế sẽ chấm dứt, thay thế bằng kê khai thu nhập thực tế với mức thuế suất 17%, tương tự doanh nghiệp nhỏ và vừa. Riêng dịch vụ nội dung số như trò chơi trực tuyến, nhạc số, phim số, quảng cáo trực tuyến được áp dụng mức 5%, phản ánh đặc thù của lĩnh vực này.

Với giảm trừ gia cảnh, dự thảo vẫn giữ mức 11 triệu đồng/tháng cho bản thân và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, nhưng bổ sung cơ chế điều chỉnh khi CPI tăng từ 20% trở lên. Theo quy định hiện hành, một cá nhân độc thân chỉ bắt đầu phải nộp thuế khi thu nhập đạt khoảng 17 triệu đồng/tháng (sau khi trừ bảo hiểm bắt buộc). Người có một người phụ thuộc ở mức thu nhập này vẫn chưa phát sinh nghĩa vụ, trong khi trường hợp có hai người phụ thuộc thì chỉ từ khoảng 22 triệu đồng/tháng trở lên mới thuộc diện chịu thuế. Đây là điểm mới quan trọng, giúp bảo đảm quyền lợi người nộp thuế và tránh tình trạng “trượt thuế” khi giá cả tăng cao.

Đối với cá nhân không cư trú, dự thảo xác định thu nhập tính thuế tại thời điểm nhận, với mức thuế suất theo lĩnh vực: 1% với hàng hóa, 5% với dịch vụ không bao thầu vật liệu, 2% với sản xuất – vận tải – xây dựng có bao thầu, 5% với nội dung số, 2% với các hoạt động khác.

Chính sách thuế TNCN sau sửa đổi có mức độ bao quát và linh hoạt hơn

Khi so sánh với các quốc gia trong khu vực, các chuyên gia thuế cho rằng, dự thảo luật của Việt Nam đi theo hướng dung hòa. Nhật Bản áp dụng biểu thuế lũy tiến cao, từ 5% đến 45% cộng thêm 10% thuế địa phương, tổng cộng có thể vượt quá 50% thu nhập đối với người có thu nhập cao. Singapore ngược lại áp dụng biểu thuế lũy tiến nhẹ, mức cao nhất chỉ 22%, nhằm duy trì môi trường thu hút đầu tư và nhân lực chất lượng cao. Thái Lan ở mức trung gian, từ 0% đến 35%, với các ưu đãi đặc biệt cho người lao động hồi hương.

So với các nước này, chính sách thuế TNCN của Việt Nam sau sửa đổi có mức độ bao quát và linh hoạt, tập trung vào mở rộng cơ sở thuế, đồng thời duy trì mức thuế suất hợp lý. Việc gắn giảm trừ gia cảnh với CPI cũng là bước đi tiến bộ, giúp bảo vệ quyền lợi người nộp thuế, trong khi nhiều nước vẫn duy trì mức cố định nhiều năm. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn khoảng cách trong việc đơn giản hóa thủ tục và ứng dụng công nghệ để giám sát thu nhập xuyên biên giới – điều mà Nhật Bản và Singapore đã thực hiện hiệu quả.

Bộ Tài chính nhấn mạnh, mục tiêu của dự thảo là xây dựng hệ thống thuế công bằng, minh bạch, góp phần nuôi dưỡng nguồn thu và ổn định xã hội. Luật sửa đổi sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo với các luật khác, đồng thời tạo thuận lợi hơn cho người dân và cơ quan quản lý.

Tuy vậy, các chuyên gia cho rằng, thách thức không nhỏ vẫn đặt ra. Cơ chế điều chỉnh giảm trừ gia cảnh theo CPI đòi hỏi bộ máy quản lý phải theo dõi sát sao, kịp thời cập nhật, tránh tình trạng quy định “có nhưng khó áp dụng”. Việc chấm dứt khoán thuế từ 2026 có thể tạo áp lực cho hàng trăm nghìn hộ kinh doanh chưa quen hạch toán, nếu không có biện pháp hỗ trợ chuyển đổi. Quản lý thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử và dịch vụ số cũng cần hạ tầng công nghệ mạnh mẽ, phối hợp chặt chẽ với ngân hàng và sàn giao dịch, nếu không sẽ khó kiểm soát.