Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật BVMT: Doanh nghiệp lo tăng chi phí, phát sinh tiêu cực

	Lo phát sinh thủ tục và điều kiện kinh doanh
	Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi)

Ảnh minh họa

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (Dự thảo) được Bộ Tài nguyên Môi trường chuyển qua Bộ Tư pháp để thẩm định vào tuần cuối tháng 9/2021.

Nhưng cộng đồng doanh nghiệp đang khá bức xúc với nội dung của bản dự thảo Nghị định này, vì rất nhiều điều, nhiều điểm mà cộng đồng doanh nghiệp góp ý nhưng chưa được bổ sung trong Dự thảo.

“Nhiều vấn đề của Dự thảo này có thể sẽ làm khó doanh nghiệp. Chúng tôi đã góp ý rồi, nhưng chưa được phản hồi, tiếp thu”, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nói.

Dự thảo đã mang những quy định, phương thức, tiêu chí được cho là “áp” từ các nước tiên tiến, hiện đại sang một đất nước đang phát triển - mà nhiều lĩnh vực kinh tế gắn liền với nông nghiệp, nông thôn, cần thời gian và lộ trình để đáp ứng.

Hơn nữa, “Doanh nghiệp đang chật vật vì dịch Covid-19, thì "hốt hoảng" với với bản Dự thảo Nghị định dày 500 trang này, trong đó có tới 379 từ giấy phép và những khoản được gọi là “đóng góp” nhưng thực chất đó là phí doanh nghiệp buộc phải nộp được viết ra trong Dự thảo nghị định này”, Tổng thư ký Hiệp hội Dệt May, bà Hoàng Ngọc Ánh lên tiếng.

"Là khoản đóng góp thì sẽ nằm ngoài ngân sách và không chịu các quản lý theo luật phí và lệ phí. Mà những khoản này có số tiền rất lớn, đó là điều doanh nghiệp lo ngại", bà Hoàng Ngọc Ánh nói thêm.

“Doanh nghiệp phải nộp thêm khoản tiền này nhưng điều gì và cơ sở nào đảm bảo rằng môi trường sẽ đảm bảo hơn, sạch hơn”, Phó Tổng thư ký VASEP nói.

Không chỉ VASEP, Vitas... băn khoăn, quan ngại. Mới đây, 7 Hiệp hội doanh nghiệp và ngành hàng đã có bản tổng hợp các vấn đề bất hợp lý chưa phù hợp với thực tiễn và gây khó khăn cho doanh nghiệp của Dự thảo này.

7 Hiệp hội, doanh nghiệp đang rất quan ngại quy định về cách tính, cách thu và quản lý phí tái chế sản phẩm, bao bì (EPR) có nhiều điểm bất hợp lý và thiếu minh bạch. Phí này do Văn phòng EPR tự quyết định phí, tự thu, tự quản lý và tái chế thay doanh nghiệp. Đây sẽ là khoản tiền rất lớn nhưng Văn phòng EPR không chịu sự giám sát, quản lý nào, cũng không có quy định nào buộc Văn phòng EPR phải chịu trách nhiệm pháp luật nếu không hoàn thành trách nhiệm tái chế.

Công thức tính phí là chưa rõ ràng, tỷ lệ tái chế bắt buộc 80-90% ngay lúc đầu của Dự thảo là quá cao, vì ngay cả châu Âu lúc đầu cũng chỉ đạt 50-60%, rất khó thực thi, cần phải có lộ trình đầu tiên thấp, sau tăng dần.

Doanh nghiệp đề nghị lùi lộ trình nộp phí tái chế đến 01/01/2025, vì nếu Nghị định áp dụng vào ngày 01/01/2022 thì doanh nghiệp sớm phải chịu thêm chi phí trong khi vẫn đang rất khó khăn để chống dịch, thêm vào đó là giá hàng hóa tăng, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân cũng đang rất khó khăn.

Bên cạnh đó, Dự thảo này có những nội dung đi ngược lại với Nghị quyết 68/2020/NQ-CP Chính phủ. Tại Nghị quyết 68, Chính phủ chỉ đạo: “Trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2025, cắt giảm, đơn giản hóa ít nhất 20% số quy định… Kiểm soát chặt chẽ việc ban hành văn bản có quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh, ngăn chặn việc phát sinh những quy định không cần thiết, không hợp lý, không hợp pháp và gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, người dân”.

Dẫn ra điểm đi ngược Nghị quyết 68, ông Nam cho biết: "Trước đây, chỉ có các dự án gây ô nhiễm đến môi trường (nhóm I) mới phải làm báo cáo đánh giá tác động môi trường (TĐTM) và xin cấp giấy phép môi trường (GPMT), nhưng tại Dự thảo thì các dự án và nhà máy nhóm I và nhóm II kể cả đã hoạt động cũng phải làm TĐTM và xin cấp GPMT.

Hồ sơ xin cấp GPMT vừa phức tạp và trùng lắp với 3 mục lớn và 15 mục nhỏ. Trong đó có 10 mục nhỏ đã có ở hồ sơn xin duyệt TĐTM. Chưa kể nhiều mục trùng lắp khác.

Quy trình cấp phép trùng lắp, không rõ ràng. Doanh nghiệp sẽ phải trải qua 2 lần thẩm định + 2 lần kiểm tra thực địa (thẩm định và kiểm tra thực địa TĐTM + thẩm định và kiểm tra thực địa khi cấp GPMT). Thời gian kiểm tra hồ sơ, thời gian thẩm định và kiểm tra thực địa khi cấp phép lại không được quy định rõ ràng.

Bên cạnh đó, quy trình cấp phép không hiệu quả để bảo vệ môi trường do chỉ là tiền kiểm. Việc tiền kiểm (lấy mẫu kiểm tra các công trình xử lý chất thải khi còn chưa vận hành thử nghiệm thì làm sao có kết quả chính xác) rõ ràng là không có hiệu quả. Chỉ cấp phép tiền kiểm mà không hậu kiểm thì không thể phát hiện được các vi phạm, mà bài học đau đớn là trường hợp Formosa.

“Chúng tôi đề nghị, để tránh trùng lắp những hồ sơ đã nộp khi xin duyệt TĐTM thì không nộp lại khi xin duyệt GPMT. Đồng thời cần chuyển tiền kiểm sang hậu kiểm: Chấp nhận các cam kết của doanh nghiệp khi cấp GPMT. Bỏ kiểm tra thực địa khi cấp GPMT, thay bằng hậu kiểm, kiểm tra đột xuất việc chấp hành các nội dung GPMT được cấp”, ông Nguyễn Hoài Nam cho biết.

Cũng cần bỏ thời gian kiểm tra tính đầy đủ của hồ sơ (vì đơn giản là đếm số đầu mục) và quy định rõ thời gian thẩm định. Yêu cầu bổ sung phải rõ ràng, cụ thể, có cơ sở khoa học và pháp lý, chỉ yêu cầu bổ sung 1 lần.