Dứa có trở thành cây "tỷ đô" của Bắc Trung Bộ?

Dứa không chỉ là nông sản, mà là "ngành công nghiệp" trăm triệu đô la đang chờ được khai phá

Cây dứa mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội

Phát biểu Tại Diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ” ngày 6/8, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, dư địa phát triển cho các ngành hàng chè, dứa, cây có múi ở Bắc Trung Bộ vẫn còn rất lớn. Thực tế, nhiều đối tác quốc tế đã tìm đến đặt hàng nhưng sản lượng hiện tại vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Điều này cho thấy rõ tiềm năng xuất khẩu và giá trị thương mại của những loại cây trồng này.

"Đặc biệt, cây dứa nổi bật với khả năng chịu hạn tốt, và một điều thú vị là thời tiết càng nóng, quả dứa càng ngọt, càng thơm ngon, từ đó nâng cao giá trị thương phẩm", ông Nguyễn Quý Dương chia sẻ.

Bà Bùi Thị Hồng Hà - Trưởng phòng Vi sinh nông nghiệp, Trung tâm Nông nghiệp hữu cơ, Viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, dứa có nhiều lợi thế để phát triển tại các tỉnh Bắc Trung Bộ, đặc biệt trên những chân đất chuyển đổi từ lúa kém hiệu quả hoặc vùng gò đồi thiếu nước tưới. Đây là cây trồng phù hợp với điều kiện khô hạn, có thể mang lại thu nhập cao hơn đáng kể so với lúa hay cây công nghiệp ngắn ngày.

TS. Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO) nhận định: "Ngành dứa Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành mặt hàng nông sản chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao. Bởi lẽ dứa là một trong những cây trồng có hiệu quả kinh tế vượt trội so với các cây trồng truyền thống".

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, dứa là một mặt hàng có giá trị cao, đặc biệt khi được chế biến sâu, giúp nâng cao đáng kể giá trị xuất khẩu. Thị trường dứa toàn cầu đang tăng trưởng 5-6% mỗi năm, với nhu cầu về các sản phẩm chế biến như nước ép và dứa đóng hộp tăng mạnh.

Việt Nam hiện đang canh tác ba giống dứa phổ biến: Queen, Cayenne và MD2. Trong đó, giống dứa MD2, với năng suất và chất lượng vượt trội, chiếm tới 50-55% thị phần dứa toàn cầu và 70-75% thị phần tại thị trường châu Âu.

TS. Đinh Cao Khuê đã phân tích hiệu quả kinh tế của việc trồng dứa trên quy mô 1 ha trong chu kỳ 18 tháng, cho thấy lợi nhuận từ cây dứa cao hơn nhiều so với các loại cây trồng khác. Cụ thể, lợi nhuận của dứa MD2 có thể lên tới hơn 700 triệu đồng, cao hơn gấp nhiều lần so với cây lúa, sắn và keo.

Thực tế tại Hà Tĩnh đã chứng minh điều này. Bà Nguyễn Thị Việt Hà, Bí thư Đảng ủy xã Thượng Đức, tỉnh Hà Tĩnh cho biết, dù chưa vào chính vụ, nhiều bụi dứa đã bói quả trái vụ, trọng lượng từ 1,6kg đến 2kg mỗi quả. Khi vào chính vụ, mỗi quả có thể đạt từ 2-3kg. Năng suất sơ bộ ước đạt khoảng 60 tấn/ha. Với giá thu mua thấp nhất theo hợp đồng đã ký với DOVECO là 5.500 đồng/kg, tổng doanh thu mỗi hecta đạt khoảng 330 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí, nông dân vẫn có thể thu về tối thiểu 200 triệu đồng/ha.

So sánh với cây keo, một loại cây trồng phổ biến tại địa phương, lợi thế của cây dứa là rất rõ ràng. Keo phải trồng từ 5–7 năm mới thu hoạch, với tổng giá trị khoảng 100 triệu đồng/ha, sau khi trừ chi phí chỉ còn khoảng 60 triệu. Trong khi đó, dứa cho hiệu quả kinh tế cao gấp ba lần chỉ trong thời gian ngắn hơn rất nhiều.

"Từ phép tính đơn giản và thực tế đó, Vũ Quang đã xác định dứa là mô hình cây ăn quả đột phá, mở ra một hướng phát triển mới cho kinh tế nông nghiệp địa phương, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân miền núi, từng bước thay đổi diện mạo vùng đất khó khăn này", bà Việt Hà khẳng định.

Đầu tư công nghệ chế biến sau thu hoạch

Ông Đinh Cao Khuê khẳng định, cây dứa có tiềm năng cạnh tranh vượt trội, không chỉ với các cây trồng truyền thống trong vùng mà còn trên thị trường quốc tế. Ông Khuê nhấn mạnh, để đạt hiệu quả, cần có định hướng rõ ràng về cây trồng thế mạnh, tránh tình trạng manh mún, tự phát.

"Dứa là cây có thể trồng được quanh năm, không phụ thuộc thời vụ như xoài, cam, nhãn. Đó là lợi thế rất lớn trong tổ chức sản xuất và xuất khẩu. Không phải loại cây ăn quả nào cũng có thể vươn ra thế giới, nhưng dứa thì hoàn toàn có thể. Nếu được quy hoạch bài bản, cây dứa có thể trở thành mũi nhọn trong chiến lược nâng tầm nông sản vùng Bắc Trung Bộ", ông Khuê chia sẻ.

Tuy nhiên, để khai thác tiềm năng này, lãnh đạo DOVECO đề nghị chính quyền địa phương có chính sách hỗ trợ nông dân, đặc biệt trong giai đoạn đầu trồng thử nghiệm cây trồng hoặc giống mới. "Chúng tôi sẵn sàng đồng hành, bao tiêu sản phẩm cho bà con, nhưng rất cần vai trò hỗ trợ từ Nhà nước để giảm thiểu rủi ro cho nông dân trong giai đoạn đầu chuyển đổi," ông Khuê nói thêm.

DOVECO, một doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu nông sản lớn với các nhà máy hiện diện ở nhiều địa phương như Ninh Bình, Gia Lai, Sơn La, đang thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến Bắc Trung Bộ. Lãnh đạo công ty cho biết, nếu có thể đặt nhà máy tại Nghệ An, trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, thì mỗi năm đơn vị có thể thu mua dứa từ 30.000 đến 40.000 ha, tạo động lực lớn cho người dân mở rộng diện tích và đầu tư sản xuất.

TS. Đinh Cao Khuê đã đề xuất một số giải pháp trọng tâm như quy hoạch các vùng trồng dứa tập trung, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào khâu chọn giống năng suất cao và cơ giới hóa sản xuất. Đồng thời, cần đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ chế biến sau thu hoạch để sản xuất các sản phẩm như nước ép, dứa đóng hộp, và dứa đông lạnh.

Ông Nguyễn Quý Dương cho biết, theo quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đến năm 2030, tổng diện tích trồng dứa dự kiến khoảng 60.000 ha. Tuy nhiên, trước nhu cầu phát triển mạnh loại cây này, chắc chắn cần có sự điều chỉnh, cùng với những chương trình định hướng bài bản để biến dứa thành nông sản chủ lực, đóng góp vào tăng trưởng GDP và thúc đẩy xuất khẩu. Trong chiến lược này, thị trường Trung Quốc, với tiềm năng tiêu thụ khổng lồ, cần được đặc biệt chú trọng.