Dừa Việt Nam bứt phá mạnh, hướng tới mốc xuất khẩu tỷ đô

Dừa Việt Nam đang vươn mình thành “ngôi sao mới” trên bản đồ nông sản xuất khẩu toàn cầu

Kỳ vọng xuất khẩu tỷ đô

Ngành dừa Việt Nam đang trải qua một giai đoạn "bùng nổ" lịch sử, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ từ cây trồng phụ trợ thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực tỷ đô. Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, tính đến tháng 9/2025, sản lượng dừa cả nước đạt 1,6 triệu tấn, tăng nhẹ 0,7% so với cùng kỳ. Sự tăng trưởng này có công lớn từ các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, nơi nông dân đã quyết liệt chuyển đổi sang các giống dừa mới năng suất cao, chất lượng tốt và dễ canh tác hơn.

Sự bứt phá của dừa Việt Nam được thúc đẩy bởi "cơn khát" tăng nóng từ các thị trường lớn, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc, tình trạng khan hiếm nguồn cung dừa toàn cầu, tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội cho Việt Nam.

Trong 7 tháng đầu năm 2025, ngành dừa Việt Nam đã ghi dấu một bước tiến lịch sử khi kim ngạch xuất khẩu mang về hơn 306 triệu USD, tăng trưởng mạnh mẽ trên 40% so với cùng kỳ năm 2024.

Điểm nhấn chiến lược là việc Hoa Kỳ (Mỹ) lần đầu tiên vượt qua Trung Quốc để trở thành thị trường tiêu thụ dừa lớn nhất. Mỹ đã nhập khẩu khoảng 82 triệu USD (tăng gấp đôi cùng kỳ), chiếm gần 27% tổng kim ngạch. Riêng tháng 7, Mỹ nhập khẩu hơn 14 triệu USD dừa, tăng hơn 2,3 lần, nhờ nhu cầu mạnh mẽ từ các chuỗi bán lẻ và ngành đồ uống ưa chuộng dừa tươi Việt.

Trong khi đó, Trung Quốc chỉ tăng nhẹ, đạt gần 67 triệu USD, khiến thị phần giảm xuống còn khoảng 22%. Sự dịch chuyển cán cân này khẳng định thành công bước đầu của chiến lược đa dạng hóa thị trường, mở ra triển vọng lớn cho dừa Việt tại các thị trường cao cấp.

Bên cạnh các thị trường truyền thống, nhiều thị trường mới nổi đã ghi nhận mức tăng trưởng "chóng mặt": Australia tăng hơn 77%, UAE tăng gấp đôi, Tây Ban Nha tăng hơn hai lần, đặc biệt Campuchia tăng trưởng kỷ lục 690 lần.

Đà tăng trưởng của ngành dừa được củng cố bởi sự đột phá về giá. Theo ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa tăng hơn 20% ngay trong hai quý đầu năm đã là tín hiệu cực kỳ thuận lợi, bất chấp mùa cao điểm thường rơi vào quý III và quý IV.

Dẫn chứng của ông Khoa cho thấy, nếu như năm 2023, giá dừa tại vườn chỉ trung bình 5.000 đồng/trái, thì đến quý III/2025 đã vọt lên 15.000 đồng/trái. Đây là mức tăng "không thể lường trước" đối với cả thương lái và nông dân dừa lâu năm.

Tuy nhiên, dư địa tăng trưởng vẫn còn rất lớn. Mức giá 15.000 đồng/trái tại vườn vẫn còn một khoảng cách khổng lồ so với giá bán lẻ tại các thị trường trọng điểm. Đơn cử, giá dừa tươi bán lẻ tại siêu thị Mỹ khoảng 5,5 USD/trái (tương đương 140.000 đồng/trái); tại Phần Lan và Bắc Âu là 5-6 Euro/trái (180.000-190.000 đồng/trái), hay ngay cả tại Bắc Kinh (Trung Quốc) cũng đạt 60.000-70.000 đồng/trái.

Khoảng cách giá lớn là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào ngành dừa nhằm gia tăng sản lượng dừa xuất khẩu đạt chuẩn. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Vinafruit, khẳng định nguồn cung dừa toàn cầu đang khan hiếm đã tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội cho Việt Nam, dù dừa lùn cho trái sớm hơn (4 năm) nhưng tốc độ tăng trưởng của nguồn cung vẫn chưa theo kịp đà tăng mạnh của nhu cầu quốc tế.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Vina T&T Group kiêm Phó Chủ tịch Vinafruit, khẳng định thị trường xuất khẩu dừa đang rộng mở. Với lợi thế về khả năng bảo quản dài, dừa tươi Việt Nam có khả năng cạnh tranh cao, đặc biệt với đối thủ chính là dừa Thái Lan.

Ngành dừa cần một chiến lược dài hơi

Các chuyên gia cảnh báo, “cơn sốt dừa” cũng tiềm ẩn rủi ro cung vượt cầu trong vài năm tới. Nhiều địa phương ở Tây Nam Bộ, Tây Nguyên và Trung Bộ đang ồ ạt mở rộng diện tích trồng dừa, khiến giá cây giống tăng gấp đôi so với năm 2024, lên 45.000-90.000 đồng/cây. Trong khi đó, các quốc gia như Thái Lan, Philippines cũng đang tăng mạnh diện tích trồng, buộc Việt Nam phải cân nhắc kỹ để đảm bảo cân bằng cung cầu và giá trị bền vững cho nông dân.

Để duy trì đà tăng trưởng, ông Cao Bá Đăng cho rằng, ngành dừa Việt Nam cần một cuộc cách mạng toàn diện từ canh tác đến chế biến. Trọng tâm là xây dựng chuỗi giá trị xanh, thân thiện môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Cần áp dụng quy trình canh tác hữu cơ, hạn chế tối đa hóa chất bảo vệ thực vật, giảm phát thải nhà kính và hướng đến sản xuất đạt chứng nhận quốc tế như GlobalG.A.P hay Organic.

Ở góc độ quản lý, việc hoàn thiện hành lang pháp lý cũng được xem là yếu tố then chốt. Các quy định về an toàn thực phẩm, an toàn lao động và bảo vệ môi trường cần được cập nhật kịp thời. Đặc biệt, phải kiên quyết cấm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật độc hại, cấm nuôi và kinh doanh sâu hại dừa, đồng thời đẩy mạnh đào tạo nông dân về kỹ thuật canh tác, quản lý dịch bệnh và sử dụng công nghệ mới.

Với khối doanh nghiệp, theo ông Cao Bá Đăng việc ứng dụng công nghệ tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) trong khâu chế biến, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng là hướng đi tất yếu. Sự minh bạch trong toàn bộ quy trình sản xuất không chỉ giúp nâng cao uy tín thương hiệu mà còn mở rộng cánh cửa tiếp cận các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và châu Âu.

Theo dự báo của Hiệp hội Dừa Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu dừa năm 2025 có thể đạt 1,32-1,37 tỷ USD, tăng 20-25% so với mức gần 1,1 tỷ USD năm 2024. Trong đó, riêng dừa nguyên trái có thể vượt xa mốc 390 triệu USD của năm trước. Đây sẽ là cột mốc lịch sử, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu dừa hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu đó, ngành dừa cần đi theo con đường tăng trưởng chất lượng thay vì số lượng. Từ cây giống, kỹ thuật chăm sóc đến chế biến và phân phối, mọi khâu đều phải được quy hoạch và kiểm soát nghiêm ngặt. Khi đó, “trái dừa Việt” không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà còn là biểu tượng của nền nông nghiệp xanh, hiện đại và bền vững.