Gần 10.000 giáo viên tham gia tập huấn môn Giáo dục Tài chính tại Ninh Bình

Đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện cho học sinh

Hội nghị được tổ chức tại điểm cầu chính là Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Ninh Bình , kết nối với hơn 900 điểm cầu trên toàn tỉnh, thu hút sự tham dự của gầm 10.000 người là lãnh đạo, chuyên viên phụ trách bậc trung học cùng ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm tại các trường phổ thông.

Tham gia chương trình tập huấn lần này có sự góp mặt của ThS. Lê Thị Thúy Sen – Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng (tác giả) chia sẻ môn “Giáo dục tài chính” và GS.TS Huỳnh Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh với chuyên đề “Văn hóa học đường”. Tại các điểm cầu, không khí trao đổi diễn ra sôi nổi, cởi mở. Nhiều ý kiến tâm huyết được chia sẻ, tập trung vào giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp tổ chức cũng như cách thức gắn kết buổi học thứ hai với nhu cầu phát triển toàn diện cho học sinh.

Đặc biệt, lãnh đạo, chuyên viên phụ trách cùng ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm các cấp học bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến bộ sách Giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12 do ThS. Lê Thị Thúy Sen làm chủ biên. Đây là bộ tài liệu được biên soạn công phu, bài bản, phù hợp với từng lứa tuổi, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản và kỹ năng cần thiết về quản lý tài chính cá nhân, sử dụng đồng tiền thông minh và có trách nhiệm. Bộ sách không chỉ mang giá trị thực tiễn, mà còn góp phần quan trọng trong việc hình thành tư duy tài chính sớm, xây dựng nền tảng kỹ năng sống thiết yếu cho học sinh trong thời đại số – nơi các nguy cơ tài chính, lừa đảo công nghệ ngày càng phức tạp và tinh vi.

Thực tế, trong thời gian gần đây, tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn biến phức tạp, với nhiều thủ đoạn hoạt động mới, tinh vi, nhất là tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng, gây thiệt hại lớn về tài sản của Nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự. Dù trong các tình huống nào, hình thức lừa đảo tinh vi đến đâu thì đều nhằm mục đích cuối cùng là chiếm đoạt tiền và tài sản của nạn nhân – những người phần lớn thiếu kiến thức tài chính và kỹ năng nhận diện rủi ro. Đối tượng mà chúng nhắm đến không còn chỉ là người già hay phụ nữ trung niên, mà đang dần mở rộng sang giới trẻ, đặc biệt là học sinh – nhóm dễ bị tổn thương do chưa có nhiều kinh nghiệm sống. Chính vì vậy, giáo dục tài chính ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường là việc làm cấp thiết, giúp hình thành khả năng tư duy độc lập, cảnh giác với cám dỗ và chủ động bảo vệ bản thân trước các nguy cơ trong thế giới số.

Ông Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, giáo dục tài chính cho học sinh phổ thông là vấn đề hết sức quan trọng trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Việc trang bị kiến thức và kỹ năng tài chính từ sớm sẽ giúp các em nhận biết giá trị đồng tiền, biết chi tiêu hợp lý, tiết kiệm, vay mượn đúng cách, từ đó hình thành thói quen và hành vi tài chính lành mạnh, tự chủ. Theo ông, giáo dục tài chính không chỉ rèn kỹ năng sống cốt lõi mà còn bồi dưỡng cho học sinh ý thức trách nhiệm xã hội, hiểu về thuế, tín dụng, bảo hiểm, an sinh xã hội. Điều này vừa giúp phòng tránh rủi ro như tín dụng đen, thất bại tài chính, vừa tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai.

Cùng chung nhận định này, GS. John Quelch Giám đốc Điều hành Surfin Meta, tác giả một số cuốn sách về kinh doanh nổi tiếng của Mỹ và trên toàn cầu nhận định, giáo dục tài chính cho giới trẻ là điều cần thiết cho hạnh phúc và sự ổn định lâu dài của mỗi gia đình, cho sự thành công của mỗi quốc gia. “Giáo dục tài chính không chỉ dạy chúng ta về tài chính mà còn dạy về tầm quan trọng của tính chính trực và sự tôn trọng lẫn nhau trong việc xây dựng một nền kinh tế dựa trên niềm tin và hợp tác hiệu quả”, GS. John Quelch nhấn mạnh.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Công ty cổ phần Văn hóa và Giáo dục Tân Việt phối hợp với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức tập huấn trực tuyến với các chuyên đề: Giáo dục tài chính và Văn hóa học đường. Nội dung được quan tâm nhiều nhất tại chương trình là bộ sách Giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12, do ThS. Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng – chủ biên. ThS. Lê Thị Thúy Sen là một người có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông tài chính – ngân hàng, tác giả cuốn sách “Khéo khôn với tiền – Tránh những ưu phiền” (NXB Kim Đồng, 2023); đồng thời là cố vấn của nhiều chương trình truyền hình giáo dục tài chính như “Tiền khéo, tiền khôn” (VTV3), “Tay hòm chìa khóa”, “Những đứa trẻ thông thái” (VTV1). Bộ sách được xây dựng công phu, dựa trên khảo sát thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế, kết hợp giữa kiến thức tài chính – ngân hàng với văn hóa truyền thống và giáo dục đạo đức – kỹ năng sống.

Học sinh hào hứng tham gia tìm hiểu kiến thức trong giáo dục tài chính

Học để lan tỏa tình yêu thương đúng cách

Chia sẻ về cơ duyên hoàn thành bộ sách tại buổi tập huấn, ThS. Lê Thị Thúy Sen – Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng – cho biết: ở nhiều quốc gia như Mỹ, Úc, Singapore, Philippines, Thái Lan, Đức, Hàn Quốc…, học sinh được tiếp cận giáo dục tài chính từ rất sớm, ngay từ bậc tiểu học. Qua quá trình tham gia và tìm hiểu các chương trình này, bà nhận thấy giáo dục tài chính được xem là yêu cầu cấp thiết, bởi khi trẻ hiểu cách kiếm tiền, tiêu tiền và bảo vệ tiền, các em sẽ giảm thiểu rủi ro trong tương lai. Thực tế cho thấy nhiều loại tội phạm và rủi ro trên thế giới đều liên quan đến tài chính như trộm cắp, lừa đảo “việc nhẹ lương cao”, mất tiền trong tài khoản, rủi ro trái phiếu, cổ phiếu… Những rủi ro này trước hết ảnh hưởng đến cá nhân, sau đó lan rộng đến gia đình và xã hội, nên giáo dục tài chính được coi là một “lá chắn” quan trọng.

Từ những trải nghiệm đó, khi nhìn về Việt Nam, bà cho rằng tuy chương trình phổ thông đã đề cập đến yếu tố tài chính, nhưng chủ yếu dừng lại ở mức lồng ghép trong các bài toán về tiền tệ, phép tính…, chưa hình thành được cho học sinh một “tư duy tài chính” đúng nghĩa – tư duy vận hành cuộc sống, phòng tránh rủi ro và bảo vệ bản thân, gia đình trước các biến cố tài chính. Chính sự thiếu hụt này đã dẫn đến nhiều rủi ro và bi kịch tài chính trong đời sống thực. Từ những kinh nghiệm thực tiễn, bộ sách giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12 được xây dựng với mục tiêu hình thành tư duy tài chính liên thông cho học sinh.

Không đơn thuần lan tỏa kiến thức chung, bà Lê Thị Thúy Sen cho biết, nội dung xuyên suốt của bộ sách là quản trị tài chính cá nhân hợp lý không chỉ giúp mỗi người chủ động hơn trong cuộc sống mà còn mở ra khả năng lan tỏa yêu thương trong cộng đồng. Khi biết lập kế hoạch chi tiêu, cân đối thu nhập và tiết kiệm một cách khoa học, mỗi cá nhân đều có thể dành một phần nhỏ trong nguồn lực của mình để sẻ chia với những hoàn cảnh kém may mắn. Đó có thể là khoản ủng hộ đồng bào vùng lũ, hỗ trợ trẻ em nghèo, hay đơn giản là giúp một gia đình gặp khó khăn trong khu phố. Những đóng góp tuy không lớn về vật chất, nhưng lại chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện sự đồng cảm và tinh thần trách nhiệm với xã hội. Quản trị tài chính vì thế không chỉ là kỹ năng sống, mà còn là nền tảng để nuôi dưỡng lòng nhân ái, tình yêu thương và tinh thần “lá lành đùm lá rách” trong mỗi con người.

“Vì bộ sách do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành và được sử dụng trong hệ thống nhà trường, nên quá trình biên soạn, nhóm tác giả tuân thủ những yêu cầu nghiêm ngặt để bảo đảm tính khoa học, tính liên môn, tính giáo dục, tính ứng dụng và tính sư phạm; đồng thời hình thành cho học sinh kỹ năng tài chính, tư duy tài chính và tư duy sáng tạo. Nội dung còn được chuẩn hóa theo các tiêu chuẩn quốc tế, trong đó có khung PISA về giáo dục tài chính, nhằm bảo đảm sự phù hợp với điều kiện Việt Nam và khả năng hội nhập trong bối cảnh mới. Bộ sách được thiết kế theo cấu trúc “xoáy trôn ốc”: lớp nhỏ tập trung nhận biết, lớp lớn dần hình thành tư duy, đến các cấp cao hơn là biết vận dụng vào thực tiễn.

Một điểm nhấn quan trọng của bộ sách là sự kết hợp hài hòa giữa kiến thức tài chính hiện đại và bản sắc văn hóa Việt Nam. Hơn 100 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ quen thuộc về tiết kiệm, lao động, kinh doanh và đạo lý làm người được lồng ghép xuyên suốt, như “Kiến tha lâu cũng đầy tổ”, “Được mùa chớ phụ ngô khoai”, “Tiền ở trong nhà là tiền chửa, tiền ra cửa là tiền đẻ”, “Phi thương bất phú”, “Cánh cò cõng nắng cõng mưa…”. Khi được hệ thống hóa và gắn với các khái niệm tài chính, những lời dạy dân gian này trở thành chất liệu sinh động, giúp học sinh hình thành tư duy tài chính và ý thức trách nhiệm với đồng tiền, với lao động và với gia đình.

Để bảo đảm độ chuẩn xác và sức thuyết phục, tác giả đã mời một hội đồng cố vấn gồm các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng và pháp luật như NGƯT PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, Đại biểu Quốc hội khoá XIII, XIV, XV; TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia; PGS. TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng; PGS,TS. Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh; Luật sư Trương Thanh Đức, Luật sư chuyên sâu về kinh tế, tài chính, ngân hàng.

Về cách thức triển khai và tài liệu hỗ trợ, bà Lê Thị Thúy Sen khẳng định, bộ sách được biên soạn với mục tiêu "làm cho vấn đề khó hiểu nhất trở nên dễ hiểu nhất" và có thể áp dụng linh hoạt. Các thầy cô có thể ghép các bài học có chủ đề tương tự để rút ngắn thời gian giảng dạy, tùy theo điều kiện của trường học. Hiện đã hoàn thiện sách hướng dẫn giáo viên và đang cung cấp các tài liệu như giáo án điện tử và slide bài giảng. Đặc biệt, sách không chỉ dành cho học sinh mà còn hữu ích cho giáo viên và phụ huynh, giúp dễ dàng trao đổi và hướng dẫn con cái. Diễn giả nhấn mạnh rằng nếu mỗi cá nhân hành động và truyền đạt kiến thức này, thế hệ trẻ Việt Nam sẽ có tương lai tài chính tốt hơn.

Bên cạnh đó, cô Trương Thị Mây, Trường THCS Quang Thiện cho rằng, nội dung rất hay, nhưng chương trình lớp 12 hiện đã có quá nhiều kiến thức nên cần có gợi ý cách lồng ghép sao cho hài hòa để học sinh vẫn được tiếp cận nội dung mới. Bà Lê Thị Thúy Sen chia sẻ, tùy điều kiện từng trường, giáo viên có thể tổ chức dạy học theo cụm bài hoặc xây dựng kế hoạch tập trung trong khoảng 1–2 tháng, với khoảng 12–15 tiết là học sinh đã nắm được các kiến thức cơ bản và có thể tự thực hành tại nhà. Phụ huynh cũng dễ dàng đồng hành cùng con trong quá trình này. Vì vậy, việc lồng ghép là hoàn toàn khả thi, miễn là có sự linh hoạt trong thiết kế tiến độ giảng dạy.

Sau buổi tập huấn, nhiều giáo viên bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao giá trị của bộ sách. Cô Nguyễn Thu Thoa, trường THPT Nguyễn Huệ chia sẻ, buổi tập huấn rất hay và hữu ích, gắn liền với cuộc sống hằng ngày của các em học sinh về bài học tư duy tài chính. Từ đó giúp các em hiểu làm ra đồng tiền đã khó và giữ tiền càng khó hơn. Hy vọng rằng, bộ sách “Tư duy tài chính” sẽ là người bạn đồng hành tin cậy, không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn khơi mở tư duy và vun đắp phẩm chất đẹp cho các em học sinh. Vì thế, giúp các em hình thành thói quen tài chính lành mạnh, biết trân trọng lao động, tiêu dùng thông minh và sống có trách nhiệm. Do đó, cô rất mong muốn, môn học giáo dục tài chính sẽ nhanh chóng được đưa vào chương trình dạy buổi 2 để các em học sinh có thể tiếp cận ngay với những kiến thức về tài chính ngay từ trên ghế nhà trường, từ đó tránh xa các cạm bẫy lừa đảo, bẫy tín dụng đen.

Đặc biệt, cô Tạ Thị Ngát (phường Tam Điệp) chia sẻ, từ khi biết đến bộ sách giáo dục tài chínhmua về cho con đọc, không khí trong gia đình trở nên cởi mở và gắn kết hơn. Những khái niệm tưởng chừng khô khan như tiết kiệm, chi tiêu, giá trị lao động hay cách sử dụng đồng tiền bỗng trở thành chủ đề để bố mẹ và con cái cùng trao đổi mỗi tối. Nhờ đó, những khúc mắc âm thầm về tiền bạc, vốn dễ tạo khoảng cách giữa các thế hệ được giải thích thấu đáo, giúp cha mẹ hiểu con hơn và con cũng hiểu nỗ lực của bố mẹ nhiều hơn. Chính vì những thay đổi tích cực ấy, các phụ huynh bày tỏ mong muốn bộ sách sớm được đưa vào chương trình học chính khóa, để mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận kiến thức tài chính một cách bài bản và thiết thực ngay từ nhà trường.

Không chỉ vậy, một học sinh chia sẻ, nhờ có cuốn sách, lần đầu tiên các em biết cách quản lý tiền lì xì, tự lập kế hoạch chi tiêu, thậm chí còn hướng dẫn lại cho bố mẹ về những nguyên tắc tài chính cơ bản. Một số em còn nói rằng nhờ bộ sách, các em hiểu hơn giá trị của đồng tiền và công sức lao động của cha mẹ, từ đó biết trân trọng và chủ động hơn trong cuộc sống. Chính sự hứng thú và thay đổi tích cực ấy khiến nhiều học sinh mong muốn bộ sách sớm trở thành tài liệu chính khóa, để tất cả bạn bè đồng trang lứa đều được tiếp cận những kiến thức hữu ích này.