Giải phóng mặt bằng luôn là nội dung rất phức tạp, là nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, chậm tiến độ, đội vốn đầu tư

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng

Báo cáo làm rõ các vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, về vấn đề chung như nội hàm phạm vi điều chỉnh sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để rà soát bảo đảm tính thống nhất, không trùng lặp và thuận lợi trong áp dụng.

Về quy định chung đối với đường cao tốc, tại khoản 2 Điều 50 dự thảo Luật đã quy định việc đầu tư đường cao tốc phải đồng bộ. Đồng thời, tại khoản 4 Điều 50 dự thảo Luật cũng quy định về việc phân kỳ đầu tư đường cao tốc. Các yêu cầu cụ thể với đường cao tốc phân kỳ đầu tư sẽ được Bộ Giao thông vận tải nghiên cứu, quy định tại Quy chuẩn quốc gia về thiết kế đường cao tốc. Bên cạnh đó, tại khoản 1 Điều 91 dự thảo Luật Đường bộ cũng đã quy định chuyển tiếp đối với các dự án đường cao tốc phân kỳ. Theo đó, đối với các dự án đường cao tốc phân kỳ đầu tư đã được quyết định đầu tư trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu tại Luật này sẽ được tiếp tục đầu tư theo lộ trình tại quy hoạch được duyệt.

Về đầu tư xây dựng, phát triển đường cao tốc (Điều 50), Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, từ thực tiễn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông cho thấy, giải phóng mặt bằng luôn là nội dung rất phức tạp, là nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, chậm tiến độ, đội vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, chính sách, đơn giá bồi thường luôn được điều chỉnh, nếu chỉ giải phóng mặt bằng với quy mô phân kỳ, địa phương rất khó quản lý phần diện tích chưa giải phóng mặt bằng còn lại, hơn nữa việc thực hiện giải phóng mặt bằng bổ sung khi mở rộng quy hoạch rất phức tạp; kinh phí sẽ lớn hơn rất nhiều so với giải phóng mặt bằng thực hiện một lần.

Ngoài ra, đối với đường cao tốc phải đầu tư hệ thống đường gom, đường bên hai bên. Đường gom phải được xây dựng ngoài phạm vi đất dành cho cao tốc nên không thể quản lý phần diện tích đất nằm xen kẹt giữa đường gom và đường cao tốc. Rút kinh nghiệm từ những vướng mắc trong thực tiễn, tại Nghị quyết về chủ trương đầu tư một số đường cao tốc, Quốc hội đã quy định việc giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch.

Như vậy, việc thực hiện giải phóng mặt bằng luôn theo quy mô quy hoạch vừa là chính sách nhằm phát triển đường cao tốc (chỉ áp dụng đối với dự án đường cao tốc); vừa là chính sách đã được thực hiện, tổng hợp kinh nghiệm trong thời gian qua.

Về nguồn tài chính để đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành khai thác và bảo trì kết cấu hạ tầng đường bộ, có ý kiến đề nghị đánh giá sự cần thiết bổ sung phí sử dụng đường cao tốc bên cạnh phí sử dụng đường bộ qua đầu phương tiện.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, thực hiện chủ trương của Quốc hội tại các Nghị quyết phê duyệt đầu tư các tuyến đường cao tốc, Bộ Giao thông vận tải đã triển khai nghiên cứu phương án thu trên các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư; xem xét, phân tích đánh giá tác động trong trường hợp phát sinh thu phí và không thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư. Để đảm bảo sự phù hợp giữa mức phí đóng góp và chất lượng dịch vụ được hưởng của người sử dụng, dự thảo Luật đã bổ sung quy định: Mức thu sẽ được xác định theo từng tuyến cao tốc đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác từng khu vực, phù hợp với chất lượng dịch vụ nhưng không vượt quá lợi ích thu được và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc, đảm bảo cân đối lợi ích của người dân và nhà nước.

Về nguồn tài chính để đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành khai thác và bảo trì kết cấu hạ tầng đường bộ, có ý kiến đề nghị đánh giá sự cần thiết bổ sung phí sử dụng đường cao tốc bên cạnh phí sử dụng đường bộ qua đầu phương tiện.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, thực hiện chủ trương của Quốc hội tại các Nghị quyết phê duyệt đầu tư các tuyến đường cao tốc, Bộ Giao thông vận tải đã triển khai nghiên cứu phương án thu trên các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư, xem xét, phân tích đánh giá tác động trong trường hợp phát sinh thu phí và không thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận về dự thảo Luật Đường bộ, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, qua thảo luận có 24 đại biểu phát biểu, 1 đại biểu tranh luận, 17 đại biểu đăng ký phát biểu nhưng chưa phát biểu do hết thời gian. Qua thảo luận ở tổ và thảo luận tại hội trường, đại biểu cơ bản tán thành sự cần thiết ban hành Luật Đường bộ với các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, đặc điểm giao thông đường bộ Việt Nam là giao thông hỗn hợp, toàn dân là chủ thể tham gia, tâm lý tập quán nhận thức cũng còn khác nhau; đồng ý có sự giao thoa, song tránh trùng lắp, cần phân tích rõ hơn các yếu tố tĩnh và động. Giải quyết mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng đường bộ và các cấu trúc có tính thượng tầng trong bảo đảm an toàn giao thông đường bộ để không chồng chéo, mâu thuẫn.