Gỡ nút thắt giúp doanh nghiệp chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh chuyển đổi xanh đang là xu thế, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đang tích cực tham gia cùng với thế giới, hướng tới mục tiêu Net Zero. Tuy nhiên, sự thay đổi này mới chỉ diễn ra chủ yếu ở các doanh doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đó, mặc dù chiếm phần lớn trong tổng số doanh nghiệp, các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam lại chưa có chuyển biến rõ nét về vấn đề này.

Diễn đàn "Khơi thông nguồn lực cùng doanh nghiệp chuyển đổi xanh" đã được tổ chức vào sáng ngày 22/4. (Ảnh: Khánh Duy)

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Lê Thanh Kim, Phó Tổng biên tập Báo Đại biểu Nhân dân cho biết, biến đổi khí hậu là thách thức toàn cầu lớn nhất của thế kỷ 21 và ngày càng tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội. Từ các hiện tượng thời tiết cực đoan cho đến khủng hoảng chuỗi cung ứng, mất an ninh năng lượng, an ninh lương thực - tất cả đều đang gióng lên hồi chuông cảnh báo không thể tiếp tục con đường phát triển truyền thống. Đã đến lúc phải thay đổi mô hình phát triển - chuyển mình mạnh mẽ sang một nền kinh tế xanh, tuần hoàn, phát thải thấp và có khả năng chống chịu cao hơn trước những cú sốc bên ngoài.

Hiện nay, sự thay đổi này diễn ra chủ yếu ở khối doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong khi đó số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp cả nước, lại chưa có sự đầu tư thích đáng và chưa có chuyển biến rõ nét về vấn đề này.

Chia sẻ tại diễn đàn, TS. Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược cho biết: “Chuyển đổi xanh không chỉ là chìa khóa để duy trì lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường và tiếp cận nguồn vốn, mà còn là nền tảng để nâng cao năng lực nội tại và đóng góp tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia”.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp đã tích cực thực hiện chuyển đổi xanh như Vingroup trong phát triển hệ sinh thái xe điện, Vinamilk, TH True Milk, Masan trong công bố lộ trình giảm phát thải, đầu tư và năng lượng tái tạo…

Tuy nhiên bà Trần Thị Hồng Minh cũng cho biết, giữa nhận thức và hành động trong chuyển đổi xanh của doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách đáng kể. Mức độ sẵn sàng tham gia tái cấu trúc mô hình kinh doanh theo hướng bền vững còn chưa cao. Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa chủ động xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn để phát triển xanh. Đây chính là một trong những “nút thắt” lớn trong hành trình xanh hóa doanh nghiệp Việt Nam cần được nhận diện và có giải pháp tháo gỡ phù hợp.

Vấn đề thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao và hạn chế trong tiếp cận công nghệ mới cũng gây trở ngại trong việc triển khai chiến lược phát triển bền vững của các doanh nghiệp. Cùng với đó là việc cơ sở hạ tầng hỗ trợ chuyển đổi xanh cũng chưa được đầu tư đồng bộ, gây trở ngại cho nhiều sáng kiến xanh từ phía doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Minh Khôi, đại diện Viện Tony Blair đã đưa ra một số giải pháp hữu hiệu đã được áp dụng trên thế giới mà Việt Nam có thể áp dụng. Trong đó, cần xây dựng quỹ bảo lãnh tín dụng xanh quốc gia, trở thành nguồn lực to lớn để thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Ngoài ra, cần phải rà soát và cập nhật các danh mục miễn giảm thuế nhập khẩu công nghệ xanh để doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận dễ dàng hơn và hỗ trợ các start-up đổi mới sáng tạo xanh. Đặc biệt, ông cũng đề xuất việc chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc trong sản xuất cần được làm chặt chẽ, mạnh tay hơn để đáp ứng các nhu cầu khắt khe của thị trường.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Thanh Sơn, Giám đốc Trung tâm Đào tạo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) đã đưa ra các đề xuất giải pháp nhằm mục đích tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng, góp phần vào phát triển bền vững, chuyển đổi xanh.

Trong đó, Chính phủ cần xây dựng và thiết lập khung chính sách tài chính xanh tích hợp, bao gồm tín dụng, tái cấp vốn, chính sách tài khóa và tài chính cho khu vực tư nhân, ngân hàng và tài chính xanh, cũng như thị trường vốn để chuyển dòng vốn vào nền kinh tế xanh và các chương trình biến đổi khí hậu.

Ông Sơn cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng cân đối vốn, tập trung tín dụng trong các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ (nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, ứng dụng công nghệ cao); tăng cường nguồn vốn cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phù hợp với quy định của pháp luật...