Hoàn thiện quy định về hoạt động kiểm tra của Bảo hiểm tiền gửi: Bảo vệ người gửi tiền từ sớm, từ xa

Phân định rõ ranh giới giữa hoạt động kiểm tra của BHTGVN và hoạt động thanh tra của NHNN

Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho rằng, dự thảo luật lần này đã mở rộng nhiệm vụ kiểm tra của BHTGVN, tuy nhiên Báo cáo 477 ngày 13/11/2025 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho thấy, hiện BHTGVN chỉ được quyền báo cáo NHNN, chưa được phép đưa ra khuyến nghị trực tiếp cho tổ chức tín dụng dù phát hiện nguy cơ mất an toàn. Trên thực tế, trong thời gian qua, BHTGVN đã phát hiện nhiều sai phạm tại các quỹ tín dụng nhân dân và kịp thời kiến nghị NHNN xử lý, nhưng vì không có quyền cảnh báo trực tiếp nên nhiều trường hợp xử lý còn chậm so với diễn biến rủi ro.

“Trong khi đó, ở các nước như Hoa Kỳ (FDIC), Hàn Quốc (KDIC), tổ chức bảo hiểm tiền gửi luôn là tuyến đầu cảnh báo rủi ro. Nếu chỉ dừng ở mức kiểm tra và báo cáo thì chúng ta đang bỏ qua một nguồn lực 25 năm kinh nghiệm, một định chế tài chính công có mạng lưới rộng, tiếp xúc trực tiếp với các tổ chức tham gia bảo hiểm” - đại biểu Thạch Phước Bình phân tích.

Giao tổ chức bảo hiểm tiền gửi chức năng kiểm tra sẽ giúp tận dụng được nguồn nhân lực và hỗ trợ cho công tác thanh tra của NHNN

Với những phân tích nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định cho phép BHTGVN đưa ra cảnh báo, khuyến nghị trực tiếp đối với tổ chức tín dụng khi phát hiện rủi ro trong kiểm tra, đồng thời báo cáo NHNN để có biện pháp giám sát phù hợp. Quyền này không phải thanh tra, không phải chế tài nhưng là công cụ cảnh báo sớm, giúp giảm thiểu rủi ro hệ thống.

Cùng ý kiến về hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) nhấn mạnh đặc trưng chung của các tổ chức bảo hiểm phải theo dõi được “sức khỏe” của đối tượng được bảo hiểm, từ đó mới có thể tính toán mức phí bảo hiểm cũng như phát hiện, ngăn ngừa rủi ro dẫn đến nguy cơ phải sử dụng quỹ bảo hiểm để chi trả. Điều này đúng cả với loại hình bảo hiểm tiền gửi, vì vậy, việc cho phép tổ chức bảo hiểm tiền gửi được kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi là hợp lý.

Theo báo cáo của NHNN, sau hơn 25 năm thực thi chính sách, BHTGVN đã xây dựng được mạng lưới rộng khắp với trụ sở chính, các chi nhánh khu vực và đội ngũ cán bộ có năng lực, được đào tạo bài bản. “Vì vậy, việc giao tổ chức bảo hiểm tiền gửi chức năng kiểm tra sẽ giúp tận dụng được nguồn nhân lực và hỗ trợ cho công tác thanh tra của NHNN, đồng thời cũng có những góc nhìn đa chiều và toàn diện hơn về hoạt động của các tổ chức tín dụng” - bà Thái Quỳnh Mai Dung nhấn mạnh.

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung cũng đề nghị cơ quan soạn thảo phân định rõ ranh giới giữa hoạt động kiểm tra của BHTGVN và hoạt động thanh tra của NHNN, nhằm tránh trùng lặp hoặc gây khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời, bà đề nghị làm rõ giá trị pháp lý của hoạt động kiểm tra này: “Khi kiểm tra nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm hoặc có nguy cơ mất an toàn thì tổ chức bảo hiểm tiền gửi có quyền khuyến nghị, đưa ra cảnh báo đối với tổ chức tín dụng hay không? Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả và tính thực chất hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi”.

Nhiều đại biểu khác cũng thống nhất quan điểm rằng hoạt động kiểm tra của BHTGVN không phải là “giám sát chồng chéo”, mà là một phần tất yếu của cơ chế bảo vệ quỹ bảo hiểm tiền gửi, tương tự mô hình các tổ chức bảo hiểm tiền gửi quốc tế đang áp dụng.

Sẽ xác định rõ phạm vi và giới hạn nội dung kiểm tra của BHTGVN

Làm rõ thêm vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN với vai trò là cơ quan quản lý sẽ xác định rõ phạm vi, giới hạn nội dung kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi để đảm bảo không trùng lặp với những nội dung phạm vi kiểm tra của Ngân hàng Nhà nước cũng như các cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát các tổ chức tín dụng.

Liên quan đến việc trong quá trình kiểm tra, tổ chức bảo hiểm tiền gửi có thể đưa ra các khuyến nghị và cảnh báo đối với các tổ chức tín dụng, Thống đốc cũng cho rằng đây là kết quả của hoạt động kiểm tra, không nhất thiết phải đưa vào quy định của luật. NHNN với vai trò là cơ quan quản lý sẽ nắm toàn bộ, toàn diện về tình hình của một tổ chức tín dụng.

“NHNN sẽ có cân nhắc trên cơ sở khuyến nghị của bảo hiểm tiền gửi để đưa ra những quyết định và các biện pháp xử lý. Như vậy, thông qua hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, có thể nâng cao vai trò trách nhiệm của tổ chức bảo hiểm tiền gửi đối với an toàn hoạt động của hệ thống các tổ chức ứng dụng, cũng như tạo thêm một kênh kiểm tra phục vụ hoạt động quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng” - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhấn mạnh.