Hoạt động sản xuất toàn cầu trầm lắng

Tại các nền kinh tế phát triển, chỉ số mua hàng của nhà sản xuất (PMI) đều đang giảm xuống những mức thấp nhất trong lịch sử giao dịch của chỉ số này. Theo thống kê của tổ chức này thì chỉ số PMI trên 50 điểm cho thấy hoạt động sản xuất tăng trưởng và ngược lại, dưới 50 điểm là thể hiện sự thu hẹp.

Tại Mỹ, chỉ số PMI tổng hợp đã giảm mạnh từ mức 40,9 điểm của tháng 3 xuống còn 27,4 điểm trong tháng 4 – mức thu hẹp mạnh nhất của khu vực sản xuất từ cuối năm 2009 trở lại đây. Sự thu hẹp ghi nhận trong cả 2 khu vực chế biến chế tạo và dịch vụ khi chỉ số PMI khu vực chế biến chế tạo tại Mỹ giảm xuống 36,9 điểm; trong khi đó PMI khu vực dịch vụ giảm mạnh xuống còn 27 điểm.

Các ngành sản xuất bị thiệt hại nặng nề

Trong khi đó, tại khu vực châu Âu, khu vực sản xuất đang ghi nhận tình trạng đình đốn nghiêm trọng do những diễn biến phức tạp của dịch bệnh với chỉ số PMI tổng hợp đã giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong lịch sử là 13,5 điểm, trong đó cả hai khu vực chế biến chế tạo và dịch vụ đều suy giảm mạnh xuống còn lần lượt 33,6 và 11,7 điểm.

Một nền kinh tế phát triển khác cũng ghi nhận sự đóng băng trong hoạt động sản xuất đó là Nhật Bản. Theo đó, chỉ số PMI tổng hợp đã giảm mạnh xuống còn 27,8 điểm trong tháng 4, trong đó chỉ số PMI khu vực dịch vụ ghi nhận mức thu hẹp mạnh nhất trong lịch sử xuống còn 22,8 điểm và khu vực chế biến chế tạo cũng giảm xuống còn 43,7 điểm.

Tại các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi khác, diễn biến sản xuất cũng không có nhiều khác biệt. Hoạt động sản xuất đồng loạt giảm mạnh ở khu vực châu Á, châu Âu, Mỹ Latinh trong suốt tháng 4/2020, khi các nỗ lực kiểm soát sự lây lan của Covid-19 giáng đòn nặng nền đến nền kinh tế toàn cầu. Từ Hàn Quốc, Ấn Độ, Ba Lan cho đến Mexico, các quốc gia Đông Nam Á… bức tranh mà các doanh nghiệp sản xuất mô tả cho Nikkei Markit đều phủ một màu đen u ám.

Ấn Độ đã áp đặt lệnh phong tỏa lên một quy mô dân số lớn nhất thế giới trong tháng 4/2020 và chỉ số nhà quản trị mua hàng tại quốc gia đông dân thứ hai thế giới đã chịu tác động từ lệnh phong tỏa này. Cụ thể, chỉ số PMI rớt từ mức 51,8 điểm vào tháng 3 xuống chỉ còn 24,4 trong tháng 4, một trong những mức suy giảm mạnh và nhanh nhất trên toàn cầu. Hoạt động sản xuất của Indonesia cũng thu hẹp ở mức tương tự và với cùng lý do là từ các biện pháp phong tỏa. Ở cả hai quốc gia này, các nhà máy cho biết đã sa thải bớt người lao động.

Ngay tại Hàn Quốc, mặc dù Chính phủ nước này tỏ ra phản đối phương án phong tỏa diện rộng như nhiều quốc gia khác, thay vào đó họ triển khai biện pháp giãn cách xã hội tự nguyện và xét nghiệm diện rộng để xác định người bị nhiễm virus, đồng thời theo dõi và cách ly những gì đã tiếp xúc với người bệnh. Thế nhưng, hoạt động sản xuất của Hàn Quốc cũng bị thu hẹp trong tháng 4/2020, do hoạt động xuất khẩu giảm mạnh kỷ lục. Nikkei Markit cho biết thậm chí khi các nhà máy có đơn đặt hàng từ nước ngoài, họ vẫn gặp phải những khó khăn trong việc chuyển hàng tới Nhật Bản, Đài Loan và Ấn Độ.

Tại châu Âu, kết quả thăm dò cho thấy các nhà máy Hy Lạp chứng kiến sự suy giảm hoạt động lớn nhất khu vực, kế đó là Tây Ban Nha và Italy. Mặc dù các nước Bắc Âu như Hà Lan và Đức cũng ghi nhận sụt giảm, nhưng mức độ khiêm tốn hơn nhiều. Sự khác biệt này đang gây ra căng thẳng chính trị trong khối, về cách thức và việc liệu các nước thành viên có nên chia sẻ gánh nặng khi khắc phục thiệt hại kinh tế do Covid-19 gây ra hay không.

Ở Mỹ Latinh, Brazil, Mexico và Colombia cũng ghi nhận sản lượng giảm kỷ lục trong tháng 4/2020. Cuộc khảo sát cũng cho thấy đà giảm kỷ lục trong lịch sử khảo sát chỉ số này đối với hoạt động sản xuất của Philippines, Malaysia và Việt Nam, trong khi Đài Loan và Hàn Quốc ghi nhận đà giảm mạnh nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009.

Hiện nay, đứng ngoài xu hướng giảm mạnh này là Trung Quốc vì nước này đã gỡ bỏ bớt hạn chế và khởi động lại sản xuất trước đó. Trong tháng 4 vừa qua, Trung Quốc là quốc gia ghi nhận sự phục hồi trở lại của hoạt động sản xuất. Theo đó, chỉ số PMI tổng hợp đã có sự phục hồi nhẹ từ mức 46,7 điểm của tháng trước lên mức 47,6 điểm của tháng 4. Tuy nhiên, sự phục hồi này chủ yếu đến từ sự mở rộng của khu vực dịch vụ, trong khi đó khu vực chế biến chế tạo đã quay trở lại ngưỡng thu hẹp trong tháng 4.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, hiện nhiều quốc gia bắt đầu nới lỏng các giới hạn di chuyển và tương tác xã hội, các chính quyền, doanh nghiệp và người lao động sẽ hy vọng rằng tháng 4 là tháng thể hiện thiệt hại kinh tế nặng nề nhất từ các biện pháp kiểm soát đại dịch. Tuy nhiên, việc phục hồi nhanh chóng của hoạt động sản xuất về mức trước khi áp biện pháp kiểm soát rất khó xảy ra. Hoạt động sản xuất toàn cầu sẽ tiếp tục ở tình trạng đình đốn và thu hẹp cho đến hết quý II trước khi bắt đầu hồi phục trở lại trong quý III.