Khi người tiêu dùng “quên”... quyền lợi

“Ngậm bồ hòn làm ngọt”

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Quốc hội khóa 12 thông qua, bắt đầu có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2011. Sau 8 năm thực thi, dù đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Song, câu chuyện bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng vẫn gặp nhiều trắc trở. Điều đáng nói, có nhiều trường hợp việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng gặp khó khăn do chính người tiêu dùng cố tình “quên”... quyền lợi của chính mình.

Người tiêu dùng nên quan tâm đến quyền lợi chính đáng của mình

Những năm gần đây, xu hướng tiêu dùng ở trong nước đã có những đổi thay. Theo đó, nhiều người tiêu dùng ngày càng có xu hướng tiêu dùng thông minh, tiện lợi hơn khi thông qua các trang mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, tâm lý ham của rẻ vẫn còn tồn tại trong nhiều người. Nhiều “thượng đế” có tâm lý chuộng hàng giá rẻ mà không chú trọng đến nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa. Khi nhận hàng hóa cũng không đề nghị lấy hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch... Những thói quen này, đã khiến không ít người phải chấp nhận “ngậm bồ hòn làm ngọt”.

Từng là nạn nhân của hàng giả, hàng kém chất lượng trên mạng, chị Trần Kim Liên ở quận Ngũ Hành Sơn (TP. Đà Nẵng) chia sẻ câu chuyện của mình. Theo đó, thông qua một trang facebook chuyên bán hàng gia dụng, chị đã đặt mua một chiếc bàn là hơi nước. Sản phẩm này, được người bán quảng cáo rất hoành tráng. Thế nhưng, khi nhận hàng sản phẩm thì khác xa so với hình ảnh lẫn công dụng đã được quảng cáo trên mạng... Khi liên hệ với người bán, chị nhận được lời hứa sẽ đổi lại hàng. Tuy nhiên, chờ mãi không thấy động tĩnh gì, sau đó là không liên lạc được. Chị Liên cho biết, do giá trị của sản phẩm không lớn, nên tôi cũng không muốn khiếu nại, hay làm to chuyện, chỉ coi đó là bài học khi mua hàng online...

Không muốn khiếu nại, hay làm to chuyện, tư tưởng “cho qua”, chấp nhận “quên” quyền lợi chính đáng của mình như trường hợp chị Liên đang là hiện tượng khá phổ biến hiện nay. Điều này, trước hết gây thiệt thòi đến quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng. Nhưng, cũng đồng thời vô tình tiếp tay cho vấn nạn hàng giả, hàng nhái hàng kém chất lượng có “đất sống” trên thị trường. Thực tế, phần lớn người tiêu dùng có tâm lý ngại va chạm, nên đa số chưa dám lên tiếng bảo vệ quyền lợi của mình. Theo ông Nguyễn Hà Bắc - Phó giám đốc Sở Công thương TP. Đà Nẵng, người tiêu dùng hiện nay đang chuyển dần sang tiêu dùng online. Tuy nhiên, cũng vì sự tiện lợi của phương thức mua hàng này nên nhiều người tiêu dùng quên đi những quyền lợi cơ bản của mình. Trong đó, nổi bật nhất là quyền được cung cấp thông tin và quyền được yêu cầu bồi thường. Cũng có trường hợp, người tiêu dùng khiếu nại song việc giải quyết không thành công, do không còn đủ chứng cứ quyền lợi bị xâm hại. Ngoại trừ là những hàng hóa có giá trị lớn, còn lại đối với những hàng hóa tiêu dùng có giá trị nhỏ vẫn tồn tại phổ biến tư tưởng vì sản phẩm giá trị nhỏ, mua rẻ nên nếu không sử dụng được thì cố nhịn để bỏ qua chứ không khiếu nại.

Nên quan tâm đến quyền lợi

Rất nhiều vụ việc người tiêu dùng bị thiệt thòi, song con số vụ việc được phản ánh lên cơ quan chức năng lại rất khiêm tốn. Đơn cử, trong năm 2018, Hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP. Đà Nẵng chỉ tiếp nhận và xử lý 25 vụ việc liên quan đến công tác tư vấn và giải quyết khiếu nại. Các vụ việc khiếu nại liên quan nhiều đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa....

Tuy nhiên, còn rất nhiều trường hợp người tiêu dùng bị vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình nhưng không phản ánh đến các cơ quan chức năng. Bởi vậy, câu chuyện làm sao để quyền lợi người tiêu dùng không bị bỏ quên khi văn minh thương mại chuyển mình theo cơ chế thị trường, vẫn còn là bài toán nan giải đối với các cơ quan chức năng ở nhiều địa phương trong cả nước, chứ không riêng gì tại TP. Đà Nẵng.

Ngoài việc người tiêu dùng ngó lơ quyền lợi chính đáng của mình, thì các cơ quan chức năng vẫn đang gặp những khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của các “thượng đế”. Đơn cử, như việc khách hàng tại Đà Nẵng nhưng thông qua mua hàng trực tuyến lại mua hàng hóa ở Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh, việc xử lý các khiếu nại sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, khi khiếu nại thì có thể xử lý nhưng phần lớn là không đủ căn cứ xử lý vì người mua hàng không có hóa đơn chứng từ, tài liệu hàng hóa đi kèm. Chưa kể đến việc lần mò ra được các địa chỉ bán hàng trên mạng cũng không phải là chuyện dễ dàng.

Bởi vậy, để tránh chuyện phải “ngậm bò hòn làm ngọt”, ngay từ những bước đầu tiên người tiêu dùng phải quan tâm đến những quyền lợi chính đáng của mình. Theo khuyến cáo của cơ quan chức năng, người tiêu dùng nên mua hàng ở những địa chỉ có uy tín, địa chỉ rõ ràng. Khi nhận hàng nên quan tâm đến những vấn đề liên quan như, hóa đơn chứng từ, cá nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa; xuất xứ hàng hóa. Đối với hàng hóa là hàng nhập khẩu thì ngoài nhãn gốc của hàng hóa, bắt buộc phải có nhãn phụ thể hiện những nội dung bắt buộc bằng tiếng Việt và nội dung ghi bằng tiếng Việt phải tương ứng với nội dung ghi trên nhãn gốc... Đây chính là những cơ sở để các cơ quan chức năng xử lý vụ việc, khi xảy ra những tranh chấp, khiếu kiện.

Về phía các doanh nghiệp, nhiều nhà sản xuất cũng đang hết sức bức xúc trước tình trạng thật giả lẫn lộn, làm ảnh hưởng đến những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc.

Ông Phan Hải - Giám đốc Công ty Giày BQ (TP. Đà Nẵng) cho rằng, hiện nay các sản phẩm hàng hóa rất đa dạng phong phú, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn nên cũng có nhiều rủi ro. Bởi vậy, người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn trong việc mua sắm, tránh tiền mất, tật mang. Hãy thực hiện tốt quyền lực tiêu dùng, vai trò “thượng đế” của mình để thúc đẩy các doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, thực hiện tốt trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Được biết, tại TP. Đà Nẵng những thắc mắc của người tiêu dùng sẽ được tư vấn, hỗ trợ giải quyết nhanh chóng và kịp thời thông qua tổng đài 0236.3822.525 của Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thành phố.