Lắng nghe để tăng hiệu quả quản lý thuế

Muôn kiểu “né” quy định mới

Thực tế, rất nhiều hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không có đăng ký kinh doanh, mã số thuế; không dùng máy tính mà sử dụng phương pháp ghi sổ để bán hàng; quen với hình thức nộp thuế khoán nhiều năm nay. Đặc biệt, nhiều hộ kinh doanh đã đối phó bằng cách đóng cửa, không bán hàng. Còn một số cá nhân và hộ kinh doanh đã thực hiện xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền thì cho rằng, việc tính thuế vào hóa đơn sẽ khiến giá bán hàng hóa tăng cao, khó cạnh tranh hơn. Chính vì vậy, họ thông báo chỉ nhận tiền mặt, không thanh toán qua chuyển khoản. Trong trường hợp bắt buộc phải chuyển khoản thì khách được yêu cầu viết nội dung không liên quan đến thanh toán như “quà tặng”, “ủng hộ” hoặc phải nộp thêm một khoản phí... để tránh tăng chi phí từ thuế!

Luật sư Nguyễn Thành Nam, Giám đốc Công ty Luật TNHH Gattaca nhận định, việc này sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và sự thuận lợi trong giao dịch do khách hàng có xu hướng lựa chọn các nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ có giá cả thấp hơn và thanh toán thuận tiện hơn. Mặt khác, việc chỉ chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt là dấu hiệu cho thấy cửa hàng đang có dấu hiệu che giấu doanh thu nhằm trốn thuế; hành vi này tùy theo mức độ sẽ chịu các hậu quả pháp lý như bị xử phạt hành chính hoặc truy tố hình sự, bị cấm hành nghề hoặc bị thu hồi giấy phép.

Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận lại rằng, việc triển khai quy định này quá gấp (có hiệu lực từ ngày 1/6/2025) và các hộ kinh doanh chưa có sự chuẩn bị kỹ càng cho việc thay đổi này, nên có những phản ứng tiêu cực, luật sư Nam nói thêm.

Cùng chung nhận định này, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược), đánh giá, bãi bỏ thuế khoán là chính sách đúng, tăng tính minh bạch và đảm bảo công bằng trong kinh doanh. Song, việc triển khai quá gấp, dẫn tới nhiều hộ kinh doanh lúng túng, chưa kịp chuẩn bị. Nhiều hộ kinh doanh, đặc biệt là người lớn tuổi ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, còn hạn chế về khả năng tiếp cận công nghệ và kết nối internet.

Nhiều hộ kinh doanh vẫn còn lúng túng sử dụng dịch vụ hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Thêm thời gian để tăng hiệu quả quản lý

Chia sẻ về vấn đề này, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) khẳng định, ngành thuế có đầy đủ công cụ nhận diện kịp thời những hộ kinh doanh có dấu hiệu trốn thuế, gian lận hóa đơn để thực hiện kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm. Ngược lại, những hộ kinh doanh tuân thủ tốt sẽ được cơ quan thuế hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi tối đa để hoạt động hiệu quả.

Trước những khó khăn của người dân, Bộ Tài chính vừa ban hành công điện hỏa tốc yêu cầu triển khai thực hiện các quy định mới. Theo đó, trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử trước ngày 1/6, không bắt buộc dùng hóa đơn từ máy tính tiền. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán đã đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền trước ngày 1/6 thì tiếp tục sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền đã đăng ký với cơ quan thuế. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được lựa chọn tiếp tục sử dụng hóa đơn điện tử đã đăng ký, hoặc chuyển đổi áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định 70.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Cục Thuế đề nghị, các đơn vị tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế các cấp trong việc triển khai áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền, đặc biệt đối với hộ kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng; chủ động công khai thông tin về giải pháp và dịch vụ triển khai, thông tin về gói dịch vụ hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền dành cho các hộ kinh doanh; hỗ trợ người nộp thuế thực hiện đúng quy định khi cài đặt, cấu hình, hướng dẫn sử dụng các phần mềm, ứng dụng tránh làm sai lệch thông tin doanh thu và các hành vi không phù hợp với quy định của pháp luật về thuế...

Bên cạnh đó, cần truyền thông, khuyến khích tạo động lực cho hộ kinh doanh chuyển biến, kinh doanh một cách chuyên nghiệp hơn. Cơ quan thuế có thể hỗ trợ cho các hộ kinh doanh có sự kết nối về công nghệ, “cầm tay chỉ việc” để việc thực hiện được suôn sẻ, từ đó tăng hiệu quả quản lý thuế, bà Nguyễn Minh Thảo đề xuất.