“Lên công ty” và “thay thuế khoán”, hộ kinh doanh cần nắm rõ để hưởng ưu đãi

Thời gian qua, những thay đổi lớn trong chính sách thuế và pháp lý, đặc biệt liên quan đến việc điều chỉnh hoặc xóa bỏ mô hình thuế khoán, nhiều hộ kinh doanh cá thể, cửa hàng nhỏ và doanh nghiệp siêu nhỏ đang đối mặt với áp lực từ yêu cầu kê khai, xuất hóa đơn và minh bạch hóa hoạt động kinh doanh.

Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững, MCG Management Consulting khuyên hộ kinh doanh cần tính toán “lên công ty” và “thay thuế khoán” để hưởng các ưu đãi về thuế

Cụ thể, theo quy định, từ 1/6/2025 các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế từ máy tính tiền; từ 1/7/2025 chủ hộ kinh doanh có đăng ký hoạt động phải tham gia BHXH bắt buộc; từ 1/1/2026 sẽ bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh phải kê khai thuế theo doanh thu thực tế và sổ sách kế toán.

Đó là những thay đổi chính sách khiến nhiều hộ kinh doanh lo lắng. Nhằm giúp cộng đồng kinh doanh nhỏ nắm bắt sớm các quy định pháp lý mới, hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và lựa chọn được hướng đi phù hợp trong giai đoạn chuyển đổi, Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Trung tâm BSA phối hợp cùng VCCI TP. Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo chuyên đề: “Tìm hiểu vấn đề “Lên công ty” và “Thay đổi thuế khoán” để các doanh nghiệp hiểu rõ hơn các thay đổi về quy định pháp lý và chính sách hỗ trợ, ưu đãi”.

Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững, MCG Management Consulting cho biết chúng ta hiện có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh trên cả nước đang hoạt động. Đây là con số rất lớn, 5,2 triệu hộ này tạo nên 8-9 triệu việc làm, đóng góp gần 30% ngân sách nhà nước.

“Các anh chị phải biết doanh nghiệp chúng ta đang là những người được nâng niu, vì đã tạo ra việc làm, đóng góp thuế và cả vì mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp. Nhưng tôi cũng muốn lưu ý rằng, phía Chính phủ, nhà làm luật, phải rà soát hộ kinh doanh đủ quy mô để lên công ty, nhằm đạt mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp. Chúng ta không phải quá lo lắng, bởi không phải tất cả mọi hộ kinh doanh đều phải lên doanh nghiệp”, bà Nguyễn Cẩm Chi nói.

TP. Hồ Chí Minh đã thực hiện nhiều giải pháp chuyển đổi số cho các hộ kinh doanh tiểu thương để tiếp cận các quy định mới về hóa đơn thuế

Theo bà Cẩm Chi, nhiều tiểu thương, hộ kinh doanh cá thể chia sẻ rằng mình không biết lãi hay lỗ, tuy nhiên, đã làm kinh doanh thì luôn phải có sổ sách để theo dõi lãi lỗ. Câu chuyện “thuế khoán” sẽ giúp các anh chị có thói quen lập sổ sách và theo dõi lỗ lãi. Dù có lên công ty hay không thì tất cả đều phải quan tâm đến truy xuất nguồn gốc hàng hóa đầu vào. Các tiệm bán lẻ phải làm sao để biết nguồn gốc.

“Câu chuyện hàng loạt tiểu thương đóng cửa không phải vì thuế, mà vì nguồn gốc hàng hóa”, bà Cẩm Chi nói. Do đó, khi lắp hóa đơn điện tử, máy tính tiền, người mua hàng sẽ biết mình đang mua hàng có nguồn gốc, và người bán trách nhiệm với hàng hóa bán ra. Hóa đơn, máy tính tiền còn có ý nghĩa cam kết, lời hứa là hàng có nguồn gốc. “Dù có chuyển lên công ty hay không thì câu chuyện truy xuất nguồn gốc là câu chuyện hàng ngày, hàng giờ. Bây giờ phải chấp nhận tất cả truy xuất nguồn gốc. Một cái bàn xuất sang châu Âu người ta scan để biết gỗ này lấy từ nguồn nào. Nếu không có nguồn gốc thì không thể bán hàng”, bà Cẩm Chi nhấn mạnh.

Đối với ngành kinh doanh ăn uống (quán ăn, tiệm phở…) việc truy xuất nguồn gốc càng trở thành vấn đề đáng quan tâm, bởi nguyên liệu đầu vào thường phải trải qua rất nhiều khâu chế biến trước khi thành phẩm đến với khách hàng, cũng như tầm quan trọng của chuyện vệ sinh an toàn thực phẩm. “Với ngành ăn uống tôi khuyến khích chuyển đổi lên công ty và khi đó người kinh doanh sẽ có nhiều thuận lợi trong việc có được hai giấy phép rất khó xin là giấy vệ sinh an toàn thực phẩm, và phòng cháy chữa cháy”, bà Cẩm Chi nói.

Theo bà Cẩm Chi khi hộ kinh doanh chuyển lên công ty thì có thể lựa chọn nhiều dạng thức như doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH một thành viên, công ty TNHH hai thành viên trở lên, công ty cổ phần.

Tuy nhiên, với hộ kinh doanh bán lẻ (tạp hóa), nếu chuyển lên công ty thì nên theo mô hình công ty TNHH hai thành viên, bởi nếu làm công ty TNHH một hành viên thì lương của chính mình sẽ không thể tính vào chi phí, còn ở mô hình công ty TNHH hai thành viên trở lên thì có thể tính lương của chính mình vào chi phí.

Đối với hộ kinh doanh ngành ăn uống (hàng ăn, quán phở…), nếu chuyển lên công ty thì nên theo mô hình công ty TNHH một thành viên, bởi vì với ngành ăn uống, lương nằm trong phần lãi rồi. Khi ở dạng thức công ty TNHH hai thành viên, với ngành hàng ăn uống có thể gặp nhiều rắc rối khi có thương hiệu và nhiều cổ đông, có thể xảy ra nhiều tranh chấp sau này.

“Lên công ty” và “Thay thuế khoán” được rất nhiều đại diện đơn vị kinh doanh rất quan tâm tìm hiểu

Ông Hoàng Xuân Nam, Phó Trưởng phòng Quản lý & Hỗ trợ doanh nghiệp số 4, Chi cục Thuế KV II cho biết, việc kê khai nộp thuế không phân biệt doanh nghiệp lớn, nhỏ, cá thể hay hộ kinh doanh nhỏ lẻ, hộ kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, miễn là có kinh doanh phát sinh lợi nhuận thì đều phải kê khai nộp thuế.

Theo ông Hoàng Xuân Nam, đầu tiên người mua hàng cần yêu cầu người bán lập hóa đơn, để biết được nguồn gốc hàng hóa. Đó là cách giúp người bán kê khai và chứng minh nguồn gốc. Hóa đơn chứng từ không chỉ với doanh nghiệp mà hộ kinh doanh cũng cần để chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Đó không chỉ là vấn đề kê khai thuế mà còn chuẩn hóa nguồn gốc, chất lượng sản phẩm.

“Bán không có hóa đơn, không nhận chuyển khoản tức là người kinh doanh tự chấp nhận rời cuộc chơi. Nếu muốn tiếp tục kinh doanh, người kinh doanh phải lập hóa đơn đầy đủ. Vừa qua, hiện tượng chuyển nhượng bất động sản ghi giá thấpđể trốn thuế, nhưng đến lúc nào đó sẽ lộ ra và bị xử lý. Thậm chí, thời gian vừa qua nhiều trường hợp kinh doanh trên sàn thương mại, chuyển tiền qua nhiều tài khoản khác nhau thì cuối cùng cũng bị phát hiện. Việc bán hàng và kê khai đầy đủ là tạo sự công bằng cho những người bán khác”, ông Hoàng Xuân Nam khuyến cáo

Tuy nhiên, nếu có ý định lên công ty thì thời điểm này là thời điểm rất nhiều thuận lợi. Chẳng hạn, theo Luật Thuế thu nhập Doanh nghiệp (sửa đổi) 2025 có hiệu lực từ 1/10/2025), thì Hộ kinh doanh chuyển đổi thành công ty sẽ được miễn thuế TNDN trong 2 năm đầu, sau đó được giảm 50% trong 4 năm tiếp theo. Chưa kể, hàng loạt các chính sách hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi số, tư vấn quản lý và đặc biệt là rất nhiều các phần mềm quản lý bán hàng đang miễn phí cho các hộ kinh doanh lên doanh nghiệp”, bà Chi nói.