“Lời thề thứ 9” tái diễn: Giá trị còn nguyên

Một thời “lên rừng xuống biển”

“Lời thề thứ 9” của Lưu Quang Vũ là một vở kịch từng tạo nên cơn sốt khắp cả nước từ những năm cuối thập niên 1980. Điểm nhấn ở “Lời thề thứ 9” chính là bài học về sự vô cảm. Sự vô cảm ở các vị lãnh đạo, từ Chủ tịch xã đến Chủ tịch tỉnh. Trong số hàng loạt bản dựng khác nhau, vở diễn của Nhà hát Tuổi trẻ công diễn năm 1988 được giới chuyên môn đánh giá cao nhất.

Năm nay, “Lời thề thứ 9” lại được chính nhà hát này làm mới, trong đó Nghệ sĩ Ưu tú (NSUT) Chí Trung – Trưởng đoàn kịch II (Nhà hát Tuổi Trẻ) trong cương vị trợ lý đạo diễn. NSUT Chí Trung cho biết, vở kịch được Đoàn kịch Quân đội “đặt hàng”. Tại vở diễn “Lời thề thứ 9” hơn 20 năm trước, NSUT Chí Trung vào vai Đôn “sứt” - một trong những người lính bồng bột bỏ chiến hào nơi biên giới, xách súng tìm về hỏi tội những kẻ đang cướp đất của người thân, đồng đội mình.

Cảnh vở diễn “Lời thề thứ 9” trên sàn tập

“Lời thề thứ 9” được tập duyệt lần đầu tiên vào tháng 7/1988. Và có điều vô cùng xót xa là khi các đoàn nghệ thuật đang tập vở diễn này, thì tháng 8 năm đó, một tai nạn định mệnh đã cướp đi sinh mạng vợ chồng nhà viết kịch, nhà thơ Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh. Dẫu vậy, gạt nỗi đau sang một bên, các diễn viên vẫn ngày đêm tập “Lời thề thứ 9”, để thay lời cảm ơn và tưởng nhớ tới cặp vợ chồng nghệ sĩ tài hoa và nhanh chóng biểu diễn chính thức phục vụ công chúng.

NSUT Chí Trung chia sẻ, những năm đó, đoàn kịch Quân đội và Nhà hát Tuổi Trẻ đã rong ruổi đưa “Lời thề thứ 9” đến với bà con ở khắp dọc dài đất nước. Nếu như Đoàn kịch Quân đội chủ yếu biểu diễn ở vùng cao phục vụ các chiến sĩ từ Tây Bắc xuống Tây Nguyên, thì “đoàn quân” Nhà hát Tuổi Trẻ lại “tả xung hữu đột” đến các miền duyên hải từ Hải Phòng đến Nha Trang rồi mũi Cà Mau, Rạch Giá, Kiên Giang.

NSUT Chí Trung xúc động nhớ lại: “Điều làm chúng tôi nhớ nhất là đến đâu cũng nhận được sự hưởng ứng của bà con. Có nơi diễn một ngày 3-4 suất mà vẫn không đủ phục vụ.

Tiêu biểu như lần ở Nha Trang, chúng tôi diễn đúng vào hôm bão về, vậy mà công chúng vẫn đến xem rất đông. Khi đang diễn thì tấm tôn trong nhà hát bị gió cuốn bay, nhưng khán giả bên dưới vẫn ngồi theo dõi vở kịch cho đến phút cuối cùng mặc gió mưa táp vào”.

Tuy nhiên, theo NSUT Chí Trung, những khán giả trung thành nhất với “Lời thề thứ 9” thời đó, phải kể đến các cựu chiến binh. Họ rất thích vì đây là vở kịch hay nói về người lính, tình quân với dân. Thế nên, cứ đợi cho diễn xong là họ lại lên ôm diễn viên trong những giọt nước mắt, điều đó khiến ai ai cũng xúc động.

Sau 24 năm vẫn còn nguyên giá trị

Hơn hai thập kỷ từ khi “Lời thề thứ 9” do NSND Xuân Huyền làm đạo diễn, Đôn “sứt” – NSUT Chí Trung ngày nào, giờ đây lại đảm nhận một phần công việc dàn dựng cho vở diễn. NSUT Chí Trung lý giải việc “Lời thề thứ 9” được Nhà hát Tuổi Trẻ dựng lại, là vì hiện nay, những vấn nạn của một xã hội rối ren và đặc biệt thông điệp của “Lời thề thứ 9” vẫn phù hợp với hơi hướng thời đại.

Sau ngần ấy năm, giá trị mà “Lời thề thứ 9” mang lại sẽ vẫn còn nguyên giá trị, thậm chí tính thời sự của vở diễn còn gần chúng ta hơn bao giờ hết. Quan trọng hơn nữa, nó hợp với đời sống ngày hôm nay và sẽ như tiếng chuông báo động sự vô cảm giữa người với người - một vấn nạn vốn vẫn còn rất nhiều nan giải. Vì thế NSUT Chí Trung đã đặt hy vọng và quyết tâm dựng lại vở kịch này, mong rằng nó sẽ chuyển tải được thông điệp đến cho khán giả hôm nay một cách khẩn thiết và trọn vẹn.

Trong vở dựng lại lần này, ngoài NSND Lê Khanh trong vai người mẹ là được “giữ nguyên trạng” như hơn 20 năm trước, còn lại toàn bộ là dàn diễn viên mới. NSUT Chí Trung chia sẻ, với cách truyền đạt của mình, các diễn viên tham gia vở diễn sẽ vẫn chuyển tải tốt được thông điệp của “Lời thề thứ 9”. Ngoài ra, anh cũng cho biết thêm, Nhà hát Tuổi Trẻ đang lên kế hoạch đưa “Lời thề thứ 9” và một số vở kịch khác lưu diễn ở 60 trường đại học và cao đẳng tại Hà Nội. Giá vé sẽ vào khoảng 20.000 đồng/vé.

NSUT Chí Trung và Nhà hát Tuổi Trẻ mong muốn rằng các khán giả trẻ hãy bước qua sự vô cảm đang tràn lan trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt cần thấm thía bài học về ý thức công dân mà nhà viết kịch tài năng Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm trong kịch bản.

Bài và ảnh Phạm Quỳnh