Mặc cả và nói thách

Trong chúng ta, chắc rằng không có ai chưa từng một lần đi chợ. Ở đây nói đến các thứ chợ bình dân, đã và đang tồn tại dường như ở bất cứ đâu có dân cư sinh sống. Và cũng như thế, thì cũng chẳng mấy ai chưa từng… mặc cả khi mua một món hàng nào đó.

"Mặc cả” có khi lại thành một… thú vui khi đi chợ (Ảnh minh họa)

Và vì sao chúng ta lại mặc cả? Đơn giản vì những người bán hàng thường xuyên… nói thách! Và “cặp bài trùng” này đã góp phần làm nên một nét văn hóa kinh doanh rất đặc trưng ở Việt Nam.

Có thể hiểu “mặc cả” là đề nghị giảm giá một món hàng nào đó so với mức giá mà người bán đưa ra. Và tất nhiên, “nói thách” thì mang hàm ý ngược lại, nghĩa là đề xuất một mức giá cao hơn người mua mong muốn. Hai động thái này đều có chung một xuất phát điểm là tâm lý kỳ vọng tối đa hóa lợi nhuận trong kinh doanh/tiêu dùng.

Người bán hàng bao giờ cũng muốn mình thu về được nhiều lãi nhất, nên phát giá cao nhất có thể cho mặt hàng của mình. Còn người mua cũng muốn được hưởng lợi từ việc tiết giảm chi phí ở mức tốt nhất, mà vẫn có được thứ mình cần. Đó là một phép biện chứng trong quan hệ mua-bán.

Tuy nhiên, điều này dường như chỉ phù hợp và tồn tại trong một môi trường kinh doanh quy mô nhỏ, với những phương thức và cơ sở hạ tầng còn chưa phát triển. Thế nên, chúng ta không thể thấy điều này ở các khu siêu thị hay những cửa hàng lớn!

Một lượng lớn khách nước ngoài khi được hỏi về điều ấn tượng nhất trong các khu chợ bình dân ở Việt Nam, đã nói rằng đó là sự “mặc cả”. Với rất nhiều (có thể nói là đa số) người Việt, “mặc cả” không còn đơn thuần là sự tính toán về kinh tế nữa, mà lại thành một… thú vui khi đi chợ.

Ấy dường như là một thứ tâm lý còn tồn tại lại từ bao đời nay với một nền sản xuất nhỏ, manh mún. Người ta thấy vui khi có thể mua một món hàng được coi là rẻ. Còn người bán cũng hài lòng khi “nói thách” được chút gì đó.

Nhưng tôi cũng đã thấy những cô gái không hề mặc cả khi mua hàng của những cụ già ngoài chợ. Bạn có thể đoán được vì sao như vậy? Có thể vì lúc ấy, cô thấy hình ảnh bà nội của cô ở quê trong hình bóng bà cụ bán hàng.

Cũng có thể, cô nghĩ người già thì không thể nói thách nhiều. Nhưng dù thế nào, cô cũng thực sự vui vẻ, có khi còn vui hơn khi mặc cả được một “món hời” nào đó!

Huy Anh