Nâng cao chất lượng thanh tra, giám sát ngân hàng

Giữ vững kỷ cương, kỷ luật
Phát biểu khai mạc, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng cho hay, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo triển khai đồng bộ các giải pháp bảo đảm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Ban Lãnh đạo và Thống đốc NHNN đã chỉ đạo các đơn vị trong toàn ngành Ngân hàng tập trung thực hiện các nhiệm vụ được giao. Trong đó có công tác thanh tra, giám sát ngân hàng (TTGSNH) nhằm bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD), góp phần tăng cường sự đóng góp của các TCTD cho phục hồi, phát triển kinh tế.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng (thứ 2 bên trái) chủ trì hội nghị

Phó Thống đốc cho rằng, về cơ bản, Cơ quan TTGSNH và TTGS (NHNN) chi nhánh các tỉnh, thành phố đã hoàn thành kế hoạch thanh tra năm 2023. Công tác thanh tra tiếp tục được đổi mới theo hướng đẩy mạnh thanh tra chuyên đề, hướng tới tập trung hiệu quả nguồn lực thanh tra vào các đối tượng, lĩnh vực có tiềm ẩn rủi ro cao, dễ phát sinh tiêu cực, sai phạm, góp phần duy trì và giữ vững kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động tiền tệ, ngân hàng. Cơ quan TTGSNH tiếp tục phát huy vai trò đơn vị đầu mối trong công tác thanh tra, giám sát ngân hàng toàn hệ thống, đầu mối triển khai kế hoạch thanh tra, thực hiện giám sát vĩ mô toàn hệ thống, giám sát vi mô từng TCTD và hướng dẫn TTGS NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố trong việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật.

Phó Thống đốc phát biểu tại hội nghị Công tác Thanh tra, giám sát ngân hàng năm 2024

Tuy nhiên, trong tình hình mới, công tác TTGSNH nảy sinh những vẫn đề khó khăn, phức tạp hơn, do đó, Phó Thống đốc gợi mở các đại biểu tham dự hội nghị cần tập trung thảo luận những vấn đề khó, vấn đề mới phát sinh, các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động TTGSNH, cùng như những bài học kinh nghiệm rút ra trong công tác TTGSNH. Qua đó, đề ra những giải pháp, kiến nghị các cơ quan liên quan hoàn thiện cơ sở pháp lý, từ đó góp phần nâng cao chất lượng hoạt động TTGSNH trong thời gian tới.

Nâng cao chất lượng hoạt động ngân hàng

Tại hội nghị, ông Lại Hữu Phước, Phó Chánh TTGSNH phụ trách Cơ quan TTGSNH – NHNN cho biết, công tác giám sát ngân hàng có sự gắn kết chặt chẽ với công tác thanh tra; bám sát, tham mưu xử lý những vấn đề dư luận xã hội quan tâm. Nội dung giám sát không chỉ dừng ở việc giám sát tình hình tuân thủ, chấp hành các quy định về an toàn trong hoạt động mà còn chú trọng giám sát, đánh giá rủi ro trong hoạt động của TCTD. Kết quả công tác giám sát là thông tin đầu vào quan trọng để đề xuất, định hướng các đối tượng, lĩnh vực cần tập trung thanh tra.

Ông Lại Hữu Phước, Phó Chánh TTGSNH phụ trách Cơ quan TTGSNH – NHNN phát biểu tại hội nghị

Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giám sát cũng được tăng cường nhằm bảo đảm giám sát kịp thời hơn tình hình hoạt động của TCTD, nâng cao hiệu quả phát hiện, cảnh báo sớm rủi ro. Qua công tác thanh tra, giám sát đã phát hiện các tồn tại, sai phạm trong hoạt động của các TCTD; từ đó kiến nghị và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm để duy trì và giữ vững kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động tiền tệ và ngân hàng, thúc đẩy các TCTD triển khai nghiêm túc, hiệu quả công tác cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu. Trong năm 2023 và 9 tháng đầu năm 2024, TTGS ngành Ngân hàng đã ban hành 609 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền xử phạt là 71 tỷ đồng.

Quang cảnh hội nghị

Song theo đánh giá của Cơ quan TTGSNH, hoạt động TTGS vẫn còn một số hạn chế. Ông Phước thông tin, một số NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch thanh tra, quyết định thanh tra có nội dung thanh tra thiếu trọng tâm, trọng điểm, thường là toàn bộ các nội dung thanh tra theo Kế hoạch thanh tra của NHNN; nắm bắt thông tin trước thanh tra còn chưa hiệu quả; chưa phát huy/kết hợp với công tác giám sát để phục vụ thanh tra tại chỗ...

Cùng đó, việc triển khai các cuộc thanh tra chưa bảo đảm tiến độ đề ra, một số cuộc thanh tra còn chậm ban hành kết luận thanh tra; Việc triển khai các đoàn thanh tra pháp nhân của Cơ quan TTGSNH đối với một số TCTD chưa bảo đảm theo lộ trình tại Kế hoạch thanh tra phần nào đã ảnh hưởng đến việc triển khai thực hiện các đoàn thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố…

Thực tế cho thấy, các TCTD có quy mô ngày càng lớn, hoạt động của các TCTD ngày càng phức tạp và đa dạng. Khối lượng công việc phải xử lý lớn hơn, nhiều công việc có tính phức tạp cao, trong khi đó lực lượng cán bộ thanh tra, giám sát còn hạn chế. Chất lượng thông tin, dữ liệu phục vụ giám sát chưa hoàn thiện, phụ thuộc nhiều vào tính trung thực, chính xác của số liệu do các TCTD báo cáo. Hạ tầng công nghệ, cơ sở dữ liệu, phương tiện hỗ trợ hoạt động giám sát còn hạn chế dẫn đến hiệu quả công tác giám sát một số nội dung hoạt động chưa cao, một số yếu tố rủi ro tiềm ẩn chưa phát hiện kịp thời để có biện pháp xử lý hiệu quả... Một số sai phạm, tồn tại của các TCTD được tích tụ từ nhiều năm trước, để xử lý dứt điểm đòi hỏi phải phối hợp với nhiều cơ quan, bộ ngành và phụ thuộc vào điều kiện thị trường, gây áp lực cho công tác thanh tra, giám sát. Tình hình tội phạm mạng, sử dụng công nghệ cao trong hoạt động ngân hàng có diễn biến phức tạp, gây ra tổn thất cho TCTD, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn hệ thống…

Các đại biểu tham dự hội nghị

Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quyền Cục trưởng Cục II, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng đã trình bài tham luận về định hướng xử lý đối với những nội dung trọng tâm thanh tra chuyên ngành năm 2024.

Bà Hương cho rằng, mục đích thanh tra chuyên ngành giúp phát hiện những sơ hở, bất cập trong công tác quản lý, điều hành, cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật về tiền tệ và ngân hàng để kiến nghị cấp có thẩm quyền chấn chỉnh, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy định pháp luật cùa Nhà nước và ngành Ngân hàng; Đồng thời, phòng ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các rủi ro có nguy cơ gây mất an toàn trong hoạt động; phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật; góp phần đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong ngành Ngân hàng và tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngân hàng.

Qua đó, góp phần đảm bảo việc chấp hành quy định của pháp luật về tiền tệ, ngân hàng, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, chống phố biển vũ khí hủy diệt hàng loạt; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực thuộc phạm vi trách nhiệm quản lý của NHNN; đảm bảo sự an toàn, lành mạnh của hệ thống các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Đổi mới hoạt động thanh tra, giám sát để đảm bảo an toàn hệ thống

Phát biểu tại hội nghị, đại diện Ngân hàng Thế giời (WB) đánh giá cao những nỗ lực của NHNN nói chung và Cơ quan TTGSNH nói riêng trong việc thực hiện các cam kết nâng cao chất lượng hoạt động TTGSNH trong thời gian qua.

Các chuyên gia của WB tham dự và trình bày tổng quan về dự án BSSD

Đại diện WB trình bày tổng quan về dự án BSSD giai đoạn 2019-2023, cũng như tổng quan về hoạt động đánh giá hiện trạng TTGS năm 2024; các phát hiện chính trong báo cáo đánh giá hiện trạng năm 2024, khung khổ pháp lý; khung khổ quy định quản lý; phương pháp tiếp cận giám sát; can thiệp sớm và các hành động khắc phục tức thời…

Tại hội nghị các đại biểu đã thảo luận nhiều vấn đề liên quan đến việc nâng cao chất lượng hoạt động TTGSNH như: việc xử phạt hành chính đối với hoạt động ngân hàng, những tồn tại trong ccs văn bản hành chính, quản lý về quy mô mạng lưới hoạt động của các TCTD, sở hữu chéo, công các phối hợp chia sẻ thông tin; nâng cao năng lực, tăng cường nguồn lực đối với công tác TTGS…

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng ghi nhận sự nỗ lực của Cơ quan TTGSNH và TTGS NHNN các tỉnh, thành trong năm 2023 và những tháng đầu năm 2024. TTGSNH đã xử lý một khối lượng công việc rất lớn, cần tiếp tục phát huy. Đồng thời, Phó Thống đốc đề nghị, ngay sau hội nghị này, Cơ quan TTSGNH giải đáp tất cả các kiến nghị của các chi nhánh NHNN quan tâm.

Theo Phó Thống đốc, mặc dù tăng trưởng tín dụng đến thời điểm này khả quan hơn so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, chất lượng tín dụng có xu hướng giảm, nợ xấu có nguy cơ gia tăng... Nguyên nhân được xác định là do ảnh hướng suy thoái kinh tế và thiệt hại do thiên tai gây ra tại nhiều địa phương. Cùng đó, việc hấp thụ vốn của DN vẫn còn hạn chế, chưa được cải thiện; thị trường bất động sản vẫn đối mặt với khó khăn.

Vậy nên, Phó Thống đốc nhấn mạnh, Cơ quan TTGSNG và NHNN chi nhánh các tỉnh, thành cần lưu ý về cấp tín dụng đối với khách hàng tập trung, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng dư nợ... giám sát chặc chẽ các NHTMCP có dấu hiệu vi phạm quy định ...

Phó thống đốc yêu cầu, tiếp tục thực hiện hiệu quả kế hoạch thanh tra năm 2024, bảo đảm tiến độ triển khai từng đoàn thanh tra tuân thủ theo quy định của pháp luật thanh tra.

Xây dựng Kế hoạch thanh tra năm 2025 sớm, có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, phù hợp với nguồn lực của đơn vị và có tính dự phòng các công việc phát sinh đột xuất...

Cùng với đó, tăng cường giám sát hoạt động của đoàn thanh tra để đôn đốc, thúc đẩy đoàn thanh tra bảo đảm tiến độ theo yêu cầu. Kịp thời kiến nghị cụ thể các cơ chế, chính sách còn bất cập, chưa phù hợp để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện. Đẩy mạnh công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, xử lý sau thanh tra, đảm bảo các TCTD thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị và quyết định xử lý.

Phó Thống đốc chỉ đạo, cần tập huấn cho cán bộ thanh tra trước khi triển khai đoàn thanh tra, tổng kết sau khi kết thúc thanh tra đảm bảo chất lượng, hiệu quả. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra hành chính, góp phần bảo đảm các đơn vị, cá nhân thuộc NHNN tuân thủ đúng quy định pháp luật và nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm hành vi tham nhũng, tiêu cực.

Đặc biệt, tiếp tục tăng cường công tác giám sát ngân hàng, trong đó tập trung giám sát chất lượng tín dụng, cấp tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; cấp tín dụng đối với khách hàng và người có liên quan, nhóm khách hàng lớn…

Chuyên gia WB trình bày tổng quan về dự án BSSD

Hoàn thiện phương pháp, công cụ giám sát của Cơ quan TTGSNH, NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố theo thông lệ quốc tế về thanh tra, giám sát hiệu quả của Ủy ban Basel. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố trong công tác thanh tra, giám sát và quản lý đối với các TCTD trên địa bàn.

Hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin hỗ trợ hoạt động giám sát của Cơ quan TTGSNH, NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố, đi đôi với đẩy mạnh đào tạo, tập huấn để bảo đảm khai thác, sử dụng hiệu quả hệ thống.

Nghiên cứu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng, các quy định an toàn hoạt động ngân hàng... theo hướng chặt chẽ, an toàn hơn và phù hợp với thông lệ quốc tế...