Ngân hàng của BRICS cần hướng tới nội tệ

Hội nghị thượng đỉnh khối BRICS bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi sẽ diễn ra tại Johannesburg (Nam Phi) vào cuối tháng này. Bộ trưởng Tài chính Enoch Godongwana cho biết, việc thúc đẩy sử dụng đồng nội tệ giữa các thành viên của NDB cũng sẽ nằm trong chương trình nghị sự, chủ yếu là để giảm thiểu rủi ro do biến động ngoại hối chứ không phải nhằm mục đích phi đô la hóa.

Được thành lập vào năm 2015 với 10 tỷ USD vốn góp từ mỗi quốc gia BRICS. Đến năm 2021, số thành viên của NDB đã được mở rộng lên 8 thành viên với sự tham gia của Bangladesh, Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ai Cập. Hiện Uruguay đang trong quá trình gia nhập, trong khi Algeria, Honduras, Zimbabwe và Saudi Arabia đã bày tỏ sự quan tâm.

Tuy nhiên, tham vọng phục vụ các nền kinh tế mới nổi và tài chính phi đôla hóa của NDB đã bị hạn chế bởi thực tế kinh tế và cuộc xung đột Nga - Ukraine, trong khi hoạt động của NDB vẫn phụ thuộc khá nhiều vào đồng bạc xanh.

Một bài thuyết trình của nhà đầu tư vào tháng 4 cho thấy, có tới 2/3 trong số hơn 30 tỷ USD cho vay được NDB phê duyệt là bằng USD. Sự phụ thuộc đó đã khiến NDB phải tuân theo khi Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga vào năm ngoái.

Thế nhưng ngay cả khi đã ngừng cho Nga vay, điều đó cũng không ngăn cản việc NDB bị Fitch hạ bậc tín nhiệm vào tháng 7/2022 và chi phí vay mượn bằng đồng USD của nó đã tăng cao đáng kể.

Nếu như trái phiếu 5 năm trị giá 1,5 tỷ USD mà NDB phát hành vào tháng 4/2021 chỉ có lãi suất 1,125% thì hai năm sau, một trái phiếu 5 năm trị giá 1,25 tỷ USD có lãi suất coupon 5,125%. Nhà phân tích Alexander Ekbom của S&P Global Ratings cho biết, mức giá này đắt hơn nhiều so với các ngân hàng phát triển đa phương khác có xếp hạng tín dụng tương tự.

Do phần bù rủi ro này mà NDB đã phải hạn chế cho vay mới. “Do những thách thức của thị trường vốn vào năm 2022 và trong nỗ lực duy trì các tỷ lệ tài chính cốt lõi của ngân hàng, thực sự đã có một sự chậm lại", Leslie Maasdorp - Giám đốc tài chính của NDB cho biết. Năm 2022, ngân hàng chỉ giải ngân khoản vay khoảng 1 tỷ USD.

Trong khi đó, đồng USD đã tăng giá so với các loại tiền tệ của thị trường mới nổi kể từ khi cuộc xung đột Nga - Ukraine bùng nổ và Fed bắt đầu tăng lãi suất để chống lạm phát vào đầu năm 2022. Sự tăng giá của đồng bạc xanh đã khiến nợ tính bằng đồng đôla trở nên tốn kém hơn. “Hầu hết các quốc gia là thành viên của NDB đã khuyến khích (tổ chức này) cung cấp các khoản vay bằng nội tệ”, Bộ trưởng tài chính Nam Phi Godongwana nói.

Các nhà phân tích cho biết, việc tăng huy động vốn bằng nội tệ và huy động vốn từ các thành viên mới có thể giúp NDB vượt qua thời kỳ khó khăn, cắt giảm sự phụ thuộc vào thị trường vốn của Mỹ, nơi các lệnh trừng phạt chống lại Nga đã làm tăng chi phí đi vay.

Tuy nhiên theo Giám đốc tài chính Leslie Maasdorp, mặc dù NDB đặt mục tiêu tăng cho vay bằng đồng nội tệ từ khoảng 22% lên 30% vào năm 2026, nhưng có những giới hạn đối với việc phi đôla hóa. "Bạn không thể bước ra ngoài vũ trụ đồng đô la và hoạt động trong một vũ trụ song song", ông nói và cho biết thêm: “Đồng tiền hoạt động của ngân hàng là đôla vì một lý do rất cụ thể, đôla Mỹ là có khả năng thanh khoản lớn nhất".

Maasdorp cũng cho biết trong các bình luận gửi qua email, ngân hàng sẽ đáp ứng các thành viên của mình và sẽ quyết định kết hợp các loại tiền tệ mà họ cho vay dựa trên nhu cầu của họ.

Cho đến nay, Trung Quốc là thị trường nội tệ thành công nhất của NDB. Nó đã phát hành 13 tỷ nhân dân tệ (1,8 tỷ đô la) cho ba "trái phiếu gấu trúc" vào năm ngoái và hơn một nửa số tiền cho vay của nó là bằng đồng nhân dân tệ.

"Thị trường đồng nhân dân tệ đã tăng lên đáng kể" và "điều đó còn hơn thế nữa bởi vì việc huy động tiền trên thị trường đô la Mỹ không thuận lợi cho họ", Ekbom của S&P Global Ratings, tổ chức xếp hạng NDB ở mức "AA+" cho biết.

NDB cũng đang hy vọng huy động được tới 1,5 tỷ rand (81 triệu đô la) cho trái phiếu ra mắt ở Nam Phi vào ngày 15/8. Bên cạnh đó, nó cũng đặt mục tiêu phát hành trái phiếu bằng đồng rupee đầu tiên ở Ấn Độ vào cuối năm 2023.