Ổn định tỷ giá: Quan trọng là ý chí nhà điều hành
Trong năm 2016, các sức ép lên tỷ giá vẫn còn nhưng khả năng sẽ không mạnh như trong năm 2015.
Đó là quan điểm của TS. Nguyễn Đức Độ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế tài chính (Học viện Tài chính).
TS. Nguyễn Đức Độ |
Trong cuộc trao đổi với phóng viên Thời báo Ngân hàng, ông nhận định: “Mặc dù các yếu tố bên ngoài có ảnh hưởng, nhưng ý chí của NHNN mới là yếu tố quyết định đến diễn biến tỷ giá đô-đồng và mặt bằng lãi suất trong năm 2016”.
Tăng trưởng GDP cải thiện mạnh mẽ trong bối cảnh lạm phát được kiểm soát ở mức thấp được cho là thành công trong điều hành chính sách tiền tệ năm 2015. Nhưng với nhiều nhân tố ảnh hưởng, cả từ bên trong và bên ngoài, nhiều ý kiến cho rằng nền kinh tế năm 2016 có thể sẽ không yên ả như vậy, thưa ông?
Các số liệu cho thấy, cả tiêu dùng và đầu tư trong nền kinh tế trong năm qua đã có bước phục hồi đáng kể, với tốc độ tăng trưởng đều trên 9%. Về tiêu dùng, lạm phát thấp đã kích thích người dân chi tiêu nhiều hơn. Còn về đầu tư, bên cạnh việc các dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chảy vào Việt Nam mạnh hơn nhờ những lợi ích kỳ vọng mà Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có thể đem lại, thị trường bất động sản phục hồi cũng là một nguyên nhân quan trọng.
Tuy nhiên, chúng ta đều biết rằng, việc giá hàng hoá trên thị trường thế giới, đặc biệt là giá dầu thô, giảm mạnh là một trong những nguyên nhân khiến tốc độ tăng CPI ở mức thấp trong năm 2015. Đồng thời, lạm phát thấp còn do nền kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn. Mặc dù GDP tăng ấn tượng trong năm 2015, nhưng một năm tăng trưởng cao chưa đủ để bù lại cho cả giai đoạn 2008-2014 tăng trưởng thấp. Tổng cung cho đến nay vẫn lớn hơn so với tổng cầu và tạo áp lực khiến lạm phát suy giảm.
Nhìn lại diễn biến CPI mấy năm vừa qua liên tục giảm tốc, có ý kiến cho rằng chúng ta có thể nới lỏng chính sách hơn nữa. Quan điểm của ông như thế nào?
Các số liệu cho thấy, đã xuất hiện một số dấu hiệu biểu hiện đà phục hồi của nền kinh tế đang chững lại, như sản lượng công nghiệp đã không còn tăng mạnh như trước đây khoảng gần một năm, nhập siêu cũng tương tự. Còn Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) chỉ xoay quanh mức 50 điểm trong vài tháng gần đây.
Tuy nhiên, trong năm 2016, có một số yếu tố thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế như việc TPP được các nước phê chuẩn có thể thúc đẩy FDI tiếp tục chảy mạnh vào Việt Nam. Kinh tế Trung Quốc suy giảm cũng có thể tạo nên hiệu ứng chuyển dịch vốn sang Việt Nam. Nhưng đồng thời, cũng có một số yếu tố bất lợi như kinh tế thế giới được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại.
Đặc biệt, nếu giá dầu thô giảm sâu, ngành khai khoáng của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng mạnh do nhiều mỏ khai thác không có lãi. Ngoài ra, nhu cầu về nhà ở có tiếp tục phục hồi mạnh mẽ để hấp thụ nguồn cung đang tăng nhanh hay không vẫn là một câu hỏi chưa có câu trả lời rõ ràng.
Theo tôi dự đoán, trong năm 2016, tăng trưởng GDP nhiều khả năng sẽ xoay quanh mức 6,5%, và nếu không có các cuộc điều chỉnh giá dịch vụ y tế, giáo dục với quy mô lớn bằng các biện pháp hành chính, lạm phát sẽ xoay quanh mức 1%.
Trong kịch bản lạc quan hơn, nền kinh tế tiếp tục đà phục hồi ở mức 6,8-7% trong năm 2016, lạm phát có thể tiến về mức 2% trong năm 2017. Nhưng nếu GDP trong năm 2016 chỉ tăng trưởng hơn 6% một chút, lạm phát trong năm 2017 sẽ tiếp tục xu hướng giảm và tiến về mức 0%. Trong trường hợp này, để củng cố đà phục hồi của nền kinh tế, lãi suất cần được hạ xuống mức hợp lý hơn.
Để giảm được lãi suất theo lạm phát, theo ông cần phải làm gì?
Lạm phát được duy trì ở mức thấp là điều kiện thuận lợi để giảm mặt bằng lãi suất. Tuy nhiên, cơ hội giảm lãi suất khi lạm phát thấp có được tận dụng hay không lại phụ thuộc vào sự biến động của tỷ giá hối đoái.
Tâm lý đầu tư của người dân mang tính phong trào và thuận theo xu hướng. Mức mất giá kỳ vọng của VND trong tương lai được xây dựng trên cơ sở mức mất giá thực tế trong quá khứ. Vì vậy, khi giá USD tăng, sẽ kích thích người dân găm giữ USD nhiều hơn. Nếu người dân không sẵn sàng nắm giữ VND, sẽ rất khó giảm lãi suất.
Để giảm được lãi suất theo lạm phát, trước tiên cần hạn chế tình trạng đô-la hoá trong nền kinh tế. Và cách hiệu quả để giảm động cơ găm giữ USD của người dân và DN là không phá giá nhiều, vì không thể vừa phá giá mạnh tiền đồng, vừa kêu gọi người dân nắm giữ VND với lãi suất thấp.
Nói cách khác, ổn định tỷ giá là điều kiện tiên quyết để hạ lãi suất. Nếu trong năm 2016, USD chỉ tăng giá 2-3% so với VND, mặt bằng lãi suất huy động có thể giảm khoảng 0,5%.
Vậy triển vọng tỷ giá VND/USD trong năm 2016 sẽ như thế nào?
Tỷ giá giữa các đồng tiền trên thế giới đã biến động tương đối mạnh trong các năm 2014 và 2015, do những dự đoán về việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất dẫn đến sự rút vốn tại các thị trường mới nổi. Trong năm 2016, các sức ép vẫn còn nhưng khả năng sẽ không mạnh như trong năm 2015. Đồng nhân dân tệ khả năng sẽ vẫn tiếp tục giảm giá so với USD, nhưng sẽ không có các cú sốc lớn như hồi tháng 8/2015 vừa qua.
Tuy nhiên theo tôi, mặc dù các yếu tố bên ngoài có ảnh hưởng, nhưng ý chí của NHNN mới là yếu tố quyết định đến diễn biến tỷ giá VND/USD trong năm 2016.
Giờ đây, khi NHNN điều chỉnh tỷ giá hàng ngày với từng bước nhỏ, đồng thời tuyên bố tiếp tục kiên định mục tiêu ổn định thị trường tiền tệ, nâng cao vị thế của VND, chúng ta có thể kỳ vọng rằng tâm lý găm giữ USD của người dân và DN sẽ giảm dần và giá USD trong năm 2016 sẽ chỉ tăng khoảng 2-3% so với VND, thậm chí có thể còn thấp hơn nếu bối cảnh cho phép.