Phân phối dược phẩm: Lợi nhuận và rủi ro

	TP.HCM: Bình ổn các mặt hàng dược phẩm thiết yếu
	Có nên đặt niềm tin vào cổ phiếu dược?
	Dược phẩm nội lách ngõ hẹp

Phân phối dược phẩm và sản phẩm chăm sóc sức khỏe đang trở thành một trong những lĩnh vực nóng nhất Việt Nam với việc tham gia của nhiều chuỗi bán lẻ, trong đó có những tay chơi mới không chuyên như: Thế giới Di động (MWG - HoSE) và Digiworld (DGW - HoSE). Dù vậy, sau sự kiện Công ty VN Pharma bị truy tố trách nhiệm hình sự vì nhập khẩu và phân phối thuốc ung thư kém chất lượng, việc kinh doanh dược phẩm không đơn giản là mật ngọt như nhiều người lầm tưởng, mà tiềm ẩn trong đó có nhiều thách thức cho các nhà đầu tư phải đối mặt.

Mới đây, CTCP Thế giới số (Digiworld) - một hàng phân phối sỉ công nghệ - công bố sẽ đầu tư vào ngành hàng chăm sóc sức khỏe mà cụ thể là sản phẩm chức năng với mục tiêu đến năm 2019 sẽ "phủ sóng" 20.000 điểm bán sản phẩm trên toàn quốc. Nhóm chăm sóc sức khỏe mà Digiworld tham gia gồm thực phẩm sức khỏe cho nam giới, trẻ em, sản phẩm chăm sóc sắc đẹp, sức khỏe cho tim. Digiworld tự tin cho rằng việc tham gia vào ngành hàng chăm sóc sức khỏe cũng tương tự như ngành công nghệ mà mình đã có kinh nghiệm và mang đến thành công cho công ty.

Chăm sóc sức khỏe sẽ hứa hẹn nhiều cơ hội đối với những nhà đầu tư bài bản

Đối thủ của Digiworld là Thế Giới Di động dự kiến sẽ chi ra số tiền lớn để thâu tóm một chuỗi dược phẩm. Theo ông Nguyễn Đức Tài, Chủ tịch HĐQT Thế giới Di động, thay vì phải mất 2-3 năm để tìm hiểu về mô hình này, công ty sẽ tìm kiếm đơn vị chuyên về mảng sản phẩm trên để tiến hành M&A, trong đó sẽ đặc biệt ưu tiên những đơn vị có 10-15 cửa hàng. MWG cũng dự kiến sẽ dành ra khoảng 500 tỷ đồng để mua 20-40% cổ phần của các chuỗi bán lẻ sẵn có, sau đó sẽ nâng tỷ lệ sở hữu lên 60%.

Năm 2016, quỹ đầu tư SAM thâu tóm 15% cổ phần trong hệ thống bán lẻ dược phẩm Mỹ Châu với mục tiêu mở rộng chuỗi lên thành 80 điểm tại 63 tỉnh, thành cả nước trong vòng 3 năm 2016 - 2019. Giá trị thương vụ M&A này không được công bố cụ thể nhưng ước tính cũng lên đến hàng triệu USD.

Sức nóng của thị trường dược phẩm, chăm sóc sức khỏe của Việt Nam không khó để lý giải. Lượng khách hàng tiềm năng là những người có tầng lớp thu nhập trung bình sẽ tăng mạnh từ mức là 12 triệu năm 2012 lên 33 triệu vào năm 2020, kèm theo đó là nhu cầu chi tiêu vào lĩnh vực y tế của người dân Việt Nam dự kiến sẽ tăng mạnh. Tổng chi phí chăm sóc sức khỏe có thể tăng lên 24 tỷ USD năm 2020, gấp đôi so với con số năm 2015.

Điều thuận lợi là thị trường phân phối thuốc y tế và chăm sóc sức khỏe vẫn còn khá phân mảnh, chưa có chuỗi nào vươn lên thống trị tuyệt đối. Các tên tuổi khá nổi hiện nay có thể kể đến chuỗi Phano đang sở hữu 67 nhà thuốc, Pharmacity có 54 nhà thuốc, Medicare có khoảng 50 nhà thuốc... Cơ hội thống lĩnh vì thế vẫn còn khá lớn cho các tay chơi có tiềm lực tài chính, thương hiệu tốt, đi cùng với năng lực marketing và quản lý hệ thống hiệu quả.

Nhưng kinh doanh y tế cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Trước đó, một đại gia từng được đánh giá rất cao trong ngành là Công ty thiết bị y tế Việt Nhật (JVC) ghi nhận các khoản lỗ lớn do phải trích lập dự phòng các khoản phải thu quá lớn và dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Tổng lỗ lũy kế tính đến quý I/2017 của JVC lên tới hơn 1.000 tỷ đồng, tiếp tục rơi vào diện kiểm soát của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE).

Khác với các mặt hàng công nghệ có tính đồng nhất về tính năng khá cao, số lượng và chủng loại dược phẩm rất lớn, đòi hỏi hệ thống quản lý sẽ khá cồng kềnh. Bên cạnh đó, các nhà thuốc còn phải đảm bảo các tiêu chuẩn của Bộ Y tế như chuẩn GPP, GDP mới có thể được phép phân phối. Đó còn là yêu cầu về nguồn nhân lực vừa có kiến thức tốt về y tế, có kỹ năng bán hàng, vừa có đạo đức để tư vấn và hấp dẫn khách hàng.

Hiện có một xu thế đang nổi lên của ngành bán lẻ là phân phối thông qua kênh online. Một sự kết hợp tốt giữa offline và online có thể mang đến một sức bật mới cho các chuỗi phân phối trong ngành. Nhìn chung với tiềm năng lớn của thị trường hiện có, nếu giải quyết được các thách thức kể trên thì các chuỗi dược phẩm có thể gặt hái được nhiều thành công vượt bậc.