Tái định hình chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu

Kỳ vọng dòng đầu tư chất lượng hơn vào năng lượng xanh

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh toàn cầu đang phải đối mặt với nhiều thách thức chưa từng có về biến đổi khí hậu và an ninh năng lượng, việc tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo là vấn đề thực sự cấp bách. Nhiều nước trên thế giới đang nỗ lực thực hiện chiến lược nhằm đa dạng hóa nguồn năng lượng, theo hướng ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, tích cực chuyển đổi năng lượng, hướng đến tương lai phát triển bền vững, giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu hóa thạch. Trước bối cảnh đó, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách thúc đẩy phát triển, chuyển dịch năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Nhờ đó, sự phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến đáng kể.

Ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc EVN, cho biết, Việt Nam có ba xu hướng chính trong quá trình chuyển dịch năng lượng: phi tập trung hóa, phi carbon hóa, và số hóa, áp dụng công nghệ mới của cuộc CMCN 4.0, góp phần nâng cao độ khả dụng, độ tin cậy và nâng cao chỉ tiêu kỹ thuật của hệ thống điện, đồng thời nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ điện tốt hơn.

Theo các chuyên gia, việc dịch chuyển năng lượng sẽ tác động trực tiếp và mang đến nhiều cơ hội cho các bên liên quan trong chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ông Abhinav Goyal, Giám đốc Dịch vụ tư vấn Dự án Đầu tư và Cơ sở hạ tầng PwC Việt Nam đã chỉ ra một số thách thức đáng kể trong quá trình này. Cụ thể, đó là những hạn chế về mặt tài chính cho các dự án lớn hoặc mở rộng quy mô; những bất cập tại một số quy định gây gián đoạn chuỗi cung ứng; hoặc biến động chi phí nguyên vật liệu có thể dẫn đến các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng. Hiện nay, gần 90% nguồn cung của các dự án năng lượng tái tạo phải nhập khẩu từ các quốc gia khác. Nhưng khi nhu cầu năng lượng tái tạo đang phát triển mạnh mẽ, cơ hội trở nên rõ ràng hơn cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng.

Ngoài ra, ông Võ Quang Lâm cho biết, điện gió và mặt trời đang cung cấp cho nền kinh tế 35 tỷ kWh, chiếm 12% trong tổng nhu cầu sử dụng điện cả nước. Song nó lại phụ thuộc vào thời tiết, và đây là thách thức lớn khi đẩy mạnh năng lượng tái tạo mà không có hệ thống lưu trữ điện hợp lý.

Hiện điện gió và mặt trời đang cung cấp cho nền kinh tế 35 tỷ kWh

Chuẩn bị đủ điều kiện về thể chế, công nghệ tài chính

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI cho biết, tại Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định quyết tâm thực hiện cam kết phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Thủ tướng cũng nêu ra những nỗ lực của Việt Nam cũng như kết quả đã đạt được kể từ khi cam kết tại COP26. “Đây là những động thái rất rõ ràng và trực tiếp để đảm bảo với các nhà đầu tư nước ngoài rằng Việt Nam cam kết và quyết tâm thực hiện, tạo mọi điều kiện thuận lợi, giảm rủi ro cho các nhà đầu tư. Việt Nam mong muốn thu hút các khoản đầu tư lớn hơn nữa, đầu tư chất lượng hơn trong phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng”, Phó Chủ tịch VCCI khẳng định.

Để tìm hướng đi cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Sĩ Đăng, Phó Vụ trưởng Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, động lực chuyển đổi năng lượng xuất phát từ tiềm năng và tạo ra các cơ hội cho các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Chuỗi cung ứng này gồm bốn khâu: sản xuất, truyền tải, phân phối và tiêu thụ. Trong đó, các doanh nghiệp nên tập trung vào các khâu tiềm năng, tạo ra lợi nhuận nhất như sản xuất và phân phối, còn lại những khâu như truyền tải, tiêu thụ nên là các doanh nghiệp nhà nước. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng nên tìm kiếm và tận dụng cơ hội để làm chủ công nghệ tiên tiến thông qua việc chuyển giao công nghệ từ các doanh nghiệp nước ngoài.

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Lê Ngọc Ánh Minh, Chủ tịch Câu lạc bộ Hydrogen Việt Nam ASEAN cho rằng, quá trình chuyển dịch cung ứng năng lượng mở ra cơ hội cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực hydro phát thải thấp. Cơ hội trước hết sẽ đến với các đơn vị tư vấn về chuyên môn kỹ thuật, về luật pháp, thực hiện tư vấn xây dựng các bộ tiêu chuẩn hydro phát thải thấp và các dẫn xuất theo chuẩn quốc tế theo IEA, hoàn thiện tiêu chuẩn H2/2025, NH3/2026. Thứ nữa là các doanh nghiệp trong lĩnh vực dầu khí, hóa chất.

Để hoàn thành những mục tiêu dài hạn trong chuyển dịch năng lượng, Phó Chủ tịch VCCI cho rằng, Việt Nam cần định hướng thực hiện một chiến lược phát triển hạn chế phát thải carbon trong dài hạn và trung hòa carbon vào năm 2050, phù hợp với xu thế chung trên thế giới. Bên cạnh những lợi ích về môi trường, chiến lược này có thể đem lại cho Việt Nam nhiều hiệu quả về kinh tế và tài chính vượt trội. Muốn vậy, cần khẩn trương tháo gỡ các rào cản chính sách, tăng cường các nguồn lực, thúc đẩy phát triển khoa học - công nghệ để thực hiện chiến lược giảm sâu phát thải carbon.