Tạo thế cân bằng trong nền kinh tế chia sẻ

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh – Học viện Tài chính đánh giá, kinh tế chia sẻ đang trở thành một xu hướng phát triển mới, cần thiết và quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, chính những lợi thế này cũng như sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của kinh tế chia sẻ khiến việc quản lý loại hình kinh tế này gặp nhiều khó khăn.

Phân tích sâu hơn về những lợi thế của kinh tế chia sẻ, ông Thịnh cho biết, kinh tế chia sẻ có khả năng huy động được sức mạnh của các thành phần khác nhau trong nền kinh tế, đặc biệt là các yếu tố về tài nguyên thiên nhiên, con người, công nghệ… làm hoạt động của nền kinh tế trở nên năng động, tích cực và hiệu quả cao hơn.

Kinh tế chia sẻ đang trở thành loại hình kinh tế mới với nhiều ưu điểm vượt trội

Mới đây, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cũng đưa ra 10 tác động của kinh tế chia sẻ với nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, có hai tác động đáng lưu ý đó là hiện tượng huy động đầu tư mới quá mức và đầu tư trong một số mô hình kinh tế chia sẻ có nguy cơ bị các tập đoàn đa quốc gia thâu tóm, lũng đoạn và những thách thức mới cho Chính phủ trong việc quản lý thuế. Cùng với đó là sản phẩm, dịch vụ khó được kiểm soát chất lượng, thị trường dễ phát sinh các tranh chấp trong giao dịch từ nền tảng mới này.

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra tuy kinh tế chia sẻ sẽ thúc đẩy tính cạnh tranh và tăng tính minh bạch của thị trường. Tuy nhiên, sự cạnh tranh quá đà có thể dẫn đến việc không công bằng giữa kinh doanh truyền thống với kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ. Không phải chỉ ở Việt Nam, trong thực tế, có nhiều quốc gia trên thế giới cũng đối mặt với thực trạng một số tập đoàn nước ngoài tận dụng ưu thế về vốn và công nghệ để chiếm lĩnh thị trường, kinh doanh độc quyền, gây xáo trộn thị trường trong nước.

“Việc phát triển các loại hình kinh tế mới đòi hỏi cơ quan quản lý phải rất quan tâm về vấn đề luật pháp. Cần có những biện pháp quản lý phù hợp để đảm bảo sự cạnh tranh công bằng, bình đẳng trên thị trường. Cụ thể, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng, người tham gia nền kinh tế chia sẻ và đặc biệt là tạo điều kiện cho kinh tế truyền thống có thể phát triển cân bằng với kinh tế chia sẻ”, PGS.TS. Thịnh cho biết thêm.

Còn theo chuyên gia bán lẻ Vũ Vinh Phú, để có sự cân bằng giữa kinh tế chia sẻ và kinh doanh truyền thống, vấn đề cốt lõi là tự nâng cao khả năng và làm mới mình của các DN truyền thống. Mà cụ thể, đó là “tư duy chia sẻ” của các DN Việt vẫn còn yếu.

Lấy ví dụ về việc khó khăn trong việc đưa nông sản Việt vào siêu thị bởi chiết khấu cao, lợi nhuận giữa các khâu sản xuất đang phân chia không đều, ông Phú cho rằng với tư tưởng manh mún, thiếu sự liên kết và chia sẻ trong nền kinh tế thì rất khó để DN Việt có thể cạnh tranh. “Chúng ta vẫn đi xe đạp và họ đi ô tô. Lợi thế vẫn thuộc về DN ngoại”, ông Phú nhấn mạnh.

Đồng thời, do DN ngoại đang nắm các công nghệ lõi nên có ưu thế rất lớn trong cuộc đua. Bởi vậy, để có thể tạo thế cân bằng trong cạnh tranh, hơn hết các DN Việt cần nỗ lực đổi mới, sáng tạo, tiến tới có thể làm chủ công nghệ để tránh phụ thuộc vào các DN ngoại.

Theo ông Phú, kinh tế chia sẻ thực chất là tận dụng những tài nguyên dư thừa trong nền kinh tế, vì vậy nguyên tắc đảm bảo công bằng, minh bạch rõ ràng theo luật pháp là lời giải bài toán loại hình kinh tế này một cách bền vững.

Thực tế cho thấy, hiện nay luật pháp đang không theo kịp bước phát triển của các loại hình kinh tế mới, chính vì vậy khi chưa đầy đủ, minh bạch về pháp luật thì tranh chấp xảy ra là điều đương nhiên. Ông Phú cho rằng, nghiên cứu nhanh chóng luật và những văn bản dưới luật về kinh tế chia sẻ, đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng giữa các loại hình kinh tế là điều cần thiết lúc này.

Trong Quyết định số 999/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ có nêu rõ một trong những quan điểm của Chính phủ về mô hình này là tạo lập một môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các DN hoạt động kinh tế chia sẻ và DN kinh doanh truyền thống, giữa DN trong nước và DN nước ngoài theo hướng tạo điều kiện và hỗ trợ các DN truyền thống chuyển đổi hình thức kinh doanh. Bên cạnh đó, Nhà nước khuyến khích, ưu tiên tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo của DN cung cấp nền tảng; đặt DN vào trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo; hỗ trợ các DN công nghệ trong nước phát triển tạo lập các nền tảng số, hỗ trợ chuyển đổi số, số hóa ở cấp độ DN và toàn bộ nền kinh tế.

Hơn thế, Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa kinh tế chia sẻ và kinh tế truyền thống, trong đó rà soát, bãi bỏ các quy định điều kiện kinh doanh không phù hợp đối với lĩnh vực kinh doanh truyền thống và áp dụng chung cho kinh tế chia sẻ.