Taxi bay tiến gần hiện thực: Archer trở thành “kỳ lân” dẫn dắt eVTOL toàn cầu

Archer được lựa chọn là đối tác chính thức cung cấp dịch vụ taxi bay cho Thế vận hội Olympic 2028 tại Los Angeles (LA28)

Thương vụ gọi vốn diễn ra ngay sau loạt sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Donald Trump ký, trong đó có chương trình thí điểm tích hợp eVTOL nhằm thúc đẩy triển khai rộng rãi taxi bay điện ở các đô thị lớn. Các sắc lệnh đồng thời yêu cầu tăng cường năng lực phòng thủ trước máy bay không người lái và hồi sinh tham vọng máy bay siêu thanh thương mại, tạo bối cảnh chính sách thuận lợi hiếm có cho các doanh nghiệp như Archer.

“Khoản đầu tư mới giúp Archer sở hữu bảng cân đối vững vàng nhất ngành, đủ sức thực hiện mọi mục tiêu từ chứng nhận an toàn tới vận hành thương mại”, CEO kiêm nhà sáng lập Adam Goldstein khẳng định trong thông cáo báo chí. Công ty cho biết dòng tiền sẽ được ưu tiên cho thử nghiệm bay, nâng cấp cơ sở hạ tầng và hoàn thiện hồ sơ chứng nhận với Cục Hàng không Liên bang (FAA).

Chỉ bốn tháng trước, Archer đã khép lại vòng huy động 300 triệu USD do các quỹ tổ chức lớn, trong đó có BlackRock dẫn dắt. Như vậy, startup ba lần gọi được vốn “trăm triệu” chỉ trong chưa đầy một năm, cho thấy niềm tin của giới đầu tư vào mô hình kinh doanh taxi bay dù thị trường công nghệ đang thận trọng hơn với các dự án dài hơi.

Hồi tháng 4, Archer bắt tay United Airlines xây dựng mạng lưới taxi bay tại New York, thị trường đông dân vào bậc nhất nước Mỹ. United cũng đặt mua 250 chiếc eVTOL của Archer, trị giá khoảng 1 tỷ USD, bắt đầu bàn giao từ năm 2025. Xa hơn, hãng được chọn làm nhà cung cấp dịch vụ taxi bay chính thức cho Thế vận hội Los Angeles 2028, cơ hội “trình diễn” năng lực vận hành trước hàng triệu khán giả toàn cầu và biến LA28 thành phép thử thương mại quy mô lớn đầu tiên của eVTOL.

Mẫu máy bay Midnight của Archer có thể chở bốn hành khách, bay quãng đường tới 60 dặm (khoảng 100 km) với tốc độ tối đa 150 dặm/giờ (khoảng 240 km/h). Thiết kế 12 cánh quạt đồng bộ pin giúp giảm độ ồn xuống mức chỉ nhỉnh hơn tiếng quạt gió, cho phép hạ cánh ở các “vertiport” ngay trung tâm thành phố mà không gây ô nhiễm tiếng ồn. Toàn bộ hệ thống vận hành bằng điện, qua đó loại bỏ phát thải CO₂ trong chặng bay là yếu tố quan trọng khi các thành phố lớn ngày càng siết chặt tiêu chuẩn môi trường.

Archer đang phối hợp với Nhà Trắng, Bộ Giao thông Vận tải và FAA để bảo đảm chương trình thí điểm eVTOL hỗ trợ hiệu quả quá trình thương mại hóa. Theo kế hoạch, chuyến bay thử chuyển tiếp có phi công điều khiển đầu tiên sẽ diễn ra trong vài tuần tới; nếu suôn sẻ, hãng đặt mục tiêu nhận chứng chỉ Part 135 vào đầu năm 2026 - bước cuối cùng trước khi đưa dịch vụ đón khách.

Ông Austin Moeller, nhà phân tích hàng không tại Canaccord Genuity, đánh giá việc “nạp” thêm 850 triệu USD là “bước đi kịp thời để Archer cất cánh”, đồng thời duy trì khuyến nghị “mua” với giá mục tiêu 13 USD/cổ phiếu, tương đương mức tăng khoảng 20% so với hiện tại.

“Archer không chỉ củng cố dòng tiền, mà còn tận dụng tốt động lực chính sách sau sắc lệnh của Nhà Trắng. Vị thế thanh khoản 2 tỷ USD sẽ giúp hãng ‘lướt’ qua giai đoạn chưa tạo ra doanh thu trước khi taxi bay thương mại hóa”, ông nói.

Ở góc độ kinh tế vĩ mô, PGS.TS. Nguyễn Đức Huy (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng, thành công của Archer là “tín hiệu sớm” báo trước sự hình thành chuỗi giá trị mới: sản xuất pin hàng không, hạ tầng vertiport và các dịch vụ phụ trợ.

“Nếu Mỹ thành công, các đô thị Đông Nam Á là nơi mật độ dân cư cao nhưng quỹ đất hạn chế, sẽ trở thành khách hàng thứ cấp đầy tiềm năng. Việt Nam nên sớm nghiên cứu khung pháp lý để đón đầu làn sóng này”, ông nhận xét.

Từ lực đẩy chính sách tới nhu cầu vốn khổng lồ của các tập đoàn vận tải, vòng gọi vốn 850 triệu USD của Archer Aviation cho thấy cuộc đua taxi bay đã bước sang giai đoạn tăng tốc. Việc sở hữu bảng cân đối “dày” cùng những thỏa thuận thương mại mang tính biểu tượng với United Airlines và LA28 giúp Archer vững niềm tin biến giấc mơ “đường hàng không ngắn” thành dịch vụ di chuyển phổ biến trong vài năm tới.

Với các nhà đầu tư toàn cầu, đây cũng là phép thử quan trọng: liệu eVTOL có lặp lại câu chuyện của xe điện ở thập kỷ trước - từ sản phẩm hoài nghi thành xu hướng không thể đảo ngược.