Thị trường tài chính tiêu dùng chuẩn bị cho chu kỳ tăng trưởng mới

Thị trường tài chính tiêu dùng của Việt Nam đã trải qua năm thách thức nhất trong thập kỷ qua do bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm.

Theo Công ty nghiên cứu thị trường FiinGroup, GDP và cán cân thương mại cho thấy dấu hiệu phục hồi, nhưng nền kinh tế còn khó khăn khi cầu tiêu dùng không tăng trưởng bứt phá, ảnh hưởng đến ngành tài chính tiêu dùng.

Năm 2023, ngành Bán lẻ Việt Nam đã thể hiện sự ổn định ấn tượng về mặt tài chính, với hơn 90% số công ty được phân loại ở mức độ rủi ro thấp đến trung bình, phản ánh khả năng phục hồi mạnh mẽ trước những thách thức kinh tế. Tuy nhiên, khoảng 10% công ty rơi vào nhóm có rủi ro từ cao đến rất cao, tiềm ẩn những vấn đề rủi ro nhất định về tài chính.

Công ty nghiên cứu thị trường FiinGroup nhận định, thị trường tài chính tiêu dùng của Việt Nam được dự báo đã chạm đáy vào năm 2023 và đang chuẩn bị cho một chu kỳ tăng trưởng mới giữa những thách thức mới hậu “khủng hoảng” COVID.

Thị trường tài chính tiêu dùng của Việt Nam đã trải qua năm thách thức nhất trong thập kỷ qua do bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm, môi trường kinh doanh tín dụng gặp nhiều bất lợi.

Các số liệu báo cáo cho thấy, cuối năm 2023 cho thấy tổng dư nợ cho vay của các công ty tài chính tiêu dùng đã thu hẹp hơn 9% so với cùng kỳ năm trước trong bối cảnh nhu cầu tín dụng yếu, chất lượng tín dụng của người vay giảm sút, tỷ lệ nợ xấu gia tăng, khiến các tổ chức tín dụng buộc phải thắt chặt các điều kiện cho vay hơn.

Thị trường tài chính tiêu dùng của Việt Nam ngày càng trở nên phân mảnh - Các FinCos nhỏ và vừa, với mô hình kinh doanh tinh gọn và động lực tăng trưởng cao có cơ hội tốt để vượt lên trong khi một số người chơi hàng đầu có xu hướng chậm lại trong bối cảnh kinh tế có nhiều thách thức kinh tế hậu COVID-19, một số đang trải qua giai đoạn tái cấu trúc và điều chỉnh chiến lược kinh doanh.

Năm 2023, lợi nhuận trước thuế của các công ty tài chính chỉ ở mức -3,621.1 tỷ đồng, tiếp tục xu hướng sụt giảm từ khi đại dịch bắt đầu năm 2020. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thu nhập lãi giảm do cầu tín dụng yếu và áp lực trích lập dự phòng tăng cao do chất lượng người vay ngày càng giảm sút khiến nợ xấu gia tăng.

Theo Công ty nghiên cứu thị trường FiinGroup, những thách thức mà các FinCos đang đối mặt mang lại cơ hội cho các đối tác chiến lược và đầu tư. Cụ thể, sau một giai đoạn điều chỉnh, các FinCos cần thêm vốn để vượt qua thách thức và mở rộng hoạt động kinh doanh, đặc biệt là những công ty thuộc sở hữu của các ngân hàng nội địa có kế hoạch thoái vốn khỏi tài chính tiêu dùng và tập trung vào các dịch vụ cốt lõi.

Các công ty tài chính cần sự hỗ trợ từ nhiều đối tác để mở rộng kinh doanh, tái cấu trúc và thực hiện chuyển đổi số. Dưới sự hỗ trợ và tư vấn chiến lược, các công ty tài chính được kỳ vọng sẽ mở rộng khả năng tiếp cận khách hàng, chuyển đổi số thành công và tăng hiệu quả hoạt động.

Dù thách thức còn tồn tại, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam vẫn hứa hẹn nhiều tiềm năng, với tỷ lệ xâm nhập của tín dụng tiêu dùng thấp & các yếu tố dân số thuận lợi.

Sự phục hồi của thị trường sẽ rõ rệt hơn từ nửa sau của năm 2024. Trong ngắn hạn, con đường phục hồi sẽ được hỗ trợ bởi các dấu hiệu tích cực từ môi trường kinh tế vĩ mô bao gồm sự hồi phục của các ngành sản xuất và xuất khẩu dự kiến sẽ cải thiện chất lượng tín dụng và nhu cầu tín dụng của công nhân và từ việc số hóa hành trình khách hàng, cải thiện trải nghiệm khách hàng và tăng tỷ lệ giữ chân khách hàng.

Để thị trường thực sự hồi sinh và tăng trưởng bền vững, cần rất nhiều sự thay đổi đến từ cải thiện môi trường pháp lý, đặc biệt là các quy định hưởng dẫn trong việc thu hồi nợ, nỗ lực của chính phủ và chính các công ty tài chính tiêu dùng để cải thiện điểm tín dụng, nhận thức của người đi vay bằng việc tiêu dùng có trách nhiệm và trả nợ đúng hạn

Sau một loạt các giao dịch M&A, thị trường sẽ tiếp tục chứng kiến sự tham gia sâu rộng hơn của các nhà đầu tư nước ngoài, cùng với xu hướng thoái vốn của một số ngân hàng nội địa khỏi các chi nhánh tài chính tiêu dùng của họ.

Về dài hạn, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng lớn nhờ tỷ lệ thâm nhập thấp so với các nước cùng khu vực Châu Á Thái Bình Dương, sự thay đổi trong nhận thức của thế hệ người vay mới , chủ yếu là Gen Z, những người sẽ nhìn nhận các sản phẩm tài chính tiêu dùng như một lựa chọn thanh toán thay vì món nợ.