Thị trường vốn nợ bền vững của ASEAN lập kỷ lục về khối lượng phát hành trong năm 2021

	Phát triển thị trường vốn, giảm áp lực lên ngân hàng
	Để thị trường vốn minh bạch và có vị thế tốt hơn

Báo cáo mới vừa công bố của Climate Bonds (một tổ chức quốc tế hướng tới mục tiêu huy động vốn trên toàn cầu phục vụ cho các giải pháp biến đổi khí hậu) và HSBC cho thấy, thị trường vốn nợ bền vững tại 6 nền kinh tế lớn nhất khối ASEAN tiếp tục tăng trưởng nhanh chóng trong năm 2021 với lượng phát hành cao kỷ lục ở mảng nợ xanh, xã hội và bền vững (green, social, and sustainability - GSS) đạt 24 tỷ USD, tăng 76,5% so với mức 13,6 tỷ USD của năm 2020; nợ liên kết bền vững (sustainability-linsssked) đạt 27,5 tỷ USD, tăng 220% so với mức 8,6 tỷ USD của năm 2020.

Tốc độ tăng trưởng này phản ánh sự tích cực của khu vực ASEAN trong việc phân bổ nguồn vốn cho mục đích ứng phó với đại dịch COVID-19 bên cạnh hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững với biến đổi khí hậu và phát thải các-bon thấp trong dài hạn.

Các khoản nợ được phân loại nhãn xanh (Green-labelled), bao gồm trái phiếu xanh và khoản vay xanh, tiếp tục là công cụ tài chính bền vững phổ biến nhất trên thị trường nợ GSS trong năm 2021. Cụ thể, có 63,9% các giao dịch GSS tại ASEAN trong năm 2021 là giao dịch xanh, sau đó là tới giao dịch bền vững (chiếm 35,5%). Riêng tỷ trọng phát hành nợ xã hội trong khu vực còn khá thấp, chỉ chiếm 0,6% trong năm qua.

Mảng nợ xanh vẫn duy trì vị trí chủ đạo

Tòa nhà và Năng lượng tiếp tục là mục đích sử dụng nhiều nhất nguồn vốn huy động từ các khoản nợ dán nhãn xanh ở ASEAN. Hai ngành này nhận được hai phần ba nguồn vốn trong năm 2019 và tăng lên 79% trong năm 2020. Bức tranh này cơ bản không thay đổi trong năm 2021. Tòa nhà và Năng lượng chiếm 79,5% tổng nguồn vốn huy động từ nợ xanh phát hành tại khu vực ASEAN trong giai đoạn 2016-2021.

Tòa nhà là lĩnh vực nhận nguồn vốn huy động nhiều nhất từ các nhà phát hành ASEAN

Trái phiếu do doanh nghiệp phi tài chính phát hành chiếm phần lớn (79%) khối lượng giao dịch xanh của ASEAN trong năm 2021, trái phiếu chính phủ tiếp tục thống lĩnh thị trường xã hội và bền vững, chiếm 51% lượng phát hành.

Doanh nghiệp phi tài chính thống lĩnh thị trường phát hành nợ xanh ở ASEAN năm 2021

Nợ liên kết bền vững chứng kiến mức tăng trưởng theo cấp số nhân, ghi nhận thêm 27,5 tỷ USD trái phiếu liên kết bền vững (sustainability-linked bonds - SLB) và khoản vay liên kết bền vững (sustainability-linked loans - SLL) trong năm 2021 và nhờ vậy vượt qua khối lượng nợ GSS truyền thống. Tổng giá trị thị trường SLL và SLB vào cuối năm 2021 cũng tương đương với giá trị thị trường nợ xanh, đạt khoảng 39 tỷ USD.

Trái phiếu liên kết bền vững tăng trưởng theo cấp số nhân ở ASEAN

Trong khi đó, thị trường trái phiếu chuyển đổi vẫn còn sơ khai. ASEAN ghi nhận trái phiếu chuyển đổi đầu tiên trong năm 2021 khi Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc ở Singapore phát hành 2 tỷ USD trái phiếu nhằm hỗ trợ các ngành phát thải các-bon nhiều ở Trung Quốc như khí đốt và các hoạt động sản xuất điện khác, sản xuất và thép.

Tăng trưởng của thị trường nợ bền vững ASEAN vẫn được khuyến khích bởi những bước tiến về chính sách hỗ trợ trong năm 2021. Các bên liên quan đã và đang nỗ lực thiết lập hệ thống phân loại xanh quy chuẩn nhằm mang đến một định nghĩa chung rõ ràng về các hoạt động bền vững.

Ở cấp độ khu vực, ASEAN Taxonomy Board đã công bố bản dự thảo Hệ thống phân loại của ASEAN vào tháng 11/2021 trong khi nhiều nước thành viên như Malaysia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam cũng đang đạt được tiến độ nhất định trong việc phát triển hệ thống phân loại quy chuẩn của từng nước.

Nhiều nước vẫn duy trì chương trình của Chính phủ tài trợ chi phí phát hành trái phiếu GSS, ví dụ như Singapore và Malaysia. Yêu cầu về báo cáo bền vững đối với các doanh nghiệp cũng được tăng cường tại Singapore, Indonesia và Thái Lan.

Yêu cầu đối với nhà đầu tư cũng đang gia tăng từ nhiều phía. Trong đó bao gồm nhà đầu tư phải hiểu rõ hơn về rủi ro khí hậu cũng như tích cực phân bổ các khoản đầu tư bền vững phù hợp với Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc và các mục tiêu chống biến đổi khí hậu theo Hiệp định Paris.

Theo Kelvin Tan, Giám đốc Điều hành, Giám đốc Đầu tư & Tài chính Bền vững, khu vực ASEAN, HSBC, trong khi sự tăng trưởng của thị trường nợ bền vững khu vực ASEAN phần nhiều được thúc đẩy bởi chính sách hỗ trợ tăng cường, có một xu hướng đang ngày càng phổ biến là các công ty đang lồng ghép rủi ro khí hậu khi xây dựng chiến lược kinh doanh.

Xu hướng này giúp gia tăng mức độ quan tâm của các doanh nghiệp đối với các khoản vay liên kết bền vững, công cụ vừa mang đến sự linh hoạt trong mục đích sử dụng nguồn vốn vừa giúp doanh nghiệp đạt được các mục đích và mục tiêu bền vững.

“Tuy nhiên, nhu cầu triển khai vốn tài trợ nhằm giảm thiểu và thích nghi với biến đổi khí hậu vẫn còn rất cao. Việc huy động tài chính này sẽ hỗ trợ quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế phát thải các-bon thấp vốn rất cần thiết để đạt được các mục tiêu theo Hiệp định Paris cũng như giảm thiểu những tác động nặng nề do biến đổi khí hậu gây ra cho khu vực ASEAN”, Kelvin Tan nhận định.

Trong khi đó theo ông Sean Kidney, Tổng Giám đốc Climate Bond Initiative, mặc dù đã có sự quan tâm lớn trên thị trường, vẫn còn đó một khoảng trống cần được sớm lấp đầy. Các ngành phát thải nhiều và khó thay đổi phải nhanh chóng chuyển dịch từ “nâu” sang “xanh”. Đó là những hoạt động, tài sản và dự án liên quan đến năng lượng, công nghiệp sản xuất nặng và nông nghiệp.

“Những sáng kiến ở phạm vi quốc gia như Green Financial Industry Taskforce (GFIT) của Singapore là một khởi đầu tốt nhưng chúng ta cần hành động nhanh hơn để những khu vực dễ bị tổn thương như ASEAN bớt bị ảnh hưởng trước hậu quả của biến đổi khí hậu”, vị này nói.

Theo báo cáo này, Singapore, Thái Lan, Malaysia và Việt Nam đều ghi nhận giá trị phát hành nợ GSS 2021 tăng lên so với năm 2020, trong khi Indonesia và Philippines lại giảm do trước đó đã có lượng phát hành lớn trong năm 2020.

Phát hành GSS của các nước ASEAN-6 qua các năm

Singapore vẫn duy trì vị thế dẫn đầu khu vực với giá trị phát hành vốn nợ GSS đạt 13,6 tỷ USD trong năm 2021 so với 4,9 tỷ USD trong năm 2020. Sự tăng trưởng này phần lớn đến từ các giao dịch xanh và phản ánh sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ Singapore dành cho tài chính xanh. Trong khối ASEAN, Singapore là nguồn phát hành nợ xanh lớn nhất với tổng giá trị đạt 12 tỷ USD. Cùng với Indonesia, Singapore có cơ cấu đa dạng nhất về quy mô giao dịch, từ dưới 100 triệu USD tới trên 1 tỷ USD. Singapore cũng là nguồn phát hành khoản vay và trái phiếu liên kết bền vững lớn nhất ASEAN tính tới cuối 2021, chiếm 94 trong tổng số 129 giao dịch với tổng giá trị đạt 33,6 tỷ USD, tương đương 84,5% của thị trường.

Thái Lan là nguồn phát hành nợ bền vững lớn nhất khu vực với tổng giá trị đạt 5,8 tỷ USD tính tới cuối năm 2021. Phần lớn trái phiếu xanh phát hành trong năm 2021 đến từ ngành vận tải và năng lượng. Đáng chú ý, Thái Lan vươn lên dẫn đầu khu vực về phát hành trái phiếu xã hội và bền vững trong năm 2021. Trái phiếu bền vững chính phủ phát hành trong năm 2020 để tài trợ vốn cho những dự án vận tải và có tác động xã hội nhằm hỗ trợ phục hồi sau COVID-19 đã được mở lại bẩy lần, tổng giá trị lên đến 3,04 tỷ USD trong năm 2021. Nhờ vậy, khối lượng phát hành trái phiếu xã hội và bền vững của Thái Lan trong năm 2021 đã tăng lên đáng kể, đạt 3,6 tỷ USD.

Với Việt Nam, tổng giá trị phát hành GSS đạt 1,5 tỷ USD trong năm 2021, tăng gần gấp năm lần mức 0,3 tỷ USD trong năm 2020 và duy trì tăng trưởng ổn định xuyên suốt ba năm liền. Phần lớn trái phiếu và khoản vay xanh ở Việt Nam trong năm 2021 đến từ ngành vận tải và năng lượng. Việt Nam là nguồn phát hành nợ xanh lớn thứ hai trong ASEAN, đạt 1 tỷ USD.