Thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn

Thời gian gần đây, nhiều chuyên gia coi đây là cách tốt nhất để phá vỡ sự ràng buộc lâu nay giữa tăng trưởng kinh tế và các ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường. Hay nói cách khác, kinh tế tuần hoàn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giảm khai thác tài nguyên và giảm chất thải ra môi trường...

Ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên, TP. Đà Nẵng đang nổi lên là một trong những địa phương có nhiều nỗ lực để thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn. Cũng như nhiều tỉnh, thành khác trong cả nước, các DN tại Đà Nẵng nhìn chung có công nghệ lạc hậu, lỗi thời, quy mô sản xuất nhỏ lẻ và thiếu nguồn lực đầu tư cho tái chế. Bởi vậy, việc lựa chọn nền kinh tế tuần hoàn là một tất yếu để sản xuất và tiêu dùng bền vững, tránh lệ thuộc vào bên ngoài, nhất là về nguồn nguyên vật liệu sản xuất. Ngoài ra, một trong những đặc tính nổi trội của kinh tế tuần hoàn là biến rác thải của ngành này thành nguồn tài nguyên của ngành khác, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, biến đổi khí hậu.

Trong khi đó, theo số liệu từ Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Đà Nẵng, mỗi ngày có khoảng 1,1 nghìn tấn chất thải rắn được phát sinh và con số này được dự báo sẽ tăng hơn gấp đôi trong những năm tới. Điều đáng nói, hiện địa phương lại đang gặp vấn đề về vòng “thu gom, tái chế”, khoảng 90% chất thải đang được đưa thẳng vào bãi rác, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người...

Cần có những hỗ trợ để DN phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn

Nhằm thúc đẩy thực hiện mục tiêu sản xuất và tiêu dùng bền vững, ngày 24/8/2020 UBND TP. Đà Nẵng đã ban hành Kế hoạch số 5638/KH-UBND về thực hiện “Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030” trên địa bàn thành phố. Trong đó, mục tiêu thúc đẩy kinh tế tuần hoàn được xác định vai trò trọng tâm trong sản xuất và tiêu dùng bền vững. Ông Hồ Kỳ Minh - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, nhằm xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn, chính quyền thành phố khuyến khích việc phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường; thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên nhiên liệu, nguyên vật liệu; khuyến khích phát triển các sản phẩm thân thiện môi trường, có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế nhằm thúc đẩy các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững.

Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, mới đây Vườn ươm DN TP. Đà Nẵng (DNES) đã phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tổ chức ra mắt Mạng lưới Kinh tế tuần hoàn Đà Nẵng (DCEH). Được biết, đây là mạng lưới kinh tế tuần hoàn đầu tiên của UNDP mở ra tại Việt Nam. Theo đó, DCEH sẽ tập trung vào việc hỗ trợ các cá nhân, tập thể có dự án sáng tạo vì môi trường, nhằm thúc đẩy cải thiện hệ thống xử lý rác thải rắn tại Đà Nẵng và các địa phương trong khu vực miền Trung; thúc đẩy tiêu dùng bền vững, tiêu dùng xanh trong cộng đồng... Bà Sitara Syed - Phó đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam chia sẻ, mạng lưới kinh tế tuần hoàn Đà Nẵng sẽ tập trung vào con người và xây dựng nguồn lực cho sự phát triển bền vững và thực hành kinh tế tuần hoàn tại khu vực miền Trung, cũng như giúp phát triển hệ thống quản lý chất thải rắn hiện tại và tuyên truyền cho tiêu dùng xanh. Từ đó, chúng ta sẽ thấy được những lợi ích tốt đẹp cho môi trường và cộng đồng của hệ thống này mang lại trong tương lai...

Tuy đã có những nỗ lực, song trên thực tế hiện nay mô hình kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng cũng như các địa phương khác trong cả nước vẫn chưa phát triển như mong đợi do còn gặp nhiều rào cản. Đơn cử, nếu áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn đòi hỏi các DN phải tốn thêm chi phí đầu tư ban đầu, điều này giảm khả năng cạnh tranh, tăng giá thành, giảm lợi nhuận. Nhiều DN, đặc biệt DNNVV còn lúng túng, gặp khó khi chuyển đổi từ mô hình kinh doanh truyền thống sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Ngoài ra, thách thức về công nghệ cũng là một trong những rào cản lớn đối với mô hình kinh tế tuần hoàn...

Hướng đến xây dựng kinh tế tuần hoàn tại Đà Nẵng, các chuyên gia đề xuất, thành phố cần xây dựng lộ trình chi tiết, cụ thể cho quá trình chuyển đổi, phát triển DN theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Địa phương cần có cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ các DN phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn. Cụ thể như hỗ trợ DN áp dụng công nghệ sạch, ít tác động tiêu cực đến môi trường, đồng thời xem rác thải cũng là một nguồn tài nguyên, tránh việc khai thác quá mức tài nguyên, đồng thời tạo được cơ hội việc làm mới... Theo PGS.TS. Bùi Quang Bình - Trường Đại học Kinh tế Đà Nẵng, thành phố cần xây dựng lộ trình chi tiết, rõ ràng cho quá trình chuyển đổi phát triển DN theo mô hình kinh tế tuần hoàn; Trong đó, tập trung vào việc đẩy mạnh tuyên truyền đến các DN, cơ quan chức năng nắm rõ về yêu cầu, hiệu quả và xu thế tất yếu của nền kinh tế tuần hoàn; tập trung ứng dụng khoa học công nghệ tân tiến vào hoạt động sản xuất, kinh doanh; Ưu tiên trước hết là giảm thiểu chất thải nhựa và túi nilon phát thải ra môi trường...